John Ronald Reuel Tolkien
John Ronald Reuel Tolkien, 1892'de Güney Afrika'da doğdu. Dilbilim ve Eski İngilizce konularında uzmanlaştı ve 1945'te Oxford Üniversitesi'nde İngilizce Profesörü oldu. 1959'a kadar bu görevde kaldı. Oxford’da 2.Dünya Savaşı'ndan önceki yılarda Owen Barfield, C.S. Lewis ve Charles Williams gibi yazarlarla edebi bir çevre oluşturdu. Yüzüklerin Efendisi'nin temeli bu çevrede atılmıştır.
Yüzüklerin Efendisi'nin 1954 ve 1955 yıllarında 3 cilt halinde yayınlanması, özellikle "saygıdeğer" bir İngiliz Dili ve Edebiyat Profesörünün "fantezi" gibi bir türde eser vermesi, edebiyat eleştirmeni çevrelerinde küçük çaplı bir skandala yol açtı. Tolkien'in 1937'de yayınlamış olduğu Hobbit daha ziyade masal türüne ait çalışma olarak kabul edildiği için üzerinde pek durulmamıştı. Oysa Tolkien Yüzüklerin Efendisi ile birlikte, Hobbit'le başladığı Dünya yaratma projesinde ısrarlı olduğunu gösterdi.
Yüzüklerin Efendisin yarattığı dalgalanma, fantezi türünü, tıpkı o yıllarda bilimkurgu içinde
olduğu gibi "saygın" edebiyat türleri arasına kabul edilmesinde önemli rol oynadı; Tolkien'i izleyen fantezi yazarları onu ve onun yarattığı Orta Dünya'yı büyük ölçüde taklit etmekten vazgeçemediler.
Tolkien'in 1973'teki ölümünden sonra 'Orta Dünya'nın 1. çağını ele alan Silmarillion 1977 oğlu Christopher Tolkien tarafından yayına hazırlandı. Christopher Tolkien 1980'li ve 90'lı yıllar boyunca babasının yarım kalmış elyazmalarını yayınlayarak eksiksiz bir Orta Dünya tarihi hazırlamaya gayret etti.
İşte kısaca J.R.R Tolkien ve LOTR tarihi. Şimdi de LOTR'un önceden çıkmış oyunlarına bir göz atalım.
The Lord Of the Rings: Fellowship Of the Ring
Bu oyun 2001 yılında piyasaya çıkmış ve vasatı aşamamıştı. Çok az oynama imkânı buldum. Keşke bulmasaydım. Karakterler elişi kağıdıyla yapıştırılmış gibiydi ve daha çok çocuk oyunu gibiydi. Bu vasat oyun zaten fazla tutmadı.
The Lord Of the Rings: Two Towers
Bu oyun PS 2 için çıkmıştı. Ben için oynama imkanı bulamadım. Ama oynayan arkadaşlarım alelade bir aksiyon oyunu diyor bu oyun için...
The Lord Of the Rings: Return Of the Ring
İşte bu oyun. Orijinalini aldığımda ayaklarımı yerden kesen 89 kere bitirdiğim yegane oyun. Bir aralar en çok sevdiğim oyun sıralamasında birinciliği kimseye bırakmadı. Grafikler, sesler, müzikler, co-op olayı her şey çok iyi oturtulmuştu. Bir tek eksik kamera açılarıydı. Benim gönlümde notu hep 5.
The Lord Of the Rings: Third Age
Bu yapım PS 2 için çıkmıştı. Hiç oynamadığım için pek bir fikrim yok.
Battle For Middle Earth
Bence dünyadaki en kaliteli strateji oyunu. Sesler, grafikler, eğlence. Bir rüya gibi. Filme paralellik, o efsane bölümler, her şeyiyle harika bir oyundu.
