5/8 ve 7/8'lik ölçüler nasıl oluşur ve kaçar çeşittir?

5/8 lik ölçü, biri ''iki'' , öteki ise ''üç'' atımdan oluşan farklı uzunlukta iki zaman oluşturacak biçimde birleşmesinden oluşur.5/8 ''iki zamanlı'' bir ölçüdür.

7/8 lik ölçü ''yedi zamanlı''dır. Atımların belirli bir düzen içinde (örneğin her iki ,üç, dört ya da beş atımda bir ) vurgulanması, vurgulanan her atımda, devinimin yeniden başladığı algılamasını getirdiğinden, bu katmanda atımlar, ikişerli, üçerli, dörderli … gruplara ayrılacak biçimde algılanmış olur ki, ilki daima ötekilerden daha vurgulu eşit sayıda atımdan oluşan bu atım gruplarının her birine bir ÖLÇÜ (fr. mesure; ing. bar ya da measure; alm. Takt; ital. misura; türk.mezür ya da ölçü) denmektedir.

Ölçü bilgisini detaylarıyla incelerseniz sorunuza ölçümantığını çözerek kendiniz yanıt verebileceksiniz.

ÖLÇÜ GRUPLAMALARI VE ÖLÇÜ TANIMLAMALARI
Ölçüler, müzik eğitimiyle ilgili materyallerin ve eğitim kurumlarımızın hemen tümünde, Basit, Birleşik ve Karma olmak üzere üç gruba ayrılmakta ve Basit ölçüler ''ikişerli bölünme'', Birleşik ölçüler ''üçerli bölünme'' kavramlarıyla açıklanmaya çalışılırken, her iki ölçü türünün bir karması olarak düşünülen Karma (ya da öteki adıyla Aksak) ölçüler de ''ikişerli ve üçerli bölünmelerin bir arada yapıldığı ölçüler'' olarak tanımlanmaktadır. Ayrıntılarda bazı farklılıklar olsa da genelde birbirinin varyasyonu gibi olan bu gruplama ve tanımların yanı sıra, ''Birim süresi iki ve katlarına bölünen ölçülere Basit Ölçü, üçe bölünen ölçülere Birleşik Ölçü, hem ikiye hem üçe bölünen ölçülere ise Karma Ölçü denir'' türünden anlamsız tanımlara da sıklıkla rastlanmaktadır. Önemli yanlışlar ve kavram kargaşaları içeren bu tanımlamalardaki hataların daha iyi anlaşılabilmesi için, günümüzdeki gruplamaya göre Basit, Birleşik ve Karma olmak üzere 3 başlık altında ele alınan söz konusu ölçüleri biz de aynı başlıklar altında tek tek ele alıp inceleyelim :

Basit ölçü:

Basit ölçülerle ilgili olarak en sık karşılaşılan tanımlama ‘’Birim süresi ikiye bölünen ölçü’’ tanımlamasıdır. Bu tanımlama, ‘'yanlış'' değil ama anlamsızdır. Çünkü birim sürenin bölünüş biçimiyle ilgili olarak kullanılan ''ikişerli bölünme'' ifadesi, basit ölçülere ilişkin bir özelliği yansıttığı için değil, notaların bölünme ilkesini yansıttığı ve ölçü belirtecinde verilen birim süre de, bir sayıyı değil bir notayı gösterdiği için ''doğru'' düşmektedir. Ancak aynı ilke ‘’Birleşik’’ ve ‘’Karma’’ olarak adlandırılan öteki ölçülerin birim süreleri için de geçerlidir, çünkü her türlü ölçünün birim süresi (üçleme, beşleme vb. yapay bölünmeler yapılmadığı sürece) daima ''ikişerli bölünme'' ilkesine göre bölünür. O halde her türlü ölçünün birim süresi için geçerli olan ve aslında ölçülerle değil, notaların bölünme disipliniyle ilgili olan bir ilke, belirli bir ölçü türünü tanımlamak için kullanılamaz. Bu nedenle basit ölçüyü yukarıdaki açıklamalar doğrultusunda yeniden tanımlamak istersek, adının başındaki‘’basit’’ vurgulamasına da uygun bir ‘’yalınlık’’ içinde ‘’her atımı bir vuruş kabul edilen ölçü’’ demek yeterlidir.

Bu tanıma göre, her atımı bir vuruş kabul edilen 2/4 lük, 3/4 lük, 4/4 lük gibi ölçülerle bu ölçülerin tüm mertebeleri Basit Ölçü grubuna girmektedir :

Birleşik ölçü:

.
Birleşik ölçülerle ilgili olarak başlıca iki tür tanım yapılmaktadır : İlki, ‘’Birim süresi üçe bölünen ölçü’’ tanımıdır ki, bir nota süresi ancak ‘’üçleme’’ yapıldığı takdirde üçe bölünebileceğine ve birleşik ölçüler de üçlemelerden oluşan ölçüler olmadığına göre, bu tanımlamadaki yanlış ortadadır.

Birleşik ölçülerle ilgili olarak sürdürülen ikinci tür tanımlama ise, bu ölçülerde ‘’zamanın’’, ‘’noktalı dörtlük sürenin’’ veya ‘’bir vuruşun’’ üçe bölünmesi olgusundan hareket eden ‘’üçerli bölünme’’ kavramına dayalı tanımlamadır ki, bu ikinci tanımlama türü, ilki gibi yanlış değil ama yanıltıcı olmaktadır. Bu tanımlamanın dayandığı ‘’üçerli bölünme’’ kavramı, (ilgili ölçü belirteçlerinde bu kavramı destekleyecek hiçbir öğe bulunmadığı için), ‘’ölçü belirtecinde verilen birim sürenin üçe bölüneceği’’ türünden yanlış anlamalara neden olmanın yanı sıra, ‘’Birleşik’’ bir ölçüyü ‘’birleşme’’ yerine ‘’bölünme’’ kavramıyla açıklamaya çalışmak gibi (ölçünün adına da ters düşen) bir çelişki içermektedir. Oysa söz konusu ölçüleri oluşturan şey, ölçü belirtecinde görülmeyen ancak vurgulamadan hissedilen soyut bir ''zaman'' algısının üçe bölünmesi değil, atımların söz konusu algılamayı yaratacak biçimde üçer üçer kümelenmesi, yani birleştirilmesidir. Nitekim ‘’Compound Time’’ (Birleşik Zaman) ve dolayısıyla ‘’Birleşik Ölçü’’ terimleri de bu birleşimden gelmektedir…