Dünyanın pek çok ülkesinde sucul-karasal bitkiler, memeliler, kuşlar, sürüngenler, mikro organizmalar, amfibiler ve balıkları içerisine alan yüzlerce canlı türü “istilacı, yayılımcı veya yabancı, egzotik tür”olarak tanımlanmaktadır. İstilacı türler, bir ekosisteme herhangi bir nedenle ülke içinden veya dışından sonradan eklenmiş olan ve belli bir süre zarfında oradaki biyolojik çeşitliliği doğrudan veya dolaylı olarak olumlu-olumsuz etkileyerek ekosistemde baskın hale gelen türler olarak tanımlanmaktadır.
Beş kıtada istilacı türlerin neden olduğu problemler mevcuttur. Avrupa’daki iç sularda gelişen yaklaşık 80 yabancı türün akvaryum balıklarından kaynaklandığı tespit edilmiştir (Welkomme, 1992). Afrika Kıtası’nın en büyük 3 gölü olma özelliklerinin yanı sıra aynı zamanda endemik tür bakımından dünyanın en zengin göllerinden olan Tanganyika, Malawi, Viktorya Gölleri’nde istilacı türlerin neden olduğu ekolojik ve ekonomik tahribatlar söz konusudur (Diler ve Didinen, 2006). Amerika da içsularda karşılaşılan istilacı türler ile mücadele için her yıl milyarlarca dolar harcandığı rapor edilmektedir (GISP, 2007).
Diğer dünya ülkelerinde olduğu gibi Türkiye’de de yabancı yada yerli istilacı türlerin neden olduğu olumlu-olumsuz ekolojik ve ekonomik etkilere yol açan biyolojik olaylar mevcuttur. Türkiye iç sularında bulunan istilacı-yayılımcı sucul canlıların çeşitliliği ve tür sayısı bakımından ulusal ve uluslar arası kaynaklardaki mevcut bilgi çeşitliliği karmaşık olsa da istilacı türlerin etkileri hususundaki görüşler benzerlik göstermektedirler.2. Türkiye İçsularındaki İstilacı TürlerTürkiye sularına ülke dışından getirilerek deniz ve iç su kaynaklarına aşılanan 25, ülke içerisinde bir başka bölgeye taşınarak aşılanan 15 balık türü bildirilirken (Çetinkaya 2006). Yine dışarıdan getirilen egzotik tür ve yurt içinde bölgeler arası taşınan tatlısu balıkları listesinde 25 egzotik, 16 yerli tür yer almaktadır (Innal and Erk’akan, 2006). Bunun yanı sıra ülkemiz iç sularında biyolojik mücadele amacı ile 2, göl verimliliğini arttırmak amacı ile 14 ve diğer sebeplerle 4 olmak üzere toplam 20 balık türününaşılandığı bildirilmektedir (bkz. tablo.1) (Balık S. ve Ustaoğlu R., 2006).
Tablo 1. İçsularda balıklandırma amacı ile kullanılan balık türleri, mevcudiyet; ülkeye sonradan getirilen türler (+), ülkede mevcut olan türler (-). (Balık S. ve Ustaoğlu R., 2006).
Aşılanma AmacıOlumsuz Etki(+/-)Yabancı/yerliGambussia affinisG. holbrookiBiyolojik Mücadele++Ctenopharyngodon idellaBiyolojik Mücadele++Coregonus laveratusC. macrophthalmusVerimliliği Arttırmak++OnchorhynchusmykissVerimliliği Arttırm ak++Salmo salarVerimliliği Arttırmak++Salvenilus fontinalisVerimliliği Arttırmak++MoronechrysopsXMoronesaxatilisVerimliliği Arttırmak++Cyprinus carpioVerimliliği Arttırmak--Sander luciopercaVerimliliği Arttırmak--Perca fluviatilisVerimliliği Arttırmak--Silurus glanisVerimliliği Arttırmak--Alburnus tarichiVerimliliği Arttırmak--Tinca tincaVerimliliği Arttırmak--Tilapia zilliiVerimliliği Arttırmak++Oreochromis niloticusVerimliliği Arttırmak++Ic talurus punctatusVerimliliği Arttırmak--Lepomis gibbosusİstemdışı--Pseudorasbora parvaİstemdışı--Carassius carasiusC. gibelioC. auratus auratusİstemdışı--Atherina boyeriİstemdışı-
Biyolojide işgalci türler hakkında bilgi verir misiniz?