Battle For Middle Earth 2'nin (bundan sonra BFME 2 diye bahsedeceğim) menüsünden başlayalım. Çok sakinleştirici bir müzikle karşılıyor oyun bizi. Oyunun başında menüden epeyce etkileniyor insan. Hele birde LOTR ve BFME hastasıysanız. Rohan'ın girişindeki o meşhur heykeller ve suda geçen birkaç tane kayık. Bir de kuşların cıvıltısı. Rahatsız edici bir rahatlama var nedense. Menüde seçebileceğimiz 5 tane seçenek var. Bunlar Tutorials, Solo Play, Multiplayer, Options ve My Heroes. Tutorials'da 3 seçenek var. Bunlardan birisi Basic tutorial. Burada oyunu en basitinden öğrenmeye başlıyoruz. Askerleri seç, şuraya yolla, şunu yap, bunu yapma gibi. Advanced Tutorials ise oyunu biraz daha profesyonel şekilde öğretiyor. Kaleyi kullanmak savunma yapmak gibi. War of the Ring tutorial ise daha sonra bahsedeceğim War Of The Ring modunu öğrenmemiz için koyulmuş bir seçenek. Tutorials kısmından sonra gelen Solo Play’de ise klasik BFME seçenekleri mevcut. Baştaki skirmish biraz oynamayı geliştirmek, birazda eğlenmek amacıyla seçebileceğimiz bir seçenek. Campaignleri bitirdikten sonra, oyuna oradan devam etmenizi öneririm. Ayrıca (yine daha sonra bahsedeceğim) kendi kahramanlarımızla oynayabildiğimiz tek mekan. Skirmish'te de birçok yenilik var. Eski oyunda ırklar Isengard, Mordor, Rohan ve Gondor olarak ayrılıyordu. Bu oyunda ise Human; Elf, Dwarfs, Goblins, Isengard ve Mordor. Bunların hepsini özellikleri farklı. Mesela Dwarflar mimaride ve birebir savaşta gelişmişken Efler ok kullanmada çok iyiler. Ayrıca skirmish modunda seçtiğimiz ırkın herhangi bir generalini de seçebiliyoruz. Ve burada kendi yaptığımız Hero'lar devreye giriyor. Mesela Hurşit diye Human kral yarattınız. Skirmish modunda Army'i goodlardan biri seçip Hero'muzu Hurşit'e getirince oyunda fortresstan Hurşit adlı Hero'muzu çıkarabiliyoruz. Ayrıca oyuna yeni bir seçenek daha eklenmiş: War of the Ring. Bu seçenek sayesinde BFME 2'yi Medieval tarzında oynayabiliyoruz. Yani harita üzerinde ordularımızı ve komutanlarımızı komuta edebiliyoruz. Aslında bu seçenek oldukça orijinal bir fikir. Yani BFME 2'yi harita üzerinde oynamak kulağa çok hoş geliyor. Fakat üzerinde biraz daha çalışılabilirdi. Yani oyunun üstünde bir emanet gibi duruyor. Belki de oyunun içinde çeşitliliği arttırmak için koyulmuş bir seçenektir, ama oyunu bitirdikten sonra LOTR hastaları için oyunun ömrünü bir nebze olsun uzatabilir.
Bu bir uçak, Hayır bu bir füze, Hayır bu Sauron...
Gelelim campaignlere. Campaignler bana göre 1. oyunun yanında sönük kalsa da başarılılar. Good campaignde genelde Dwarflar ve Elflerle oynuyoruz. Good campaign zaten çok kısa. Ben yaklaşık 1 günde ortalama bir oynanışla bitirdim. Oyunda Cücelerin kalesini korumak ve Elflerin şehirlerini korumak (Grey Heavens ve Eye of Erebor çok zevkli) gibi çok zevkli görevler var. Klasik BFME ve LOTR görevi. Kale savunmak. Ama yine de gayet başarılılar. Keşke insanlara da yer verilseydi. Ben hiçbir zaman Dwarf yada Elf olmadığım için kapımda 50000 tane orc olduğu zaman ne hissedeceğimi bilemem. Onun için bir orctan daha zayıf ama daha hırslı ve onurlu bir Human ırkı koyabilirlerdi. Ayrıca Good campaign'deki Hero'larda başarılı. Mesela Dwarflardaki King Dain ve Elf Glorfindel (Keşke daha dayanıklı olsaydı) çok fazla işinize yarayacak. Ve İşte Evil Campaign: son bölüme kadar aciz goblinler ve az ömürlü herolar çok zorlanmanıza neden olacak. Hele bir Goblin Kralı var ki aşırı yeteneksiz. Fakat son bölümdeki sürpriz hepinizin ayaklarını yerden kesecek türden. Oyunun sonunda Sauron geliyor. Evet yanlış okumadınız. Sonunda bir LOTR oyununda Sauron'u görmek nasip oldu. Özel hareketleriyle ve karizmasıyla kanınızı donduracak. En iyisi fazla bahset miyim de heyecanı gitmesin.
