Samsun'un kültürel özellikleri nelerdir?
Ziyaretçi
Samsun'un kültürel özellikleri nelerdir?
Taşınmaz Kültür Varlıkları
Tümülüs-Höyük ve Antik Yerleşim Alanları
Sponsorlu Bağlantılar
- Cedit Mahallesi (Amisos) II.ve III. Derece arkeolojik sit alanı.
- Kılıçdede Mahallesi'ndeki Dündartepe (Öksürük Tepe) I. ve II. Derece arkeolojik sit alanı.
- Hasköy'deki Tontepe tümülüsleri II. Derece arkeolojik sit alanı.
- İlkadım Beldesi'ndeki Baruthane tümülüsleri I. derece arkeolojik sit alanı.
- Büyük Kolpınar tümülüsü I. derece sit alanı
- Samsun'un batısındaki Küplüce köyünde yer alan Dedeüstü tepesi Demir Çağı Helenistik Roma ve Antik Çağı
- Küplüce köyündeki Bağtepe İlk ve Orta Tunç Çağı
- Ahulu köyündeki Göktepe İlk ve Orta Tunç Çağı, demir Çağı
- Çatmaoluk ile Kulacadağ köyleri arasında Akalan Kalesi Demir Çağı
- Başalan köyündeki Diklimtepe İlk ve Orta Tunç Çağı
- Alanlı köyündeki Kümbettepe İlk ve Orta Tunç Çağı, ayrıca Helenistik ve Türk İslam Devirlerine ait çanak, çömlek buluntuları.
- Büyükoyumca köyündeki Sazak Helenistik Çağ yerleşmesi.
Büyük Cami Ulu Cami, Hamidiye Camii, Valide Camii gibi çeşitli adları da vardır. 9 Eylül 1884'te Batumlu Hacı Ali tarafından yaptırılmış, Sultan Abdülaziz'in annesi tarafından onarımı yapılmıştır. Büyük avlu içinde yer alan cami, kesme taştan yapılmış çifte minarelidir. Çifte minaresi tek şerefelidir. Samsun'un en büyük camisidir.
Yalı Camii Buğday Pazarı'ndadır. 1312 yılında Sadık Bin Abdullah tarafından yaptırılmıştır.
Pazar Camii Pazar Mahallesi'nde Hazinedar Zade Süleyman Paşa vakıf ve hayratındandır. 14. yy. İlhamlı yapısıdır.
Kale Camii Kuyumcular Çarşısı'ndadır. M. 1314'te İlhanlı Valisi Emir Timurtaş Paşa adına yaptırılmıştır. Onarımlarla mescide dönüştürülmüştür.
İsa Baba (Ese Baba) Camii ve Türbesi Cedit Mahallesi'ndedir. 15. yy. da yapılan ilk yapı özgün biçimi ile günümüze ulaşamamıştır. Kare planlı küçük bir mescit ve türbeden oluşan yapı 1895'te onarılmış, 1975-1976'daki son onarımda ise cami ve türbeye dönüştürülmüştür.
Şeyh Seyyid Kudbettin Camii ve Türbesi Caminin yapıldığı tarih belli değildir. Şeyh Kudbettin tarafından yaptırılmıştır. Cami ile türbe bitişiktir. Dikdörtgen planlı cami, ahşap çatıyla örtülüdür.
Şeyh Seyyid Kutbettin büyük İslam alimi ve mücahidlerindendir. Abdulkadir-i Geylani (M. 1078-1166) hazretlerinin torunu olup babası Muhyiddir'dir. Eski tarihle 722 yılı Sefer ayının 15'i günü (M. 1322) ölmüş ve buraya gömülmüştür.
Kılıçdere Camii ve Türbesi Kılıçdede Camii, Kılıçdede Mahallesi'nde eski caminin yıkılmasından sonra yapılmış yeni bir camidir.
Türbe; caminin mihrap tarafındaki bahçede ağaçlar arasında üstü açık, etrafı beton ve mozaikle çevrilmiş büyük bir mezardır. Kılıçdede'nin Şeyh Seyyid Kudbettin ve İsa Baba ile beraber geldikleri 1078-1116 tarihleri arsında Selçuklu savaşlarında bulundukları ve şehit oldukları söylenmektedir. Mezarın baş tarafında Fatiha Kılıç Dede burada medfundur. Yazılıdır. Halk tarafından ziyaret edilen murat yerlerindendir.
İtalyan Katolik Kilisesi Ulugazi Mahallesi'nde yer almaktadır. 1846 yılında yapılmıştır. Bina kargir olarak iki katlı inşa edilmiştir.
