Arama

Besin Zinciri ve Enerji Piramidi

Güncelleme: 23 Mart 2018 Gösterim: 85.437 Cevap: 14

Cevap Yaz Sayfa 1 / 2

ThinkerBeLL

VIP VIP Üye

1 Ocak 2010 Mesaj #1

VIP VIP Üye

Besin Zinciri ve Enerji Piramidi

Ad: besin zenciri3.jpg
Gösterim: 4568
Boyut: 14.7 KB

beslenme zinciri

Sponsorlu Bağlantılar

ekolojide, madde ve enerjinin bir canlıdan öbürüne yiyecek biçiminde aktarılma dizisi. Canlıların çoğu, yalnızca bir tek hayvan ya da bitki türüyle beslenmedikleri için, beslenme zincirleri yer yer birbirinin içine geçerek bir beslenme ağına dönüşür. Güneş enerjisini fotosentez yoluyla besine dönüştüren bitkiler, bu zincirin ilk halkasıdır. Etçil beslenme zincirinde, bitkilerle beslenen (otçul) bir hayvanı daha büyük bir hayvan yer ve ilk besin kaynağından gelen madde ve enerji bu etçil hayvana aktarılmış olur. Asalak beslenme zincirinde, küçük bir canlı, kendisinden daha büyük olan konağın bir bölümüyle beslenirken, kendisi de daha küçük asalakların konağı olabilir. Çürükçül beslenme zincirinde ise, mikroorganizmalar ölü organik maddelerle beslenerek yaşamlarını sürdürür.

Beslenme zincirinin halkalarını oluşturan her beslenme basamağında ısı biçiminde bir enerji kaybı olacağından, bir beslenme zincirinde en çok dört ya da beş basamak bulunabilir. Nüfus yoğunluğunun çok yüksek olduğu bölgelerde yaşayan insanlar, tahıl yiyen hayvanlar yerine doğrudan doğruya tahılla beslenerek beslenme zincirinin bir halkasını azalttıklarından, toplam yiyecek arzını artırmış olurlar. Beslenme zinciri ne kadar kısalırsa, son tüketiciye ulaşan toplam enerji miktarı da o kadar artar.

Besin Zinciri
Besin zinciri, canlılar topluluğundaki organizmaların beslenme alışkanlıklarını yansıtan kavramdır.
Bitkilerin ve öbür kendi beslek organizmaların besine dönüştürdükleri enerjinin organizmadan organizmaya geçişini dile getiren besin zinciri, en yalın biçimiyle bir bitki, bir otçul hayvan ve bir etçil hayvandan oluşan bir dizi olarak düşünülebilir. Zincirin her öğesi bir halkayı simgeler ve üretken (bitkiler) ya da tüketici (hayvanlar) sınıflarına ayrılır. Bitkilerle beslenen otçullar birincil, bunları yiyerek beslenen etçillerse ikincil tüketici diye adlandırılır.

Enerji Piramidi
Besin zincirinin her bir halkasındaki canlıların birey sayılarının karşılaştırılmasıyla enerji piramidi oluşur. Bu nedenle enerji piramidinin ilk katında üreticiler ve son katında yırtıcı canlılar bulunur.
Çürükçüller her bir katla ilişki halindedir.
Güneşten alınan ışık enerjisi 1. kattan yukarıya doğru besinler içerisinde aktarılmaktadır. Enerji piramidinde, aşağıdan yukarıya doğru her kattaki;

Canlı sayısı azalır,
Tür sayısı azalır,
Toplam besin ve enerji miktarı azalır,
Vücutta biriken artık oranı artar,

şeklinde değişmeler görülür.
Enerji piramidin her bir katındaki besin ve enerjinin bir kısmı canlının yaşamında kullanılırken depo edilen miktarı sonraki katlara aktarılır.

BEĞEN Paylaş Paylaş

Bu mesajı 1 üye beğendi.

Son düzenleyen Safi; 23 Mart 2018 04:07

Tanrı varsa eğer, ruhumu kutsasın... Ruhum varsa eğer!