Yüzük Atmak?!?!
Solo play'den sonraki seçenek ise multiplayer. Multiplayer başka yerlerde nasıl bilmiyorum ama yaşadığım Trabzon'da aşırı tercih edilen bir seçenek. Hatta bazı Trabzon'lu gençler BFME multiplayer oynamaya 'YÜZÜK ATMAK' gibi ilginç bir deyimle tanımlıyorlar. Eğer yolunuz bir gün Trabzon'a düşerse ve 15 yaşında bir gençten 'Hadi yüzük atalım' lafını duyarsanız şaşırmayın. Multiplayer en fazla 8 kişilik oyuncuyu destekliyor. Tabi bunun için çok iyi bir bilgisayara ihtiyaç var. Çünkü çok oyunculu ekranda yavaşlama oluyor. Görüldüğü gibi multiplayer seçeneği gerektiği kadar başarılı. Bunun yanında yaptığımız Hero'ları multiplayer modunda kullanabilmek gerçekten iyi düşünülmüş. Mesela ben Mert isimli Heromla nice arkadaşımı mağlup ettim. Bence siz de deneyin. Oyunun seçenekler menüsü de gayet detaylı. Kontroller, müzikler ve grafik ayarlarının tümüne yer verilmiş. Benim sistemim Ge-force FX 5700, 1024 RAM ve Pentium 4 işlemciden oluşuyordu. Oyunu 1024x768 çözünürlükte medium'da açtım ve çok karakterli ekranda hissedilir bir yavaşlama oldu. Böyle bir sisteme sahip olanlar için 800x600 medium ideal. Ancak makineleri bir servet değerinde olanlar için detaylar ultra high’a kadar yükseltilebiliyor. Bu konuda 6 seçenek sunulmuş. Options bölümünden de böylece bahsettikten sonra gelelim My Heroes bölümüne. Bu bölümde bizi oyunun kendi Hero'ları karşılıyor. Kendi Heromuzu yaratmak için New Hero seçeneğine giriyoruz. İlk önce Hero'muzun sınıfını ve tipini seçeğimiz ekrana geliyoruz. Buradaki Hero'lar;
Hero Of The West: Batının kahramanı, yani insan savaşçı(Aragorn, Eomer, Boromir, Faramir gibi...) Hero of The West 2'ye ayrılıyor. Captain of Gondor ve Shield Maiden. Aslında uzatmaya gerek yok. Captain of the Gondor erkek, Shield Maiden ise kadın.
Wizard: Büyücüler. Bunlar her ırka dahil olabilir. Yani kötülerde de iyilerde de kullanabilirsiniz. Bunlarda Wanderer, Avatar ve Hermit diye 3'e ayrılıyor fakat tek farkları tipleri.
Dwarf: Cüce bir Hero. Yüzyüze çarpışmada çok etkili fakat çok yavaşlar. Taskmaster ve Sage olmak üzere 2'ye ayrılıyorlar. Bunlardan biri balta atıyor, diğeri ise saplıyor.
Servant of Sauron: Sauron'un hizmetkarı. Bunlar Trol, Orc Raider ve Uruk diye 3'e ayrılıyor. Eğer sevmediğimiz ve şişman bir arkadaşınız varsa ismini koyup O'nu bir Troll yapabilirsiniz. Çok yavaş ama çok güçlüler. Uruk ise alelade bir Orc savaşçısı. Orc Raider ise adından belli olacağı gibi süvari.
Corrupted Men: Saruman'ın kandırdığı köylülerden oluşan(kandırma değil de gaza getirmek) ordunun komutanları. Easterling ve Haradrim olarak 2'ye ayrılıyor. Sadece tipler farklı.