Süleyman Paşa Medresesi Saathane yakınındadır. Binanın vakıf tarihi 1813'tür. At nalı şeklinde bir plana sahip, yığma tuğladan inşa edilmiş iki katlı bir yapıdır.
Taşhan Ali Paşa Vakfı'na ait bu yapı Pazar Mahallesinde Buğday Pazarı İskele Caddesi üzerindedir. 17.yy.'ın sonlarına doğru inşa edilen yapı iki katlı, dikdörtgen planlıdır.
Belediye Sarayı Pazar Mahallesi'nde yer alan bina Gabilizade Necip Bey tarafından 1913-1915 yılları arasında yaptırılmıştır. Dış yüzü Ünye taşı ile kaplanmış olan bu yapı, taş yontma ve süsleme sanatının en güzel örneklerinden birisidir.
Samsun Evlerinin Mimari Özellikleri
Genellikle zemin üzeri iki katlı olan binaların dış cephesi yığma tuğladan (bazı büyük yapılar taştan) iç bölmeleri bağdadi olarak yapılmıştır. İkinci katta bir çıkma mevcuttur. Çıkma, bazı yapılarda iki adet (bazen dört) ahşap veya taş direkle taşınmakta, bazı yapılarda demir çubuklarla desteklenmektedir. Kırma çatısı alaturka kiremitle örtülü, saçak altları ahşaptır. İç mekanda ortada bir sofa yer almakta, diğer odalar bu sofaya açılmaktadır. Taban ve tavan ahşap malzemelidir.
Heykeller
Onur Anıtı: Samsun Belediye Parkı'nda yer almaktadır. Samsun halkı tarafından Avusturyalı Heykeltıraş H. Kriphel'e 1931 tarihinde yaptırılmıştır. Bronzdan yapılmış heykel, kaidesiz 4.75m , kaideli 8.85 m. dir. Büyük bir kaide üzerinde şahlanan bir at üstünde, Atatürk'ü bütün heybeti ile görmek mümkündür. Gururlu bir anlatımla batıya ve çok uzaklara dikilen bakışları azim doludur. Şahlanan atın üzerinde dimdik bir vücut oturmaktadır. Bu oturuşta korkusuzluk ve Türklüğün gücü vardır. Sert çelik bir kol kılıca uzanmıştır. Bu anıt tümüyle Atatürk'ü anlatmış, kuvvetin, azmin, cesaretin ve üstünlüğün simgesi olmuştur. Kaidenin yanlarında iki kabartma ve öteki yanlarında da yazılar vardır. Kabartmanın birinde, iskelede sandalın yanında bulunan kişiler görülmektedir. Bu insanlar, mermi ve cephane taşımaktadır. Arkalarında, bir de top arabasının bulunması, savaş anını canlandırdığını gösterir. Diğer kabartmanın ortasında Atatürk, tüm özellikleri ile dimdik, büyük bir zafer simgesi olarak durmaktadır. Başı halka dönük, halk ile el ele bulunmaktadır. Yanları Türk ulusunun yaşlısı, köylüsü, kentlisi ile doludur. Heykelin kaidesindeki yazılar şöyledir:
a) Vatanda Milli Mücadeleye başlamak için Gazi, 19 Mayıs 1919 tarihinde Samsun'a çıktı.
b) Bu heykel, Samsun Vilayet Halkı tarafından 29 birinci teşrin 1931 tarihinde dikildi.
İlkadım Anıtı: İlk İlkadım Anıtı 19 Mayıs 1919'de Atatürk'ün Samsun'a ilk ayak bastığı yerde 19 Mayıs 1969 yılında yapılmıştır.
Dayanışmayı simgeleyen anıt, Mimar Seçkin Viter tarafından yapılmıştır.
Halk Müziği
Samsun halk müziğinde farklı tavırlar görülmektedir. Yörede Doğu Karadeniz, Orta Anadolu ezgi ve sazları kaynaşmıştır. Bağlama ile Karadeniz kemençesi bir aradadır.
El Sanatları
Samsun ilinde il sanatları da, azımsanamayacak konumdadır. Ancak ülkemizde olduğu gibi ilimizde de, el sanatları gelişen teknoloji ve endüstriye mağlup olmuş, böylece geleneksel kültür unsurumuz olan il sanatlarımızın bir kısmı kaybolmuş, yozlaşmış veya değişikliğe uğramıştır. Bütün olumsuzluklara rağmen, varolma savaşı veren el sanatlarınızdan halı, kilim, bez dokumacılığı, taş işçiliği, oya, kunduracılık, bakır işlemeciliği, hasır dokumacılığı, zembil örücülüğü, çorap, kuşak dokumacılığı, ağaç oymacılığı vb. gibi el sanatlarımızın yöremizde tespiti yapılmış bulunmaktadır. Günümüzde de bazı köylerde, yaygın olmamakla birlikte, hala kullanım amacıyla veya ihtiyaç gayesiyle üretimi yapılmaktadır.
