Olasılık hangi alanlarda kullanılır?

Şans oyunları veya kumar oyunları olasılık kavramlarının uygulanması için en doğal ortam ve süreçler sağlarlar. Bilinmektedir ki olasılık kavramının gelişmesinde ilk teorik açıklamalar şans oyunlarını açıklamak nedeniyle ortaya çıkartılmıştır.
Ancak modern zamanlarda, birçok pratik ve teorik alanda, olasılık kavramı ve bu kavrama bağlı olarak geliştirilen teoriler ve uygulamalar şans oyunlarının yanında çok daha geniş alanlarda açıklama ve uygulama imkânları sağlamaktadır. Burada şu olasılık uygulama alanlarınin adları kısaca anılabilir:

İstatistik:
Çok geniş bir bilim dalı olmakla beraber, ileri derece de özellikle ileri sayisal veriler analizleri ve çıkarımsal analizlerde olasılık kavramları temel rol oynamaktadır.

Oyun teorisi:
Iktisat incelemelerinde oyun teorisi ozellikle mikro-iktisat alanında çok önem kazanmıştır ve olasılık kavramları bu analizlere temel sağlamaktadır.

Karar verme teorisi:
Belirsizlik ortamlarında karar verme analizi yapılmasında ve bu rizikolu inceleme çevresinde karar verme yöntemlerinin ortaya çıkartılmasında olasılık kavramları çok önemli olup özellikle Bayes teoremi uygulamaları ve Bayes-tipi istatistiksel çıkartımsal analizler bu bilimsel alanda temel sağlamaktadır.

Bilimsel teşhisler:
Tıpta, olasılık kuramı konularindan olan karar verme ağaçları ve Bayes teoremine dayanan anlizler kullanılarak teşhis yapma yöntemleri geliştirilmiştir. Görüntülerin daha kolay anlaşılması ve incelenmesi için astronimide, kriminolojide ve diğer goruntulerden sonuç çıkartıcı uygulamalarda Bayes-tipi olasılık kavramları önemli rol oynamaktadir.

Fizik
Newton -tipi mekaniğe dayanan deterministik evren kabul eden fizikte, özellikle 20.yüzyıl başına kadar geliştirilmiş olan klasik fizikte, eğer bütün şartlar bilinirse, olasılık kavramlarına hiç yer bulunmamaktadır. Örneğin, bu çeşit felsefî görüşe göre, bir rulet oununda eğer döndüren elin, mekanizmanın, tekerlek sathının tüm fiziksel özellikleri eksiksiz olarak bilinip öğrenebilinirse, bu türlü şans oyununun sonucu deterministik olacaktir. Ancak bir olay hakkında eksiksiz bilgiye sahip olma pratik bakımdan imkânsız olursa olasılık kavramları kullanılması uygun olur. Gazlar hakkında kinetik teori prensip olarak o kadar karmaşıktır ki (örneğin incelenen molekül sayısı, civarlarında ve Avogardo sabiti sayısı benzemektedir ki) bunlarin incelemesi ancak istatistiksel olarak mümkün olmaktadır. Buna karşılık 20. yüzyılda mikroskopik ölçeklerde ortaya çıkan fiziksel süreçlerin olasılığa dayandığı ve kuantum mekanik kuralların uyduğu ortaya çıkarılıp ana fizik hipotezi haline getirilmiştir. Kopenhag açıklamasına göre eğer hiç gözlem yapılmazsa dalga fonksiyonu deterministik şekilde evrimlenir; ancak gözlem yapılmaya başladıktan sonra dalganın çökmesi ile olasılıkla açıklaması gerekmektedir. Bu nedenle doğayı temelinden ancak olasılıkla açıklamak mümkündür. Ancak birçok tanınmış bilim adamları bile bunu kabul etmiş değildirler. Örneğin Albert Einstein Max Born'a gönderdiği bir mektupta
Jedenfalls bin ich überzeugt, daß der Alte nicht würfelt. (Allahin zar atıp kumar oynamadığına inaniyorum.)
demiş oldugunu tum fizikçiler bilmektedir.

Moleküler biyoloji
Mikro biyolojide küçük parçacıkların incelenmesi Brown tipi hareket prensiplerine dayanmaktadir. Bu prensipler olasılık bazlıdır.

Finansal matematik
Borsa işlemleri ve türetilmiş finansal ürünlerin incelenip kontrol edilmesi için olasılık kuramı çok ciddi şekilde kullanılmaktadır. Örneğin, bazı aktif finansal ürünlerin (özellikle opsiyonlarin) fiyatlarının belirlenmesi için kullanılan Black-Scholes modeli olasılık kuramı prensiplerini temel almaktadır.

Güvenilirlilik kuramı
Pratik hayata olasılık kuramının önemli bir uygulanması birçok dayanıklı tüketici mallarının (örneğin otomobil, tüketici elektronik malları, beyaz eşyalar vb.)tasarımında arıza çıkma olasılığını azaltmak için güvenebilirlilik kuramı kullanılmaktadır ve bu teori baz olarak olasılık kuramına bağımlıdır. Bu türlü mallara verilen garantiler de arıza yapma olasılığına bağlıdır.

Günlük yaşantımızda olasılık bizim güvende olmamızı düşündüren bir ihtimal kuvvetidir. Örneğin; Dışarıda daima kaldırımda yürümeyi tercih ederiz. Fakat karşıdan karşıya geçmek için yolu da kullanırız. Yollardan geçerken tün dikkatimizi buraya yöneltiriz. Hiç arabanın geçmediği an sağa ve sola bakarak hızlıca geçeriz. Araba geçip geçmeme ihtimalini hep beynimizin bir tarafında bulundururuz. Buda bir olasılıktır.