Cevapla

ThinkerBeLL

VIP VIP Üye

1 Ocak 2010 Mesaj #2

VIP VIP Üye

Beslenme Ağı

Doğada canlılar başka bir canlıyı besin olarak kullanırken kendileride başka canlıların besini olurlar. Canlıların birbirlerini tüketmelerine göre sıralanmaları ile oluşan zincire besin zinciri denir. Zincirin her halkası ayrı bir tür tarafından oluşturulur. Ancak hiçbir zaman doğada tek sıralı zincire rastlanmaz. Bir canlı besin olarak birden fazla türü besin olarak kullanırken kendisi de birden çok türün besini olur. Bu durum zincirlerin birbirine karışıp beslenme ağları oluşturmasına neden olur. Besin zincirleri ile canlılar arasında organik madde ve enerji akışı gerçekleşir.Zincir ne kadar kısa ise madde ve enerji o kadar ekonomik kullanılır.

Sponsorlu Bağlantılar

İlk halkada ototroflar bulunur, son halkada tüketiciler (yırtıcılar) yer alır.
Zincirdeki canlılar fonksiyonlarına göre üç tiptir:

Üreticiler
Tüketiciler
1. Birincil tüketiciler (Herbivorlar)
2. İkincil tüketiciler (Karnivorlar)
3. Üçüncül tüketiciler (Karnivorlar)
Ayrıştırıcılar

Ayrıştırıcılar zincire her halkadan katılabilirler.
Her halkada önceki halkadan alınan organik madde ve enerjinin %90'ı canlının yaşamsal olaylarında tüketilirken, canlı vücudunda saklı tutulan % 10'u besini olduğu sonraki halkaya geçer. Bu duruma % 10 yasası denir.

Bitkiler gibi kendi besinini üretme yeteneği olmayan hayvanlar, yaşamlarını sürdürebilmek için başka canlıları yemek zorundadır. Bu yüzden doğadaki yabani hayvanların yaşamı genellikle başka bir hayvana yem olarak son bulur. Örneğin ot yiyerek beslenen bir tavşan günün birinde bir tilkiye yem olur; tilki ölünce de onun leşini bu kez sinek kurtçukları ile leşböcekleri yiyip bitirir. Bitkilerden başlayıp çeşitli hayvanların birbirini yemesiyle sürüp giden bu ilişkiyi çevrebilim (ekoloji) uzmanları beslenme zinciri olarak adlandırırlar.
Doğada tek tür yiyecekle beslenen hayvan pek azdır. Tavşan yalnız otları değil yabani meyveleri, ağaçların yaprak ve filizlerini de yiyebilir. Tilki ise tavşandan başka fareleri, sıçanları, kümes hayvanlarını ve böcekleri yiyerek beslenir. Bu nedenle, çok karmaşık olan bu ilişkiler ağını anlayabilmek için, pek çok besin zinciri arasındaki bağlarıtıyı kurmak gerekir. Çevrebilim uzmanları bu bağlarıtıyı göstermek için, canlıların adlarını ya da resimlerini oklarla birleştirerek ayrıntılı şemalar çizerler. Genellikle bir örümcek ağı kadar karmaşık olan bu şemalara beslenme ağı denir.
Aslında doğa son derece karmaşık olduğu için, gerçeğe birebir uyan bir beslenme ağı çizmek çok güçtür. Bu ağa katılacak her yeni hayvan başka bir canlıyı yediğinden ya da başka bir canlıya yem olduğundan, ağa eklenecek okların sonu gelmeyecektir. Çevrebilimciler bu güçlüğü yenmek için genellikle bir hayvanın yalnızca temel yiyeceklerini ya da belli bir bitki türünü yiyen bellibaşlı hayvanları göstermekle yetinirler.

