Canlı yapısına katılan kaç çeşit aminoasit vardır?

Protein temel olarak, 20 çeşit amino asitin farklı kombinasyonlarla bir araya gelmesiyle oluşur. Vücutta 5-10 amino asitten oluşan küçük proteinler bulunabildiği gibi, 500-1000 amino asitin bir araya gelerek oluşturduğu dev proteinler de bulunabilir. Proteinlerin en önemli özelliği, canlılara özgü olmasıdır. Yani her bir canlının protein yapısı birbirinden farklı olduğu gibi, bir canlıda bulunan proteinler de birbirinden farklı olabilmektedir. Proteinleri birbirinden farklı kılan özellik ise, DNA’nın kontrolünde, DNA şifresine uygun bir şekilde amino asitlerin yan yana getirilmesiyle oluşmasıdır. Bir proteini meydana getiren amino asitlerin sıra, sayı ya da çeşidinin değişmesi, oluşacak proteinin farklı olmasına neden olacaktır. protein yapımına katılan 20 çeşit amino asitin her birini bir rakama benzetirsek, rakamların bir araya gelerek oluşturduğu sayıya da protein deriz. Dolayısıyla 20 farklı rakamdan ne kadar fazla sayı kombinasyonu oluşturabileceğimizi sizin hayal gücünüze bırakıyoruz.

Proteinlerin yapıtaşları aminoasitlerdir.Canlıların yapısındaki proteinlere 20 çeşit aminoasit katılır. Yapay olarak sentezlenebilen 70 kadar aminoasit vardır. 20 çeşit aminoasitten 12 tanesi insanlarda sentezlenebilirken 8 tanesi dışarıdan besinlerle hazır olarak alınır.Vücutta üretilemeyen bu aminoasitlere zorunlu aminoasitler denir. Proteinler çok sayıda aminoasitin dehidrasyon sentezi yoluyla birleşerek oluşturdukları polipeptidlerdir. Proteinler her canlıda farklı olduğu gibi her canlının farklı dokularında da birbirinden farklıdır. Sadece tek yumurta ikizlerinin proteinleri aynıdır. Bu farklılık proteinleri oluşturan aminoasitlerin çeşidi, sayısı, sırası ve dizilişinden kaynaklanır. Bunun nedeni de her canlı ve dokudaki proteinlerin sentezlenmesini sağlayan genlerin farklı olmasıdır. Proteinlerin sentezlenmesi için gerekli olan aminoasit çeşitlerinden bir tanesi bile eksik olsa protein sentezlenemez. Proteinlerdeki aminoasitlerden bir tanesinin bile çeşidi, sırası,sayısı değişirse proteinin yapısı ve özelliği değişir!

• Örneğin hemoglobindeki glutamik asit yerine valin denilen aminoasit gelirse normal hemoglobin oluşmaz. Bu farklılık nedeniyle insanlarda orak hücre anemisi denilen hastalık oluşur. Ancak sitokrom C ‘ de 104 aminoasit vardır. Bunlardan 30-40 kadarı farklı sıralanabilir. Aminoasitlerdeki COOH asit, NH2 baz özelliği taşır. Bu nedenle aminoasitler amfoterdir.( asit – baz özelliği )hücrede meydana gelen pH değişiklikleri bu şekilde tamponlanır!

Zorunlu Aminoasitler

• Histidin!
• Lizin!
• Triptofan!
• Fenilalanin!
• Metiyonin!
• Treonin!
• Valin!
• İzoloysin!

Zorunlu Olmayan Aminoasitler

• Asparagin!
• Alanin!
• Glisin!
• Aspartik Asit!
• Prolin!
• Glumatin!
• Sistin!
• Glumatik Asit!
• Sistein!
• Serin!
• Tirosin!
• Nörotransmitter Yapılı Bileşikler!