Enerji" başlıklı yazımda size enerji ve enerji türleri hakkında bilgi vermiştim.Bundan sonra belli bir süre farklı enerji türlerini anlatacağım bu enerji türlerinin ilki mekanik enerji.Mekanik enerji de ikiye ayrılırotansiyel ve kinetik enerji.Mekanik enerji, potansiyel ve kinetik enerjinin toplamına eşittir.
EMekanik=Epotansiyel+Ekinetik
Enerjinin korunumu ilkesi nedeniyle cismin herhangi bir andaki mekanik enerjisiyle herhangi başka bir andaki mekanik enerjisi eşittir.
Ep1+Ek1-Ep2+Ek2=0
Potansiyel Enerji:
Cismin esnekliğinden, yada yüksekliğinden dolayı sahip olduğu enerjidir.Esneklik potansiyel enerjisi ve yerçekimi potansiyel enerjisi olmak üzere iki türü vardır.Esneklik potansiyel enerjisi cismin özelliklerine göre değişeceğinden tam bir hesaplama yolu yoktur.Ancak yapılan işin değerini ölçerek harcanan enerjiyi bulabilirsiniz.Yerçekimi potansiyel enerjisi -adı üstünde- cismin bir çekim kuvvetinin etkisindeyken ağırlığından dolayı sahip olduğu enerjidir.Yerçekimine karşı bir iş yaparak bir cismi havaya kaldırdığınızda, cisme yaptığınız iş kadar potansiyel enerji kazandırırsınız.
Ep=G.h ,
Ep=m.g.h ve
G=m.g
Buradaki Ep potansiyel enerji, G cismin ağırlığı, m cismin kütlesi, h cismin yerden yüksekliği, g kütleçekimi ivmesidir.Kütleçekimi ivmesi enleme göre 9,7m/s2 ile 9,8 m/s2 arasında değişir.Ancak bir çok yerde kütleçekimi ivmesi 9,8 veya 10 alınır.
Kinetik Enerji:
Kinetik enerji bir çeşit hareket enerjisidir.Cismin hızı ve kütlesiyle doğru orantılıdır.Bir cismin sahip olduğu kinetik enerji;
Ek=m.v2.0,5'tir.
Buradaki Ekkinetik enerji, m kütle, v2 ise cismin hızının karesidir.0,5 ise bir çeşit sabittir.Yok, ben 0,5'le bile uğraşamam diyorsanız m.v2 değerini direk 2'ye bölebilirsiniz.
Potansiyel ve Kinetik Enerjinin Birbirine Dönüşmesi:
Enerjinin korunumu nedeniyle potansiyel ve kinetik enerji birbirine dönüşebilir.Bu dönüşüm en rahat sarkaçların salınımı sırasında farkedilir.Eğimli bir yüzeyde hareket eden bir topun hareketi de buna benzer.
A noktasındaki topa K cismi diyelim.Bu durumda bu cismin potansiyel enerjisini EpAşeklinde gösterebiliriz. Cismin hızının uygulanan bir kuvvet nedeniyle 0 olduğunu farzedersek kinetik enerji o anda sıfırdır.A noktasının yerden yüksekliği (h) 5 m, kütlesi 2kg, kütleçekimi ivmesini de 9,8 alırsak potansiyel enerjisi 98 Jul olur.Cisme uygulanan kuvvetin yok olduğunu ve cismin ağırlığı nedeniyle ivme kazanarak harekete başladığını farzedelim.C noktası yerden, daha doğrusu deniz seviyesinden 0m yüksekteyse potansiyel enerjisi sıfırdır. Yere düşüş sırasında kütle değişemeyeceğine göre, hız da 98m/s olursa(ki olması gerkir) cismin sahip olduğu kinetik enerji (yani EkC)yine 98 Jul'dür.Cisim B noktasına yükselirken potansiyel enerji artar ve B noktasında yeniden 98 Jul olur.Ancak böyle bir ortamda çoğu zaman sürtünme kuvveti de olacağından mekanik enerji zamanla ısı enerjisine dönüşür.Bu nedenle cisim durur.
Lunapark Eğlencesi!
Pek çok kişi lunaparklarda havada bulunan trenlerin elektrik enerjisiyle çalıştığını düşünür.Oysa ki bu trenler enerjinin korunumu ilkesiyle çalışır.Bir düşünelim:Trenler ilk önce belli bir mesafeye taşınır.Taşındıkları yükseklikte bir potansiyel enerjisi olur.Bir kuvvet uygulanarak tren harekete başladığında potansiyel enerji giderek kinetik enerjiye dönüşür.Şimdi trenimiz gelebileceği en alçak seviyeye gelsin.Trenimizin tekrar yükselebilecek kadar kinetik enerjisi vardır.Ancak düşüş sırasında sürtünme nedeniyle oluşan başka enerji dönüşümleri ve burada tam olarak açıklayamadığım bazı sebepler gözönüne alındığında cisim yeniden yükselebileceği nokta, harekete başladığı noktadan daha düşük olmalıdır.