Beslenme Basamakları
Beslenme ağının çizilmesiyle, doğadaki bu karmaşık ilişkinin bazı noktalan açıklığa kavuşur. Enerjisini güneş ışığından, hammaddelerini topraktan ve sudan alarak kendi besinini kendisi üretebilen yeşil bitkiler genellikle en alt basamağa yerleştirilir. Temel olarak bitkiyle beslenen tavşan ve sıçan gibi hayvanlar bir üst basamakta toplarıabilir. Bunlar otçul hayvanlardır. Daha çok öbür hayvanları yiyerek beslenen gelincik ve baykuş gibi hayvanlar ise daha yukarıdaki bir basamakta yer alır. Bunlar etçiller'dir. Otçullar ile etçillerin arasındaki basamağa da hem bitki, hem hayvan yiyen porsuk, tilki gibi hayvanlar yerleştirilir. Bunlar da hepçiller'dir.
Beslenme basamağı denen bu Aşamaların belirlenmesinden sonra, beslenme ağı karmakarışık bir çizgiler yumağı olmaktan çıkarak düzenli bir şemaya dönüşür. Bu şemaya bakıldığında, bitkilerden otçullara ve etçillere doğru gidildikçe her basamakta daha az sayıda canlı olduğu açıkça görülebilir. Bu nedenle, tabanı geniş tepesi dar olan bu şekil bir piramidi andırır. Bu beslenme piramidinin tabanında yaprak, ot, çiçek ve ağaçlarıyla kalabalık bir bitki topluluğu, tepesinde ise yalnızca bir iki gelincik ya da baykuş vardır.

Çeşitli Beslenme Ağları
Yukarıda sözü edilen hayvanların çoğu ormanda yaşadığı için, çizilen bu piramit bir orman bölgesi beslenme ağıdır. Ama çöllerden tropik ormanlara varıncaya kadar, her yaşama ortamı için bir beslenme ağı çizilebilir. Örneğin denizlerdeki beslenme ağının en alt basamağında, bitkisel plankton ya da fitoplankton denen çok küçük bitkiler yer alır. Küçük balıklar ve öbür deniz canlıları ara basamaklardadır. En tepede ise köpekbalıkları, katil balinalar gibi iri ve yırtıcı hayvanlar bulunur.
Beslenme ağlarının incelenmesi bilim adamlarına birçok açıdan yardımcı olur. Sözgelimi, bir ormandaki aynı türden bütün ağaçlar kesildiğinde ne olacağını önceden görebilmek için o ormanın beslenme ağı çizilir. Eğer az bulunan bir hayvan türü bu ağaçlardan beslenen hayvanları yiyerek yaşıyorsa, böyle bir kesim bu türün yaşamını tehlikeye atacaktır. Çevre korumacılar bir türü ya da bölgeyi en iyi nasıl koruyabileceklerine karar verirken, beslenme ağlarından ve benzeri yöntemlerden çok yararlanırlar.

kaynak:Temel Britannica

BEĞEN Paylaş Paylaş

Bu mesajı 1 üye beğendi.

Son düzenleyen Safi; 23 Mart 2018 04:09

Tanrı varsa eğer, ruhumu kutsasın... Ruhum varsa eğer!

Cevapla

ThinkerBeLL

VIP VIP Üye

1 Ocak 2010 Mesaj #3

VIP VIP Üye

Besin Zinciri ve Enerji Piramidi
Yeryüzünde yaşayan tüm canlılar bir besin zincirinin içerisindedirler. Bu zincirin, en büyük enerji kaynağı Güneş’tir. Yeşil bitkiler bu enerjiyi bütün canlılar için besin yapımında kullanırlar. Bu sebeple yeşil bitkiler üretici olarak adlandılırlar.
Güneş enerjisi, yeşil bitkilerin veya üreticilerin besin yapabilmesi için şarttır. Tüketiciler, yeşil bitkileri yiyen geyik, antilop, koyun, sığır gibi hayvanlardırlar. Diğer tüketiciler ise geyik ve antilobu yiyen aslan, kaplan gibi hayvanlardır. Bu besin zincirinde enerji, Güneş’ten yeşil bitkilere, yeşil bitkilerden geyik ve antiloba ve en sonunda aslana aktarır.

Tüm bu organizmalar sonunda ölürler. Çürükçül bakteriler ve mantarlar, ölü organizmalardan artakalanları parçalayarak ayrıştırırlar. Madensel tuzların toprağa geri dönmesini sağlarlar. Böylece üreticiler ya da yeşil bitkiler, bu besinleri tekrar kullanabilirler. Böylece besin zinciri tamamlanır.
Dünya’daki bütün besin zincirlerini bir dev örümcek ağına benzetebiliriz. Birçok hayvan, çeşitli besin maddeleri ile beslenir. Birçok bitki ve hayvan, çok farklı türlerdeki hayvanlara yem olabilirler. Sonunda, hepsi çürükçül organizmalar için besin maddesi olur. Sonuçta, birbirini içine alan birçok besin zinciri vardır. Birbirini içine alan bu besin zincirleri besin ağı olarak adlandırılırlar. Bu enerji sürekli olarak, yaşayan canlılar arasında yer değiştirecektir.

