William Ramsay

Ramsay, Sir William

(d. 2 Ekim 1852, Glasgow - ö. 23 Temmuz 1916, High Wycombe, Buckinghamshire, İngiltere)
soy gazlardan helyum, neon, argon, kripton ve ksenonu bularak 1904 Nobel Kimya Ödülü’nü kazanan İngiliz kimyacı.

1871’de Heidelberg Üniversitesi’nde Alman analitik kimyacı Robert Bunsen’in öğrencisi olan Ramsay, İngiltere’de 1880-87 arasında Bristol Üniversitesi’nde, 1887-1913 arasında da Londra Üniversitesi’nde profesörlük yaptı. Ramsay ilk çalışmalarını alkaloitlerin (bitkilerden elde edilen karmaşık kimyasal bileşikler) fizyolojik etkileri üzerinde yoğunlaştırdı. Araştırmaları sonucunda alkaloitlerin kimyasal yapılarında piridin (benzene çok benzeyen azotlu organik bileşik) halkaları bulunduğunu ortaya çıkardı.

İngiliz fizikçi Lord Rayleigh 1892’de kimyacıların kimyasal bileşiklerdeki azot ile atmosferde bulunan daha ağır azotun atom ağırlıkları arasındaki farkı açıklamalarını istedi. Ramsay havadan elde edilen azotta o güne değin bulunmamış olan daha ağır bir gazın yer aldığını tahmin eti. Ramsay ve Rayleigh 1894’te, havadaki azot ve oksijenin tümüyle ayrıştırıldığı bir yöntem geliştirdiler ve havanın yaklaşık yüzde birini oluşturan, daha sonra argon adı verilen eylemsiz gazı buldular. Ramsay bir yıl sonra kleveyit mineralinde helyumu buldu, 1903’te de eylemsiz gazların en hafifi olan helyumun, radyumun radyoaktif bozunması sonucunda kesintisiz olarak oluştuğunu gösterdi. Bu buluşuyla çekirdek tepkimelerinin anlaşılmasına büyük katkıda bulundu.

Helyum ve argonun periyodik tablodaki konumları, en az üç soy gazın daha var olduğuna işaret ediyordu. Ramsay ve İngiliz kimyacı M. W. Travers, neon, kripton ve ksenon olarak adlandırılan elementleri çok düşük sıcaklıkta ve yüksek basınç altında sıvılaştırılan havadan ayrıştırmayı başardılar. Ramsay 1910’da da soy gazların en sonuncusu olan nitonu (bugün radon olarak bilinir), radyumun radyoaktif bozunma ürünleri arasında belirledi.

Ramsay 1888’de Royal Society üyeliğine seçildi, 1902’de “sir” unvanı aldı.

• A System of Inorganic Chemistry (1891; Bir İnorganik Kimya Sistemi),
• The Gases ofthe Atmosphere (1896; Atmosfer Gazları),
• Modem Chemistry (1900; 2 cilt; Modern Kimya),
• Introduction to the Study of Physical Chemistry (1904; Fiziksel Kimyaya Giriş)
• Elements and Electrons (1913; Elementler ve Elektronlar) başlıca yapıtları arasındadır.

William Ramsay (1852-1916)!

Barutu anlatan bir kitap aracılığıyla kimyaya ilgi duyan ve soygazlar grubunda yer alan 6 elementten dördünü (Neon, Argon, Kripton, Ksenon) keşfeden İskoç bilim insanı William Ramsay, çalışmalarını İskoçya’nın Glasgow şehrinde başlattı. Organik kimya üzerine yaptığı çalışma teziyle Almanya’daki Tübingen Üniversitesi’nde doktorasını tamamlayan Ramsay akabinde Glasgow’a geri döndü. Özellikle sıvı haldeki bileşiklerin molekül ağırlığını belirlerken deneylerinde kullandığı icatçı ve titiz tekniklerle tanınarak adından söz ettirdi.

O zamanın ünlü fizikçilerinden Lord Rayleigh, havadan elde ettiği azotun yoğunluğunun diğer bileşiklerden elde edilen azottan büyük olduğunu gözlemlemişti. Bu çalışmayı öğrenen Ramsay hava içerisinde yoğunluğu azottan daha büyük olan bir gaz araştırmaya başladı ve argon adını verdiği gazı buldu. Uranyumlu minerallerde ise argon arayan Ramsay, çalışmaları sırasında helyumu keşfetti.

Aslında helyumun varlığı 1868 yılından beri biliniyordu ama helyumun Dünya’da değil de Güneş içeriğinde olduğu düşünülüyordu. Bu bağlamda Ramsay Dünya’da da helyum olduğunu ispatlamış oldu. Söz konusu keşiflerden sonra Ramsay ve birlikte çalıştığı bilim insanları havayı sıvı hale getirerek atmosferden neon, kripton ve ksenonu elde etmeyi başardı. İlgili çalışmalarından dolayı 1904 yılında Nobel Kimya Ödülü'nü alan William Ramsay 1916 yılında öldü.

Kaynak: Bilimnet / Biyografiler