Tiyatro
Geleneksel tiyatro anlayışından (kukla, karagöz ve ortaoyunu) batılı anlamda tiyatro'ya geçişi değişik zamanlarda görmek ve değerlendirmek mümkündür. Samsun'da tiyatro çalışmaları II. Meşrutiyet ve Cumhuriyet döneminin ilk yıllarında yetişen tiyatrocuların, gezici grupların veya büyük illere İstanbul'dan gönderilen usta tiyatrocuların önderliğinde açılan şube ve buna bağlı olarak da yerel tiyatroların açılmasıyla görülmektedir. Ayrıca 1930'lu yıllarda tüm yurtta faaliyet gösteren Halk Evlerinin faaliyetleri arasında tiyatro çalışmalarına yer verildiği tespitler arasındadır.
Bütün bunların yanında 1960'lı yıllardan itibaren İstanbul takviyeli tiyatro çalışmaları hız kazanmış, yerel tiyatro kuruluşları, Tatbikat Sahnesi, Oda Tiyatrosu adı altında faaliyetler devam etmiştir.
Müzeler
Arkeoloji ve Etnografya Müzesi: 1981 yılında Vilayet Eski Müzesi eserlerinin kullanılmasıyla oluşturulan Müze, Samsun'da eski fuar alanında 19 Mayıs 1981 günü ziyarete açılmıştır. Müze, orta salon ve simetrik olarak yapılmış iki yan salondan ibarettir. Orta salonda Amisos kentinde ortaya çıkartılan mozaik teşhir edilmektedir. Bu salondaki en göz alıcı eser olan mozaik taban üzerinde, çeşitli mitolojik sahneler simetrik olarak işlenmiştir.
Orta salonun sağ tarafında yer alan salonda Samsun ve çevresinde ele geçen kalkolitik, İlk Tunç, Hitit, Helenistik ve Roma dönemlerine ait eserler kronolojik olarak sergilenmektedir. Diğer yan salonda ise Samsun yöresinden müzeye intikal etmiş olan etnografik nitelikli eserler; bindallılar, peşkirler, cepkenler, para ve saat keseleri, el yazması Kur'anlar, süs eşyaları, silahlar, mutfak eşyaları, halı, kilim vb. eşyalar teşhir edilmektedir. Müze bahçesinde Helenistik, Roma, Bizans ve Osmanlı dönemlerine ait eserler sergilenmektedir.
Gazi Müzesi: Kale Mahallesi'nde, Mecidiye Caddesi üzerinde yer almaktadır. İki katlı bölmeler bağdadi olarak yapılmıştır.
Atatürk, 19 Mayıs 1919'da Samsun'a geldiği zaman Mıntıka Palas olarak bilinen bu binada kalmıştır. 20-24 Eylül 1928 ve 22 Kasım 1930'da Ulu Önder Atatürk Samsun'a gelişlerinde, Samsun halkı tarafından kendilerine bağışlanan bu binada konaklamışlardır.
Gazi Müzesi 2006 yılında Rotary Kulübü tarafından restore edilmiş ve Atatürk Müzesiyle birleştirilerek Atatürk Müzesindeki eserler ile Atatürk ve 18 arkadaşının Balmumu heykelleri buraya taşınmıştır.
KÜTÜPHANELER
Gazi İl Halk Kütüphanesi: Samsun'da ilk Kütüphane, büyük kurtarıcımız Mustafa Kemal Atatürk'ün direktiflerine uyularak 29 Ekim 1930 tarihinde Gazi Kütüphanesi adı ile açılmıştır.
Gazi kütüphanesi Atatürk'ün Samsun'a gelişlerinde kaldıkları binanın (bugünkü Gazi Müzesi) birinci katı olup, bu kütüphanenin ilk koleksiyonları, il ve ilçelerdeki medrese ve halkevlerinin kitaplarından oluşturulmuştur.
19 Mayıs İl Halk Kütüphanesi ve bağlı birimlerinde toplam 56.366 eser bulunmakta olup, bu eserlerden yılda 126.000 okur yararlanmaktadır.
Atatürk Kültür Merkezi: 1980 yılında inşaatı başlamış 19.Mayıs.2001 yılında hızmete verilmiş,25.Temmuz.2006 yılında İlkadım Belediyesine devredilmiştir.
BAKINIZ
Samsun
TC Samsun İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü
Son düzenleyen Safi; 20 Ekim 2018 19:04
