Göknar (Abies)

Pinaceae familyasından olan Abies (Göknarlar) cinsi, 35-40 türle Kuzey yarım kürenin ılımanl ve serin bölgelerinde, Kuzey ve Orta Amerika, Avrupa ve Asya'da dağılış gösterir.
Asli ürünü olan kerestenin yanında, kabuk ve yapraklarından elde edilen reçinesinden yararlanılır.

Sponsorlu Bağlantılar

Genç yaşlarda piramidal, orta yaşlarda konik bir tepe yapısına sahiptir.Dallar gövdeye çevrel olarak dizilmişlerdir.
Kabuk genç yaşlarda açık gri renkli ince ve düzgün, ileri yaşlarda kalın ve çatlaklıdır.
sürgünler üzerinde sarmal olarak teker teker dizilen yapraklar iki yüzlü, yassı ve çok kısa saplıdır.Uçları tepe sürgünlerinde sivri, yan sürgün ve dallarda ise çoğunlukla küt ve kertiklidir. Üst yüzleri hafif oluklu, alt yüzlerinde iki det stoma çizgisi bulunur. Göknarlar kendilerine çok benzeyen Taxus (Porsuk)'tan stoma çizgileri sayesinde ayrılır. İğne yapralar sürgün üzerinde 7-8 yıl kalır. Tanı için önemli bir özallik de, yaprakların koparıldığında sürgün üzerinde iç içe iki daire halinde iz bırakmalarıdır.
Kırmızı sarı renkteki erkek çiçekler tepenin hemen altındaki alt dallar veya bir yıl önceki sürgünler üzerindeki tomurcuklardan gelişir. Oval bir kozalakcık şeklindedir.
Uca doğru daralan silindirik biçimli kozalak bir çok puldan oluşmuştur. Sonbaharda tohumlar olgunlaşınca pullar çamlarda olduğunun aksine açılmaz dağılır. Ağaç üzerinde kozalak eksenleri kalır.
Göknarlar kazık kök yapan ağaçlardır. Derin, nemli ve iyi havalanabilen topraklarda iyi gelişirler. Gölgeye çok dayanıklıdırlar. Sıcaklığı yüksek, kuvvetli rüzgar alan yerlerden hoşlanmazlar. Dona, kirli havalara ve zehirli gazlara karşı duyarlıdırlar.
Ülkemizde doğal olarak yetişen Göknar türleri:
Abies nordmanniana - Doğu Karadeniz Göknarı
Abies bornmulleriana - Uludağ Göknarı
Abies equi-trojani - Kazdağı Göknarı
Abies cilicica - Toros Göknarı



Abies alba


Abies bornmulleriana


Abies forestii


Abies pinsapo

Göknar (Abies)

Göknar (Abies), çamgiller (Pinaceae) familyasının Abies cinsinden iğne yapraklı ağaç türlerine verilen ad. 40m’ye kadar boylanabilen göknarlar, kendine özgü formu, gövde kabuğu iğne yaprakları ve hatta kokusu ile Çamgiller familyasının diğer türlerinden ayırt edilebilir. Yapraklarının alt yüzeyinde beyaz çizgiler vardır.Kozalaklar sonbaharda olgunlaşınca pulları dökülür. Türkiye'de 213.652 hektar saf göknar ormanı bulunmaktadır

Morfolojik özellikleri

Yaz-kış yeşil, boylu orman ağaçlarıdır. Piramidal veya dar konik bir şekilde gelişme gösterir. Gövde genel olarak çatallanma göstermez, dallar gövdeye çevrel olarak dizilmiştir. Kozalakları yukarıya doğru dik olarak durur. Bu özelliği ile kozalakları aşağıya bakan ladinlerde ayrılır. Kökleri kuvvetli ve kazık köktür.

Ekolojik istekleri

Göknar türleri genellikle yarı gölge ortamlarda iyi gelişme gösterir. Nemli ve verimli orman topraklarını tercih ederler. Ancak nemli, kumlu, veya killi topraklarda da iyi gelişirler. Kireçli topraklardan hoşlanmazlar hava nisibi nemini yüksek, yaz aylarını yağışlı ve serin olmasını isterler.

