José de San Martín

José de San Martín
Vikipedi, özgür ansiklopedi

José de San Martín (25 Şubat 1778 Yapeyú, Arjantin - 17 Ağustos 1850 Boulogne-sur-Mer, Fransa), Güney Amerikalı devrimcidir.

Hayatı
San Martín İspanyol bir anne-babanın oğlu olarak Yapeyú'da Río de la Plata Valiliği^'de, bugünkü Arjantin'de doğdu. Ancak İspanya'da büyüdü ve İspanyol ordusunda 20 yıl hizmet ederek subay olarak kariyer yaptı. San Martin bu zaman zarfında, Güney Amerika İspanyol kolonilerinin bağımsızlık çabaları için giderek daha fazla taraf oldu.
1812 yılında Arjantine döndü ve bağaımsızlık savaşı için bir devrimci ordu oluşturdu. 1817 yılıda San Martin Andlar'da bir isyankar grubu idare eder, İspanyolları Şili'de Chacabuco Muharebesi'nde mağlup eder ve Şili'nin başkenti Santiago de Chile'yi işgal eder. 1818'de Maipú'da İspanyollara karşı elde ettiği son bir galibiyetten sonra San Martin Şili'de milli bir hükümet kurar ama yine de Şilili General Bernardo O’Higgins lehine başkanlıktan feregat eder.
1820 yılında Peru'nun kurtuluşu için İspanyol egemenliğine karşı bir operasyon düzenler. İspanyolları Aralık 1820'de Pisco'da yenerek Lima'yı işgal eder. 28 Temmuz 1821'de Peru'nun bağımsızlığını ilan ederek ülkenin Protektor'ü olarak tanımlanır.
İspanyolların Peru'daki ilerleyen direnişi onun, Venezuelalı general ve devrimci Simón Bolívar'dan askeri destek istemesine neden olur. Her iki devrimci hükümet politikası konusunda uzlaşı içinde değildirler. San Martin monarşi yürütürken, Bolivar cumhuriyet yanlısıdır. 26 ve 27 Temmuz 1822 tarihlerinde bağımsızlık savaşlarının iki lideri farklılıkları ortadan kaldırmak için Guayaquil'de başarısızlıkla sonuçlanan bir buluşma gerçekleştirirler. San Martín Bolivar'ın lehine geri çekilir. San Martin'in geri çekilmesinin, bağımsızlığa Bolivar'ın yolu ile daha hizmet edileceği umuduyla, kendi isteği ile mi gerçekleştirdiği yoksa Bolivar'ın bu adımı Peru'ya yardım şartı ile mi attırdığı, bugüne kadar açıklığa kavuşmamıştır.
1824'de San Martín Avrupa'ya gider. 17 Ağustos 1850'de Kuzey Fransa'da Boulogne'da ölür.

SAN MARTİN (Jose de), arjantinli yurtsever (Yapeyü, Corrientes, 1778 -Boulognesur-Mer 1850). Arjantin'e yerleşen, 1784'te tekrar ispanya'ya dönen bir İspanyol subayının oğludur. Öğrenimini Madrid'de yaptı ve 11 yaşında İspanyol ordusuna girdi. Yarbay oldu, liberal görüşleri ve fransız masonluğunu benimsedi. 1811 'de Arjantin’e geri döndü. Orada, 1812'de, Alvear ile Lautaro mason locasını kurdu. Bu locanın amerikan bağımsızlık ve liberalizm mücadelesinde büyük etkisi oldu. San Martin, avrupa tarzında ıslah ettiği ordunun başında Belgrano'nun yerini aldı (1814). 3 842 m yüksekliğe rağmen, Cumbre boğazından Andlar’ı geçti (1817) ve Chacabuco (1817) ve Maipü (1818) zaferleriyle Şili’yi kurtardı. Cochrane filosuyla Peru'ya geçti, Pisco yakınlarında karaya çıktı (1820), Lima’yı ele geçirdi ve Peru'nun bağımsızlığını ilan etti (1821). Peru'nun Koruyucusu olarak, köleliği kaldırdı. Daha sonra Guayaquil’de Bolfvar'la karşılaştı. Yeni ülkelerin gelecek siyasal rejimi konusunda onunla anlaşamadı (1822). Bunun üzerine görevinden istifa etti ve önce Hollanda'ya, daha sonra Fransa'ya çekildi.