Bu seçenekten sonra Customize, Apperarance(yani görünüşü oluştur, değiştir) seçeneği çıkıyor. Burada Hero'muzun adını, giysisini, silahını, saç rengini, zırh rengini ve kalkanını ayarlayabiliyoruz. Yani burası sadece hava : ) Buradan sonra Attributes seçeneği geliyor. Buradan Hero'muzun gücünü ayarlayabiyoruz.(Armor, Power gibi...)
Sihirli Kahramanım Burada Hero'larımızın özel yeteneklerini ayarlıyoruz.
Human-Captain Of Gondor ve Shield Maiden Büyüleri;
Call Reinforcements: Dost birlik çağırır.
Train Allies: Orduları gaza getirir.
Spear Throw: Mızrak fırlatır.
Shield Crush: Atı olan Hero’ları hızlandırır.
Horseman: Hero’nun ata binmesini sağlar.
Elendil: Hero’nun Power’ını artırır ve yanındaki düşmanları dağıtır.
Blade Master: Hero’nuzu bir kılıç ustasına çevirir.
Athelas: Yanınızdaki dost ve sizin Hero’larınıza enerji verir.
Leadership: Liderlik özelliği.
Invulnerability: Görünmezlik.
Elven Archer Büyüleri;
Archer Specialization: Özel ok atışı.
Sumon Familiar: Başınıza bir grup karga toplar.
Self Heal: Sadece kendi enerjinizi çoğaltır.
Toggle Weapon: Alternatif silah.
Whilrl Wind: Savaş alanına bir kasırga gelir.
Rain Of Arrows: Bunu yaparak yaklaşık 4-5 tabur Orc’u öldürebilirsiniz.Seri ok atımı.
Wizard’lar;
Fireball: Ateşten bir top atar.
Ball lighting: Elektrik atar.
Wizard Blast: Bir asa darbesiyle birçok düşmanı öldürür.
Teleport: Işınlanma.
Curse Enemy: Düşmanı lanetleme.
Improved Call Of Hend: Düşmanı hayvana çevirme.
World Of Power: Bunda Hero’nuzun yanındaki tüm düşmanlar ölür. Fakat rank 10 istiyor.
Dwarflar;
Battle Rage: Kuvvetli balta.
Sapper: Yere vurup düşman öldürme.
Charge: Sinirli ve hızlı bir şekilde düşman öldürme.
Axe Throw: Balta atma.
Earthshaker: Deprem yapma.
Bombard: Kaya fırlatma.
Leap: Düşman üstüne bir Battal Gazi edasıyla zıplama.(İnanın çok işe yarıyor)
Servant Of Sauron;
Trolls, Orcs, Raiders and Uruks;
Poison attack: Zehirli kılıç.
Firebomb: Molotov atmak.
Oil Spill: Kaynayan yağ varili atmak.
Inspire Fear: Rakibi korkutmak.
Corrupted Men;
Eaterlings ve Haradrims;
Assasin: Katillik.
Coerce: Ajanlık, yani sinsilik ve gizlilik.
Clim Walls: Duvarlardan atlayabilme.
Steal Resources: Para Çalma.
İşte tüm menüyü kısa bir şekilde anlattık. Şimdi oyunla ilgili detaylara geçelim.
BFME çok kaliteli bir strateji oyunu fakat yapımcılar oyunu savaş ağırlıklı değil de ekonomi ağırlıklı yapmışlar. Ben bugüne kadar bir LOTR strateji oyunu beklerdim. BFME çıktığı zaman oyuna deli gibi saldırdım. Oyun benim için bir rüya gibiydi ama ilk düşündüğüm keşke çok daha kalabalık ordular olsaydı ve ülke yaratmak, ekonomiyi ayarlamak gibi işler ikinci planda kalsaydı. İlk oyunda bu iş bir nebze olsun azdı. Fakat 2. oyun tamamen ülke kurmaya dayalı. Birinci oyundaki şikayetlerden biri binaların özgürce, istenilen yere değil de belirli yerlere konulmasıydı. İkinci oyunda bunu düzeltmeye çalışmışlar fakat bu sefer kaleler yok edilmiş. Oyuna başladığımızda bir AOE havası geliyor. Benim fikrim daha geniş topraklar üstüne kurulmuş bir kale içinde istediğimiz yere bina yapabilmekti. Böyle eminim daha iyi olurdu. BFME 2'ye işçide eklenmiş. Bu işçiler sadece bina yapmaya yarıyor. Eski oyundaki binalar tamamen korunmuş.
