Büzülme nedir, büzülmeyle ilgili yazı örnekleri verir misiniz?

Büzülme nedir, büzülmeyle ilgili yazı örnekleri verir misiniz?

Büzülme ve Genleşme
1/ Gözlük camları çerçeve içine yerleştirilirken önce çerçeve ısıtılarak genleşmesi sağlanır.Sonra genleşen çerçeve içine cam takılır.çerçeve soğuyunca da camı sıkıca kavrar.
2/ Termometrelerin yapımında maddenin ısı etkisiyle genleşmesinden yararlanılır.
3/ Kapağı açılmayacak şekilde sıkışmış şişeler kısa bir süre sıcak suda bekletilir. Şişeden daha çok genleşen metal kapak kolayca açılır. .
4/ Beton bir zemin de uzun süre bekleyen topların lastiklerinin sertliğini yitirmesi bir büzülme olayıdır.

Maddelerin ısı etkisiyle genleşmesi soğuyunca da büzülmesi birçok alanda işimize yarar.
Gözlük camları çerçeve içine yerleştirilirken önce çerçeve ısıtılarak genleşmesi sağlanır.Sonra genleşen çerçeve içine cam takılır.çerçeve soğuyunca da camı sıkıca kavrar.
Termometrelerin yapımında maddenin ısı etkisiyle genleşmesinden yararlanılır.
Kapağı açılmayacak şekilde sıkışmış şişeler kısa bir süre sıcak suda bekletilir.Şişeden daha çok genleşen metal kapak kolayca açılır.

Genleşme ve büzülme
Bir cismin hacminin sıcaklıkla birlikte artmasına genleşme azalmasına da büzülme denir. Hemen hemen bütün maddeler ısındığı zaman genleşir soğuduğu zaman büzülür. Ama sıcaklığa bağlı bu hacim değişikliği gazlarda en yüksek sıvılarda daha az katılarda ise en düşük düzeydedir. Üstelik bütün gazların genleşme miktarı aşağı yukarı aynı olduğu halde sıvılarda ve katılarda maddeye göre değişir. Örneğin 1 metre uzunluğundaki bir demir çubuk 100°C’ye kadar ısıtıldığında uzunluğu 1 mm kadar artarken aynı sıcaklıkta bir pirinç çubuk bunun yaklaşık iki katı uzar. Sıvılar arasında da genleşmesi çok yüksek olan alkol cıvadan hemen hemen yedi kat fazla genleşir. Bazı metallerin genleşme özelliğinden eskiden beri değişik uygulamalarda yararlanılır. Örneğin at arabalarının tahta tekerleklerine aşınmayı önlemek üzere demir çember geçirilmesi demirin genleşme özelliğine dayanır. Tekerleğin çevresinden daha küçük yapılan demir çember soğukken yerine oturtulamaz. Ama ısıtılarak genleştirildikten sonra zorlanarak tekerleğin çevresine yerleştirilir ve soğuyunca büzülerek tahta tekerleği sıkıca kavrar. Tren vagonlarının tekerleklerine takılan çelik çemberler de aynı yöntemle yerine yerleştirilir. Buzdolaplarında elektrikli ütülerde ve kalorifer şofben gibi ısıtma aygıtlarında sıcaklığı ayarlamak için kullanılan termostatların çalışma ilkesi de genellikle metallerin genleşme farklılıklarına dayanır. Termostatta biri az öbürü çok genleşen iki ayrı metalin yan yana kaynaklanmasıyla yapılmış çift metalli bir çubuk vardır. Bu çubuk sıcaklık istenen dereceye geldiği anda elektrik devresini keser sıcaklık düşünce yeniden devreyi tamamlar.
Termometrelerde ve evlerdeki ısıtma düzeneklerinde de sıvıların genleşme özelliğinden yararlanılır.
Genleşme genişleme anlamından gelir. Sıcaklığı artırılan bir cismin uzunluk ya da hacminin değişmesi olayıdır.
Katıları sıvıları ya da gazları oluşturan tanecikler ortalama konumları çevresinde sürekli çalkalanma halindedirler. Bu cisimlerden birine ısı biçiminde enerji verilirse bu enerji kinetik enerji ye dönüşür; dolayısıyla kinetik enerjisi artan tanecikler daha şiddetle çalkalanır ve daha geniş alana yayılmaya çalışırlar; yani sıcaklığı yükselen cisim (katı sıvıgaz) aynı zamanda genleşir. Sıcak bir cisim ışınını başka bir maddeye gönderirse o maddenin kapladığı alan (hacmi) genişler ve yayılır.
Dışarıdan ısı alan maddenin taneciklerinin kinetik enerjisi dolayısıyla taneciklerin titreşim hızı artar. Tanecikler birbirinden uzaklaşmaya başlar. Bu olaya genleşme adı verilir. Tersine olarak madde dışarıya ısı verdiğinde (madde soğutulduğunda) maddenin taneciklerinin kinetik enerjilerinin azalmasına neden olur. Buna da büzülme denir.
Maddelerin genleşmesi ya da tersine büzülmesi sırasında büyük kuvvetlerin ortaya çıkması tren raylarında köprü gibi yapılarda hasarlara neden olmaktadır. Bu yüzden tren raylarının eklenti yerlerinde boşluklar bırakılır köprüler demir makaralar üzerine oturtulur. Çevremizdeki bu tür yapıları gözlemleyerek genleşme ile ilgili bir çok örnekler bulabiliriz. En çok genleşen madde ise metaldir.