Enerji Piramidi
Enerji piramidi, yükselen besin seviyelerinden (basamaklarından) meydana gelir. İlk besin basamağını fotosentez yoluyla kendi besinlerini üreten yeşil bitkiler oluşturur. Bu enerji piramidinin temel basamağıdır.
Bu basamakta, diğer basamakta diğer canlılardan daha çok canlı vardır. Çünkü, hemen hemen yaşayan bütün canlılar doğrudan ya da dolaylı olarak yiyecek için yeşil bitkilere bağlıdır.
Bir enerji piramidinin, yeşil bitkilerden sonraki besin basamağı otla beslenen inek, tavşan gibi hayvanlardan oluşur. İkinci basamağın bireyleri (tavşan, inek) birinci basamağın bireylerini (bitkileri) yerler. Bitkileri yiyenler otçul olarak adlandırılırlar. Dikkat edilirse, otçullar yeşil bitkilerden daha azdır.

Otçullar, yaşamları için gereken organik maddeleri, bitkileri yiyerek sağlarlar. Sonuçta bir otçul, bitkiyi yediği zaman madde ve enerji yeniden şekillenir ve maddenin bir kısmı otçul tarafından enerjiye dönüştürülür.
Enerji piramidinin en üst basamağını etçiller ve hem ot hem et yiyenler oluştururlar. Etçiller yalnız diğer hayvanlarla beslenirler. Aslan etçil hayvana örnektir. İnsanlar hem et, hem ot yerler. Dikkat edilirse, bu besin basamağını oluşturan bireylerin sayıları, diğer basamaklarda ki bireylerden daha azdır. Sonuçta basamaklar birbiri üzerinde bir küme oluşturduğunda bir piramit şeklini alır.
Enerji piramidinin amacı, basamaklar arası kullanılabilir enerji miktarının ileri basamaklara doğru azaldığını göstermektedir. Bitkiler, enerjinin büyük bir kısmını yaşamlarını sürdürebilmek için kullanırlar. Enerjinin bir kısmını da diğer basamaktaki otçullar için kullanılabilir hale getirirler. Hücrelerinde depo ederler. Bitkilerden arta kalan enerjiyi alan otçulların sayısı ise bitkilerden bu sebeple daha azdır.

Otçullar bitkilerle beslenir.Bu enerjinin bir kısmını hayatî faaliyetlerde harcarlar. Arta kalanı ise diğer basamaktaki etçiller için kullanılabilir hale getirerek depo ederler. Bunun anlamı en üst basamaktaki, hem etle hem otla beslenenlerin harcayabileceği enerji miktarının diğer basamaklardan daha az olduğudur. En üst basamaktaki canlı grubunun sayısı da bu sebepten dolayı daha azdır.
Günümüzde,piramidin tabanını oluşturan yeşil bitkiler basamağı, gittikçe daralmaktadır. Bu daralmanın sebebi kuraklık, don ve insanların bilinçsizce ormanları tahrip etmeleri, hava, su ve toprak kirlenmesidir.
Sonuçta bütün canlılar ölürler.Onları topraktaki çürükçül bakteri ve mantarlar ayrıştırırlar. Yapılarındaki madensel maddeler tekrar yeşil bitkiler tarafından besin yapımında kullanılır. Madde değişikliği sonucunda enerji, başka bir besin zinciriyle başlayarak yeni enerji piramidini oluşturur.

Zararlı Maddelerin Besin Zinciriyle İnsanlara Geçmesi
Tarımla uğraşanlar, yetiştirdikleri sebze ve meyveleri, parazit canlıların zararından korumak için ilaçlarlar. Tarım ilaçları sebze ve meyvelerin üzerinde kalır.
Bu sebze ve meyveler iyi yıkanmadan yenilirse, doğrudan yiyen kişi tarafından, sindirim yoluyla alınır. Yağmur ve sulama sularıyla toprağa karışabilir. Bitki kökleri tarafından, su ile birlikte emilir. Böylece Bitkinin hücrelerine kadar gelip yerleşir. Bu sebze ve meyveler insanlar tarafından yenilirse, kimyasal zararlı maddeler o canlılara geçer. İlaçlı otları yiyen otçullar (koyun-sığır) insanlar tarafından yenilirse dolaylı olarak insanlara ulaşır. İnsanlarda ve hayvanlarda bazı rahatsızlıklara hatta ölümlere sebep olabilir.
Bilinçsizce ilaçlama yapmak ve bitkilere gereğinden fazla hormon vermek insan sağlığı açısından zararlıdır. Bu sebeple DDT gibi bazı ilaçların kullanımı Tarım Bakanlığı tarafından yasaklanmıştır.