Elfler, Dwarflar ve Goblinler yeni konulduğu için onlara özgü yeni binalarda konulmuş. Şimdi de Elflerin binalarına kısa bir göz atalım.
ELFLER
MALLORN TREE: Humanlar’daki farm olayı. Yani para kazandırır.
ELVEN BARRACKS: Adından belli olacağı gibi piyade çıkartıyor. Oklu ve kılıçlı.
GREEN PASTURE: Süvari yapma binası.
ENT MOOT: Ent çıkarma binası
HEROIC STATUE: Askerlerini gaza getirir.
BATTLE TOWER: Guard Tower. Yani otomatik olarak ok atar.
MIRROR OF GALADRIEL: Dostlara ve kendine enerji sağlar.
EREGION FORGE: Armor binası. Armor, Power ve Rank sağlıyor.
WALL HUB: Sur.
FORTRESS: Kale
DWARFLAR
MINE SHAFT: Para kazandırır.
HALL OF WARRIORS: Piyade çıkartır.
ARCHERY RANGE: Okçu çıkartır.
FORGE WORKS: Blacksmith. Armor, rank ve power yükseltir.
HEARTH: Enerji verir.
HEROIC STATUE: Askerlerin moralini yükseltir.
WALL HUB: Sur
GOBLINLER
TUNNEL: Para kazandırır. Ayrıca yakınlarda bir yerde tünel kazarak asker nakliyatı yapmayı sağlar.
LUMBER MILL: Ağaçlı bir yere kurulduğunda işçi Goblin’ler ağaç keserek para kazandırır.
GOBLIN CAVE: Oklu veya mızraklı Goblin çıkartır.
SPIDER PIT: Savaşçı örümcek çıkartır.
FISSURE: Trol çıkartır(Ayrıca 2. oyuna yeni eklenmiş olan silahlı ve zırhlı yarı trollerde buradan çıkar)
TREASURE TROVE: Savaşçıların armor, power ve ranklarını yükseltir.
SENTRY TOWER: Savunma sağlayan ok binası.
Tüm ırkların binalarının işlevleri neredeyse aynı. Sadece isim ve görünüş farklı. Unutmadan bina upgrade’leri çok iyi yapılmış. İlk oyunda asker çıkarttıkça derece (rank) atlayan binalarımız, artık parayla atlıyor. Yani tecrübe değil de para konuşacak. Parayı basan üstün seviyeyi alacak. Bunun yanında strateji oyunlarındaki en önemli özelliklerden biri olan ırklar arası denge bu oyunda pekiyi olmamış. Bir Human Hero’su 1000 Goblin’e (abarttım galiba : ) eşdeğer. Bu hero olayı daha çok insafa getirilmişse de çok iyi olmamış. Aragorn’da korkabilmeli değil mi? Değineceğim başka bir konu ise karakter animasyonları. Birinci oyundan beri çok hassas ve yani vesini bulamıyorum. Atların hareketleri, o dönüşleri o kadar hassas ki; seyri epey zevk veriyor. Troller’in tek kaldıklarında, yumrukla şavaşmaları, kılıçlarını sallamaları çok iyi olmuş, oyuna cidden bir hava katıyor.
Oyunda hata yok mu? Var tabii ki. Senaryolar pek başarılı olmamış. LOTR havası pek vermiyor. Yine en zevkli bölüm, cücelerin şehrini koruduğumuz son bölüm Eye of Erebor. Orclar sürekli saldırıyor ve biz yetersiz orduyla savunma yapıyoruz. Onun dışında Orclarda Eye of Erebor ve Sauron'lu bölüm göze batıyor. Onun dışında senaryodan pek haz alamadım. Belki başka bir oyun olarak başka bir isimle çıksaydı daha başarılı olacaktı. Çünkü LOTR havasından uzak bir oyun. Gerek Herolar gerek senaryo bakımından. Başka bir özellikse grafikler birinci oyundan daha fazla bir şey sunmuyor bize. Ama buna rağmen sistemi kasıyor. Birinci oyun daha az sistemde aynı şeyi verebiliyordu. Fakat su grafikleri mükemmel. Belki de deniz savaşları olduğundandır. Ha unutmadan oyunda deniz savaşları da var. Çok fazla üstüne eğililmemiş ancak yine de ek özellik olarak artı hanesine yazabiliriz. Oyuna ait önemli bir cümle "upgrade siz gemi gemi değildir." Bir de ikinci oyundaki Herolar daha tanınır olmuş. Yani mousenin orta tuşunu çevirdikçe Heroların yüzleri tanınıp seçilebiliyor.
