Türkçede ek nedir?

Türkçede EK Nedir?

Kelimelerle cümleler kurmak, onlara cümle içinde görev yüklemek ve kelimelerden yeni kelimeler türetmek amacıyla onlara eklenen seslere/hecelere ek denir.
Kelimelere cümlede görev yüklenirken ve onlardan yeni kelimeler türetilirken öncelik yapım eklerinindir. Yapım eklerinin üzerine çekim ekleri gelir. Ama bir iki ek haricinde çekim ekinin üzerine yapım eki getirilemez

Ekler kendilerinden önceki kelimelere bitişik yazılır. Yalnız, “mİ” soru eki her zaman ayrı yazılır; “ek-fiil”in kendisi, yani “i-(mek)” de ayrı ya da bitişik yazılabilir. Zaten ek-fiil bitişik yazıldığında düşer, sadece zaman eki kalır:
mİ: Gelmedi mi?
i(mek): Gelecek idi, gelecekti
Ekler yapım ve çekim ekleri olmak üzere ikiye ayrılır. Yapım ekleri anlam; çekim ekleri de görev belirler.

Ek (Türkçe dilbilgisi)
Vikipedi, özgür ansiklopedi

Türkçede ekler, yapım eki ve çekim eki olmak üzere ikiye ayrılırlar. Türkçe sondan eklemeli bir dil olduğu için ekler Türkçedeki en önemli dil yapılarındandır. Yabancı kökenli bazı sözcükler hariç Türkçede önek bulunmaz. Sondan eklemeli bir dil olan Türkçede sözcük köklerine getirilen ekler, cümlede sözcükler arasında geçici anlam ilişkileri kurmak veya yeni sözcükler türetmek amacıyla kullanılırlar.

Çoğul eki
Çoğul ekleri "-ler" ve "lar"dır. Varlıkların birden fazla sayıda olduğu bilgisini adet belirtmeden bildirirler:
elmalar, çocuklar , öğrenciler.

Hâl ekleri
Ana madde: İsmin hâlleri
- i, -e, -den, -de ekleridir.
Kitabı ver (belirtme hali)
Yola bak (yönelme hali)
Evden geliyorum (ayrılma hali)
Sudan sebeplerle yanıma gelme
Sende kaldı (bulunma hali)

İyelik ekleri
Eklendiği isimlerin kime ait olduğunu ifade eder.
Kitabmız', kitabı, kitabımız, kitabınız, kitapları iyelik eklerini ismin başına benim, onun, bizim, sizin, onların zamirlerini getirerek bulabiliriz.

İlgi ekleri (tamlama ekleri)
"ın, in, un, ün" biçimindedir. Belirtili isim tamlaması kurar.
kapı—n—ın kol—u , müdür—ün, oda—sı

Eşitlik eki
"-ca, -ce" biçimindedir.
Sence bu doğru mu?
Çocukça davranma

Ek-fiiller
İsim soylu sözcüklerden yüklem yapma göreviyle kullanılan -idi, -imiş, -ise ve -dir ile bunların şahıs çekim ekleridir:
iyi—y-im, iyi—sin, iyi—dir, iyi—y-iz, iyi—siniz, iyi—dirler

Yapım ekleri
İsim ya da fiil kök veya gövdelerine gelerek onlardan başka isim ya da fiil türeten eklerdir. Yapım ekleri eklendiği sözcüğün anlamını ve bazen de türünü değiştirirler. Bu özellikleriyle isimden isim, isimden sıfat, isimden fiil ve fiilden isim türetirler.[2] Her zaman çekim eklerinden önce gelirler. Yapım eki almış bir sözcüğe türemiş sözcük ya da gövde denir. Eğer sözcük yapım eki almışsa basit yapılıdır sözcük çekim eki olsa da basittir. Yapım ekleri kök morfemlerini (biçim birimi) destekleyen morfemler olduklarından, bu ekler ikinci derecede kök morfemleri olarak değerlendirilebilir.

İsimden isim yapanlar
lık: kömür—lük, göz—lük , kulak—lık
lı: Şehir—li , para—lı , ağaç—lı , baş—lı
sız: su—suz, para—sız, ev—siz
cü: göz—cü, sanat—çı, yol—cu, simit—çi
ce: Türk—çe İngiliz—ce
daş: çağ—daş, arka—daş, yol—daş
üncü: üç—üncü beş—inci
msı: acı—msı ekşi—msi
cil: et—cil ben—cil insan—cıl
şın: sarı—şın
sal: kum—sal kadın—sal
ıt: yaş—ıt
cağız: kız—cağız çocuk—cağız
cık: az-ı-cık küçük—cük
tı: hırıl—tı cıvıl—tı
İsimden fiil yapanlar
la: su-la, taş-la, uğur-la
al: çok-al, az-al, dar-al
l: doğru-l, sivri-l
a: kan-a, yaş-a, tür-e, boş-a
ar: yaş-ar, mor-ar, sarı-ar
da: fısıl-da, horul-da-gürül-de
at: yön-et, göz-et
ık: geç-ik, bir-ik
ımsa: az-ımsa, benim-se,küçü(k)-mse
kır: fış—kır, hay—kır
an: ev—len, rahat—la
laş: şaka—laş, der—leş, çocuk—laş
sa: su—sa, garip—se, önem—se
Fiilden isim yapanlar
Fiil kök veya gövdelerine gelerek isim yapan eklere denir:
ca: düşün—ce, eğlen—ce
ocak—ecek: giyecek, yok—ocak, aç—ocak
ak: yat—ak, kaç—ak, dur—ak,
ga: böl—ge, bil—ge, süpür—ge,
gan: çalış—kan, unut—kan, kay—gan
gı: sev—gi, çal—gı, as—kı
gıç: bil—giç, dal—gıç, başlan—gıç
gın: yor—gun, bil—gin, bez—gin, bit—gin
ı,i: yaz—ı, öl—ü, yap—ı, çat—ı, kok—u, doğ—u
ıcı—ici: yap—ıcı, gör—ücü, al—ıcı, sat—ıcı,
ık—ik: kes—ik, aç—ık, göç—ük,
ım—im: say—ım, seç—im, öl—üm, ölç—üm
ın—in: yığ—ın, ak—ın, tüt—ün, ek—in,
nç: gül—ünç, sev—inç
ıntı: kes—inti, çık—ıntı, dök—üntü,
ır-er: gel—ir, gid—er, ok—ur,
ış: otur—uş, yürü—y-üş,
ıt: geç—it, yak—ıt, ölç—üt,
ma: gülmeyi severim , konuşmayı bil.
mak: gelmek, gitmek
tı: belir—ti, kızar—tı