Enerji Piramidinin Bozulması
Bazen besin zincirindeki canlı türlerinden birinin sayısında aşırı derecede artış görülebilir. Hastalık, hava şartlarındaki değişme (kuraklık, don, vb.) veya kontrolsüz avlanma gibi sebepler enerji piramidini bozmaktadır. Besin bulamamak ve hastalık sebebiyle etoburlar ölmektedir. Bazı bölgelerde az sayıda otobur bulunması sebebiyle bitkiler birbirlerini hızla örterek büyümektedir.
İnsanların kontrolsüz avlanmaları ile yırtıcı kuş sayısındaki azalmalarda, bitkiler için zararlı olan böcek ve çekirge sayısını artırmaktadır. Bütün bunlar ekolojik denge ve enerji piramidinin bozulmasına sebep olmaktadır.

BEĞEN Paylaş Paylaş

Bu mesajı 1 üye beğendi.

Son düzenleyen Safi; 23 Mart 2018 04:10

Tanrı varsa eğer, ruhumu kutsasın... Ruhum varsa eğer!

Cevapla

ThinkerBeLL

VIP VIP Üye

23 Ekim 2014 Mesaj #4

VIP VIP Üye

Tanım

Ad: besinzinciri.jpg
Gösterim: 5803
Boyut: 9.8 KB

Besin zincirlerinin yer yer kesişmesiyle meydana gelen kompleks beslenme ilişkilerine besin ağı denmektedir.

Bilgi
Doğada canlılar başka bir canlıyı besin olarak kullanırken kendileri de başka canlıların besini olurlar. Canlıların birbirlerini tüketmelerine göre sıralanmaları ile oluşan zincire besin zinciri denir. Zincirin her halkası ayrı bir tür tarafından oluşturulur. Ancak hiçbir zaman doğada tek sıralı zincire rastlanmaz. Bir canlı besin olarak birden fazla türü besin olarak kullanırken kendiside birden çok türün besini olur. Bu durum zincirlerin birbirine karışıp beslenme ağları oluşturmasına neden olur

Besin zincirleri ile canlılar arasında organik madde ve enerji akışı gerçekleşir.
Zincir ne kadar kısa ise madde ve enerji o kadar ekonomik kullanılır.
İlk halkada ototroflar bulunur.
Son halkada 3. tüketiciler (Yırtıcılar) bulunur.
Zincirdeki canlılar fonksiyonlarına göre üç tiptir.

1) Üreticiler

Ad: Besin-Zinciri-01.png
Gösterim: 6977
Boyut: 33.9 KB

2) Tüketiciler
a) Birincil tüketiciler (Herbivorlar)
b) İkincil tüketiciler (Karnivorlar)
c) Üçüncül tüketiciler (Karnivorlar)

3) Ayrıştırıcılar

Ayrıştırıcılar zincire her halkadan katılabilir.
Her halkada önceki halkadan alınan organik madde ve enerjinin %90'ı canlının yaşamsal olaylarında tüketilirken, canlı vücudunda saklı tutulan % 10'u besini olduğu sonraki halkaya geçer. Bu duruma % 10 yasası denir.

Besin Zincirinde Enerji Akışı
Bir bölgede canlı ve cansızlardan oluşan sisteme ekosistem denir. Canlılar doğrudan veya dolaylı olarak beslenmek için, birbiriyle etkileşmesi sonucu besin zinciri oluştururlar. Bir besin zincirinin halkalarını farklı canlı türleri oluşturur.

