Böğürtlen (Rubus)

Böğürtlen (Rubus)

MsXLabs.org Temel Britannica

Bilimsel Sınıflandırma

• Alem: Bitkiler (Bitkiler(
• Bölüm: Magnoliophyta (Kapalı tohumlular)
• Sınıf: Magnoliopsida (İki çenekliler)
• Takım: Rosales
• Familya: Rosales (Gülgiller)
• Alt familya: Rosoideae
• Cins: RubusL.

Böğürtlen, yaz sonuna doğru yol kenarla­rında, kırlarda ve ormanların açıklık yerlerin­de görmeye alıştığımız yabani meyvelerin başında gelir. En yakın akrabası olan ahudu­du ile birlikte gülgiller (Rosaceae) familyasının Rubus cinsinden olan böğürtlen çok yıllık, arsız bir çalıdır. Çabucak büyüyüp yayılır ve kamçı gibi ince uzun, birbirine girmiş dikenli dallarıyla geçit verme­yen sık çitler oluşturur. Hatta dikenleriyle çevresindeki öbür çalılara asılarak güneş ışınlarının geçmesini önlediği için çoğu kez alttaki bitki örtüsünün kuruyup ölmesine yol açar. Böğürtlenin dalları genellikle dik ve yay gibi kıvrık, bazı türlerde ise yere yatık ve sürünücüdür. Anayurdu kuzey yarıkürenin ılıman bölge­leri olan böğürtlen dünyanın bütün ılıman bölgelerinde yaygın olarak yetişir. Daha çok nemli kıyı iklimini sever, ama iç bölgelere uyum sağlamış türleri de vardır. En yaygın tür olan adi böğürtlen (Rubus fructicosus) 2-3 metreye kadar boylanabilen dikenli bir çalıdır. Deniz kıyısındaki ağaçlık­ların ve ormanların açıklık yerlerini, bozul­muş orman alanlarını, yol kenarlarını ve dere kıyılarını kaplar. Türkiye'de en çok Karade­niz ve Marmara bölgelerinde görülür. Kara­deniz Bölgesi öbür böğürtlen türleri açısından da en zengin yöredir. Bitkinin genellikle beyaz, pembe ya da kırmızı olan çiçekleri dal uçlarında kümeler halinde açar. Meyveleri de bir araya toplana­rak salkımaklar oluşturur. Başlangıçta açık yeşil renkte olan meyveler olgunlaştıkça kızarır ve tam olgun duruma geldiğinde karaya yakın mor bir renk alır. Böğürtlenin meyvesi aslında tek bir meyve değil, dut ve çilekte olduğu gibi küçük meyveciklerin bir araya gelmesiyle oluşan ve üzümsü meyve denen bir bileşik meyvedir. Demir ve C vitamini açısın­dan zengin olan meyveler hem taze olarak yenir, hem de reçel, marmelat, dondurma ve pasta yapılır.

Böğürtlen nedir?

Gülgillerin Rubuscinsi içerisinde yer alan bir bitkidir ve meyve olarak da anılır.Böğürtlen organik asitler, vitamin ve mineral açısından oldukça zengin bir bitkidir. 400’den fazla doğal ya da kültür türü bulunur. Yetişmiş olduğu yer ve bölgelerin sayısı oldukça fazla olduğu için ülkemiz böğürtlen açısından zengin olan bir yerdir. Çeşitli rahatsızlıklara karşı tedavi yöntemi olarak kullanıldığı için, böğürtlenin işlenmiş şekillerini bulabilmek de mümkündür. Uzmanların da sürekli olarak tavsiye etmiş olduğu bir meyve olan böğürtlen, sade tüketimin yanı sıra tatlı ve pastalarda da kullanımı ile bilinir. Ekşimsi tadı sayesinde yiyeceklere oldukça lezzetli bir hale getirmeye fayda sağlar.

Özellikleri

Böğürtlen; tanen, pektin, magnezyum, iyot, A, C, E, K ve P vitaminleri açısından oldukça zengin bir meyvedir. Mayıs ayında çiçek açmaya başlayan bu güzel meyve, Haziran’a doğru meyve vermeye başlar. Mayıs ayından Ağustos’a kadar çiçeklenmesi devam eder. Gövdeleri silindir şekilli, içi dolu dikenli dallar önce yukarı doğru büyür sonra aşağı doğru kıvrılır. Genellikle 1-3 metre boylarında değişkenlik gösterir ve oluşmuş olduğu sarmaşığın üzerinde çok sayıda böğürtlen bulunur. Toplaması da oldukça kolaydır ve yetişme aşaması tamamlandıktan sonra oldukça yumuşak bir meyve olduğu için dalından çabuk ayrılır.

Çeşitleri

Ülkemiz de böğürtlen çeşidi açısında oldukça zengindir. Bunlar;

• Navaho Böğürtlen; Meyveleri sert, siyah renkte, dik şekilde gelişen ve orta büyüklükte olan böğürtlen türüdür.
• Boysenberry Böğürtlen; Mora yakın bir rengi vardır. Verimi oldukça iyidir, ancak olgunlaşması biraz uzun sürer.
• Kıowa Böğürtlen; Meyveleri oldukça iri ve siyah rengine yakındır. Hasat zamanı uzun süren böğürtlen türüdür.
• Arapaho Böğürtlen; Bu böğürtlen çeşidinin meyveleri uzun ve büyüktür. Tadı oldukça lezzetli olan bu tür en sık tüketilen böğürtlenler arasında yer alır.
• Chester Böğürtlen; Yoğun bir aromaya sahip olan bu türün meyvesi koni şeklindedir.
• Logan Böğürtlen; Dikenli bir yapısı olan bu tür çok fazla tüketilmez. Rengi belirgin şekilde kırmızıdır.