Dağılımı

Kuzey yarımkürede mutedil (ılıman) iklim bölgelerinin, yüksek dağlık kesimlerinde ve Kuzey Afrika, Himalayalar ve Türkiye'de doğal olarak yetişir.

Sınıflandırma

Seksiyon Balsamea

• Balsam göknarı (Abies balsamea)
  • Brakteli balsam göknarı (Abies balsamea var. phanerolepis)
• Kayalık Dağı göknarı (Abies bifolia)
• Abies lasiocarpa
  • Arizona göknarı (Abies lasiocarpa var. arizonica)
• Sibirya göknarı (Abies sibirica)
• Sakhalin göknarı (Abies sachalinensis)
• Kore göknarı (Abies koreana)
• Khinghan göknarı (Abies nephrolepis)
• Veitch göknarı (Abies veitchii)
  • Shikoku göknarı (Abies veitchii var. sikokiana)
  • Abies veitchii var. veitchii

Seksiyon Grandis

• Büyük sahil göknarı (Abies grandis)
  • Büyük göknar (Abies grandis var. idahoensis)
• Gümüş göknarı (Abies concolor)
  • Low gümüş göknarı (Abies concolor subsp. lowiana)
• Durango göknarı (Abies durangensis)
  • Coahuila göknarı (Abies durangensis var. coahuilensis)
• Jalisco göknarı (Abies flinckii)
• Guatemala göknarı (Abies guatemalensis)

Seksiyon Abies

• Sicilya göknarı (Abies nebrodensis)
• Orta Avrupa göknarı (Abies alba)
• Bulgaristan göknarı (Abies borisii-regis)
• Yunanistan göknarı (Abies cephalonica)
• Abies nordmanniana Türkiye.
  • Uludağ göknarı (Abies nordmanniana subsp. bornmulleriana)
  • Kazdağı göknarı (Abies nordmanniana subsp. equi-trojani)
  • Doğu Karadeniz göknarı (Abies nordmanniana subsp. nordmanniana)
• Toros göknarı (Abies cilicica) Türkiye.
  • Abies cilicica subsp. cilicica
  • Abies cilicica subsp. isaurica

Seksiyon Piceaster

• İspanya göknarı (Abies pinsapo)
  • Fas göknarı (Abies pinsapo var. marocana)
• Cezayir göknarı (Abies numidica)

Seksiyon Momi

• Tayvan göknarı (Abies kawakamii)
• Nikko göknarı (Abies homolepis)
• Abies recurvata
  • (Abies recurvata var. ernestii)
• Japon göknarı (Abies firma)
• Baishanzu göknarı (Abies beshanzuensis)
• Mançurya göknarı (Abies holophylla)
• Çin göknarı(Abies chensiensis)
  • Salween göknarı (Abies chensiensis subsp. salouenensis)
• Pindrov göknarı (Abies pindrow)
• Ziyuan göknarı (Abies ziyuanensis)

Seksiyon Amabilis

• Pasifik gümüş göknarı (Abies amabilis)
• Maries göknarı (Abies mariesii)

Seksiyon Pseudopicea

• Delavay göknarı (Abies delavayi)
• Faber göknarı (Abies fabri)
• Forrest göknarı (Abies forrestii)
• Cheng göknarı (Abies chengii)
• Bhutan göknarı (Abies densa)
• Batı Himalaya göknarı (Abies spectabilis)
• Farges göknarı (Abies fargesii)
• Fanjingshan göknarı (Abies fanjingshanensis)
• Yuanbaoshan göknarı (Abies yuanbaoshanensis)
• Pullu göknar (Abies squamata)

Seksiyon Oiamel

• Kutsal göknar (Abies religiosa)
• Vejar göknarı (Abies vejarii)
  • Meksika göknarı (Abies vejarii var. mexicana)
• Hickel göknarı (Abies hickelii)
  • Abies hickelii var. oaxacana

Seksiyon Nobilis

• Ulu göknar (Abies procera)
• Kırmızı göknar (Abies magnifica)
  • Abies magnifica var. magnifica
  • Abies magnifica var. shastensis

Seksiyon Bracteata

• Santa Lucia göknarı (Abies bracteata)