Üreticiler, güneş enerjisini dönüştürüp hücrelerinde tutabilen canlılardır. Bu özellikleri sayesinde kendi besinlerini kendileri üretebilirler. Mesela bitkiler biz insanlar gibi veya doğadaki diğer canlılar gibi besin arayışı içerisine girmezler.
Üretici (ototrof) olan bu canlılar inorganik maddelerden fotosentez yaparak, organik madde (basit şeker=besin= glikoz) ve oksijen üretirler. (Üreticiler, güneş ışığını doğrudan kullanabildiği için besin zincirinin ilk basamağında yer alır.)
Örnek: Bitkiler, algler, klorofilli bakteriler (siyanobakteri)

Ad: besin-agi.PNG
Gösterim: 9570
Boyut: 328.9 KB

Besin üretmeyen ve besinini dışarıdan hazır olarak alan canlılara tüketici (heterotrof) denir.
Örnek: Koyun, köpek, kaplumbağa.

Tüketici olan canlı grupları da besin aldıkları kaynağa ve besin alma şekline göre gruplara ayrılırlar. Sadece çevrelerindeki üretici canlıları yiyerek bitkisel kaynaklı olarak beslenen canlı grubuna otoburlar denir.
Örnek: Tavşan, Maymun, Koyun, Eşek.

Çevrelerindeki hayvansal organizmaları yiyerek beslenen canlı grubuna ise etoburlar denir.
Örnek: Timsah, kertenkele, baykuş.

Çevrelerindeki bitkisel ve hayvansal kaynaklı organizmaları yiyerek beslenen canlı grubuna ise hem etçil hem otçul (hepçiller) denir.
Örnek: İnsan, tavuk, ayı.

Bir de toprağa düşen bitki ve hayvan artıklarını çürüterek, toprağa karışmasını sağlayan canlılar vardır. Bu canlı grubuna da ayrıştırıcılar denir. Ayrıştırıcıların etkinlikleri sonucunda canlı vücudunu oluşturan organik ve inorganik maddeler toprağa geçmiş olur. Mantarları (küf mantarı, maya mantarı, şapkalı mantarlar) ve bakterilerin büyük bir kısmını ayrıştırıcılara örnek olarak verebiliriz. Ayrıştırıcılar besin zincirinin her basamağında bulunabilir.

Bu anlatılan canlı grubundan doğada en çok bulunan bitkiler yani üreticilerdir. Çünkü üreticiler güneş enerjisini doğrudan kullanabildikleri için daha fazla sayıda bulunurlar. Tüketiciler ise üreticilerden veya diğer otoburlardan dolaylı olarak güneş enerjisinden yararlandıkları için sayıları giderek azalır. Aynı şekilde üreticiler güneş enerjisini doğrudan kullanabildikleri için sahip oldukları enerji besin zincirinin diğer halkasındaki canlılara göre daha fazladır.
Doğada birbiriyle ilişkili birçok besin zinciri vardır. Birbiri içine alan bu besin zincirlerinin hepsi besin ağı olarak adlandırılır.

BEĞEN Paylaş Paylaş

Son düzenleyen Safi; 23 Mart 2018 04:13

Tanrı varsa eğer, ruhumu kutsasın... Ruhum varsa eğer!

Cevapla

Safi

SMD MiSiM

17 Şubat 2016 Mesaj #5

SMD MiSiM

Ad: besin zenciri1.jpg
Gösterim: 12644
Boyut: 478.2 KB

BEĞEN Paylaş Paylaş

Bu mesajı 1 üye beğendi.

SİLENTİUM EST AURUM

Cevapla

Safi

SMD MiSiM

17 Şubat 2016 Mesaj #6

SMD MiSiM

Ad: besin zenciri2.jpg
Gösterim: 13067
Boyut: 89.2 KB

BEĞEN Paylaş Paylaş

Bu mesajı 1 üye beğendi.

SİLENTİUM EST AURUM

Cevapla

Safi

SMD MiSiM

17 Şubat 2016 Mesaj #7

SMD MiSiM

Ad: besin zenciri5.png
Gösterim: 12463
Boyut: 105.4 KB

BEĞEN Paylaş Paylaş

Bu mesajı 1 üye beğendi.

SİLENTİUM EST AURUM

Cevapla

Safi

SMD MiSiM

17 Şubat 2016 Mesaj #8

SMD MiSiM

Ad: besin zenciri6.png
Gösterim: 10992
Boyut: 104.1 KB

BEĞEN Paylaş Paylaş

Bu mesajı 1 üye beğendi.