Grafikleri özetlersek Birinci oyundan fazla bir şey sunmuyor ve daha fazla sistemi zorluyor. Gelelim seslere. Strateji oyunlarındaki en iyi seslere sahip oyun bence BFME serisi. Gerek oyun içi müzikler, gerek karakter sesleri, gerekse bölümlere özgü sesler… hepsi birer şaheser olmuş. Goodlarla oynadığımızda çaresizlik, korku ve stresli sesli savaşçılar; hırslı, güçlü ve ölümcül herolar. Orclar da ise ukalaca sözler ve küçümsemeli bir ses tonuyla etrafa yayılan vahşice sesler. Gerçekten seslendirmeler harika. Birinci oyunda da tadından yenmiyordu. Bence oyunun en başarılı yönü bu. Oyundaki yapay zekâ insanı şaşırtıyor. Çünkü Gondor veya Rohan olunca aptal orclar mancınık çıkartana kadar kapımıza dayanıyordu. Yani birçok mızraklı kapıya geliyordu ve okçularımıza av olup rank atlatıyordu. Ama daha sonra orcların mancınıkları insanı bunaltıyordu. Gandalf veya Legolas'la bir mancınık yıkıyoruz ve arkadan beş tane geliyordu. İkinci oyunda bu yok. Çünkü kale yok. O yüzden direk saldırıyorlar. Fortress olayına gelirsek; 2. oyunda fortress daha fazla geliştirilmiş. Hatta fortressınız topraklarınız içinde bambaşka bir şehir gibi. Mesela fortressların savunma amaçlı ent, kule, atlar(bunlar geçtikleri yerleri yıkan cinsten) ve normal sur çıkarabiliyoruz. Bunlar iyilere ait. Troll, örümcek, kızgın yağ, ok kulesi ve surlar ise orclara ait. Fortress'a ait birçok özellik daha var. Mesela istenilen yere kocaman bir meteor atmak gibi. Çok büyük yanan bir taş belirlenen yere atılıp orası yerle bir edilebiliyor. Ayrıca ırklara ait özel Herolar(Dragon gibi) ve normal bütün Herolar buradan çıkıyor. Revive seçeneği de burada mevcut.
İlahi Güçler
2. oyundaki yeniliklerden biride special powers. Yani savaşta experience kazandıkça artan special powers gücünüz. İlk BFME'de bu experience 1'den başlıyordu ve special powerların puanları daha azdı. Şimdi 5'ten başlıyor ve puanlar daha fazla. Bunlara bakarsak ilk oyundaki heal, Elf forest, Isildur, Bulrog'u çağırmak gibi birçok büyü muhafaza edilmiş. Yeni olarak Shire'lı köylüleri çağırmak, Tom Bombadil(Büyük bir Hobbit olan Tom şarkı söyleyip, yumruk atıp ve bağırıp adam öldürüyor) çağırmak, Gondor'lu okçu çağırmak, yerden ok kulesi çıkarmak gibi bir sürü büyü iyilere eklenmiş. Yerden büyük bir ahtapot çıkarmak, yerin altından giden devasa büyüklükte bir solucan çıkarmak, kandırılmış vahşi köylüleri çağırmak gibi büyülerde kötülere eklenmiş.
Oyunu her yönüyle gördük inceledik. Artılarıyla eksileriyle ölçtük tarttık. Geriye sadece oynamak kaldı. BFME 2, birinci oyunla karşılaştırıldığında daha iyi olmasa da LOTR hayranlarının ve strateji sevenlerin beklentilerini karşılayabiliyor.