Genetik Gizlilik (Genetic Privacy)
Yasaklı
Genetik Gizlilik (Genetic Privacy)
İnternette kolayca ulaşılabilen isimsiz insan genomlarının kime ait olduğunu bulabilecek kadar zeki bilgisayar programları genetik mahremiyetimizi tehdit ediyor. Yeniv Erlich ve grubu tarafından Amerika’da yapılan bir araştırma, bir proje için genomları sekanslanan bazı insanların kimliklerinin bilgisayar programları ve herkese açık veri tabanlarını kullanarak belirlenebileceğini ortaya koyuyor.
Ardışık şekilde tekrar eden kısa DNA dizileri DNA’nın en değişken kısmını oluşturur. İnsan genomunun yarısı bunlardan oluşur ve bu diziler o kadar değişkenlik gösterir ki sırf bunların kaç kere tekrar ettiğine bakarak örneğin kendi DNA’nızı annenizinkinden ayırabilirsiniz. Bu araştırmada, Erlich sadece erkeklerde bulunan Y Kromozomunun üstündeki tekrar dizilerini saptayan bir bilgisayar programı yazdı. Bu programla örneğin Craig Venter’in ve bir proje için adları verilmeyen beş erkeğin kendilerine özgü DNA dizilerini belirlediler. Daha sonra da bu dizileri umumi soy ağacı veri tabanlarında arattılar. Sonuçlar çok çarpıcı çünkü Erlich, Craig Venter’in de diğer beş erkeğin de bilgilerine bu yolla ulaşabildi.
Bu yol ancak genomlarını veren insanların yaşları, nerede yaşadıkları gibi bilgiler de veri tabanında olursa kullanılabiliyor. Yani her proje için bu kadar mahremiyet ihlali söz konusu değil. En azından şimdilik. Giderek daha fazla bilginin biriktiği günümüzün genom araştırma dünyasında insanlar genomlarını paylaşmanın riskleri hakkında yeteri kadar bilgilendirilmiyor. Bu tarz meseleler çok bilim kurgu gibi dursa da teknoloji hızlı ve oldukça sessiz yol alıyor. Nereden ne bağlantıların açığa çıkabileceğini gösteren bu iyi niyetli çalışma belki de buz kitlesinin sadece görünür tarafı. Bilim dünyası genetik mahremiyet konusunda bir an önce gerekli önlemleri almalı!
Kaynak : Nature (17 Ocak 2013)
Sponsorlu Bağlantılar
Ardışık şekilde tekrar eden kısa DNA dizileri DNA’nın en değişken kısmını oluşturur. İnsan genomunun yarısı bunlardan oluşur ve bu diziler o kadar değişkenlik gösterir ki sırf bunların kaç kere tekrar ettiğine bakarak örneğin kendi DNA’nızı annenizinkinden ayırabilirsiniz. Bu araştırmada, Erlich sadece erkeklerde bulunan Y Kromozomunun üstündeki tekrar dizilerini saptayan bir bilgisayar programı yazdı. Bu programla örneğin Craig Venter’in ve bir proje için adları verilmeyen beş erkeğin kendilerine özgü DNA dizilerini belirlediler. Daha sonra da bu dizileri umumi soy ağacı veri tabanlarında arattılar. Sonuçlar çok çarpıcı çünkü Erlich, Craig Venter’in de diğer beş erkeğin de bilgilerine bu yolla ulaşabildi.
Bu yol ancak genomlarını veren insanların yaşları, nerede yaşadıkları gibi bilgiler de veri tabanında olursa kullanılabiliyor. Yani her proje için bu kadar mahremiyet ihlali söz konusu değil. En azından şimdilik. Giderek daha fazla bilginin biriktiği günümüzün genom araştırma dünyasında insanlar genomlarını paylaşmanın riskleri hakkında yeteri kadar bilgilendirilmiyor. Bu tarz meseleler çok bilim kurgu gibi dursa da teknoloji hızlı ve oldukça sessiz yol alıyor. Nereden ne bağlantıların açığa çıkabileceğini gösteren bu iyi niyetli çalışma belki de buz kitlesinin sadece görünür tarafı. Bilim dünyası genetik mahremiyet konusunda bir an önce gerekli önlemleri almalı!
Kaynak : Nature (17 Ocak 2013)