SİLENTİUM EST AURUM

Cevapla

Safi

SMD MiSiM

17 Şubat 2016 Mesaj #9

SMD MiSiM

EKOSİSTEM

Aynı çevrede bulunan varlıkların tümüdür. Örneğin Uludağ ekosistemi denildiğinde; Uludağ da yaşayan tüm bitkiler, hayvanlar, bunların bulunduğu toprak, hava ve su anlaşılır.
Bir ekosistemde;
* Canlıların birbiriyle ve çevresiyle ilişkilerini inceleyen bilim dalı ekoloji,
* Aynı tür canlıların oluşturduğu topluluğa populasyon,
* Bir canlının içinde doğal olarak yaşadığı ve çoğaldığı yere de habitat denir.

BESİN ZİNCİRİ
Bir ekosistemde yaşayan canlılar üçe ayrılır. Bunlar üreticiler, tüketiciler ve ayrıştırıcılardır. Bu üç canlı grubu arasında besin ve enerji akışı vardır. Bu akışa besin zinciri denir. Besin zincirinin ilk halkasını üretici olan yeşil bitkiler oluşturur. Yeşil bitkiler ihtiyaçları dışındaki besini depolar. Bu depo edilmiş besini otçullar alırlar. Otçulları da etçiller yiyerek enerjiyi ve besini almış olurlar. Böylece besin ve enerji zincirinin bir halkasından diğerine geçer. Her gruptan bir diğerine geçerken enerjide azalma görülür. Bu nedenle üst gruplara gidildikçe canlı sayısı azalır.
Besin zincirinde bir basamak yok edilirse üsttekiler yok olur, alttakiler çoğalır.
Beslenme şekline göre canlılar ikiye ayrılır.
* Üreticiler ( ototroflar ) : Yeşil bitkilerdir. Besinlerini fotosentez yoluyla üretirler. Ürettikleri besinleri kendileri kullandıkları gibi fazlasını depo ederler.
* Tüketiciler ( heterotrof ) : Besinlerini hazır olarak alırlar. İnsanlar, hayvanlar, mantarlar, bakteriler, parazit canlılar bu gruba girer.
Besinlerini dışarıdan alan canlılardan hayvanlar üçe ayrılır.
*Otçullar: At, eşek, Tavşan
* Etçiller: Kurt, çakal, tilki, kaplan....
* Hepçiller: İnsan, ayı, balık, kaplumbağa....
Heterotrof canlılar, yaşam biçimlerine göre de üçe ayrılır.
1- Çürükçül yaşam ( saprofitlik) : Ölmüş bitki ve hayvan kalıntılarını parçalayarak besin sağlayan canlılara çürükçüller denir. Bakteriler ve mantarların büyük kısmı çürükçüldür. Çürükçüller, organik maddeleri parçalayıp inorganik maddelere dönüştürürler.
2- Ortak yaşam ( simbiyoz ) : İki veya daha fazla canlının bir arada yaşamasıdır. Ortak yaşamda yararlı birlikler, zararlı birlikler diye ikiye ayrılır.
*Yararlı birlikler: Bu da kendi içinde tek taraflı yararlı birlikler, çift taraflı yararlı birlikler diye ikiye ayrılır.
*Tek taraflı yararlı birlikler de, canlılardan yalnız biri bundan yararlanır, diğeri zarar görmez. Köpek balığı ile dolaşan küçük balıklar.
*Çift taraflı yararlı birlikler de her iki canlı da birbirinden yararlanır. Likenler, azot bakterileri ile baklagiller.
Liken, su yosunu ile mantarın bir arada yaşamasından oluşur. Yosun, fotosentez yapar, besin ve oksijen üretip mantara verir. Mantar da yosuna su ve karbondioksit verir.
Zararlı birlikler ( parazitlik )
Bir arada yaşayan canlılardan birinin diğerine zarar vererek yaşamasıdır. İkiye ayrılır.
*İç Parazitlik: Tenya, bağırsak solucanı, hastalık yapan mikroplar.
*Dış pazazit: Bit, pire, kene gibi canlılar.
3 –Böcek yiyen canlılar : Azot ihtiyaçlarını böceklerden karşılayan bitkilerdir. İbrikotları ( nephentes ), diyonea ve diyoseralar dır.