Form nedir, örnekler verir misiniz?
Ziyaretçi
Form nedir, örnekler verir misiniz?
Form türleri nelerdir?
Dil ve anlatım denrsin den aldıgım (form türü hakkında bilgi ve örnekleri) hakkındakı odevle ilgili gerekli acıklama nedir?
Form türleri nelerdir?
Dil ve anlatım denrsin den aldıgım (form türü hakkında bilgi ve örnekleri) hakkındakı odevle ilgili gerekli acıklama nedir?
Form Türleri
MsXLabs.org
Formlar, farklı açılardan sınıflamalara tabii tutulabilirler. Bu bölümde formlar kağıt üzerine hazırlanan ve genellikle elle doldurulan formlar ile elektronik ortamda hazırlanan ve bilgisayar ekranında doldurulan formlar şeklinde iki ana başlık altında incelenecektir.
Kağıt Üzerinde Hazırlanan Formlar
Kağıt üzerine hazırlanan formları çeşitli şekillerde sınıflandırmak mümkündür. Bu sınıflandırma, formların kopya sayılarına, tasarımlarına ve üzerlerindeki veriyi işleme yöntemlerine göre yapılabilir.
Kopya Sayılarına Göre Formlar
Formlar, tek yapraklı, çok yapraklı ya da sürekli form şeklinde olabilirler:
- Tek yapraklı formlar: Bunlar genellikle manüel sistemlerde kullanılırlar. Örneğin, satış makbuzları, çeşitli biletler, talep fişleri, diploma, davetiye, etiket vb. düz formların basit olmaları nedeniyle, tasarlanmaları ve hazırlanmaları diğer formlara göre daha kolaydır. Bu tür formlar bilgisayarda hazırlanarak çoğaltma araçlarıyla kopyalanabilecekleri gibi, standart olan bazıları bir kırtasiyeciden alınabilirler ya da matbaalara bastırılabilirler.
- Set halinde formlar (Çok kopyalı formlar): Bu formlar, sayfaları arasına önceden bir kullanımlık karbon kağıtları ilave edilerek basılmış birden fazla kopyalı formlardır. Karbon kağıdı, aynı anda bir ya da birden çok kopya elde etmek amacıyla, elle ya da makineyle yazılmış bir yazıyı basınç ve darbe yoluyla başka bir kağıda aktarmaya yarayan, bir yüzü genellikle renkli pigment katmanıyla kaplı bir kağıt türüdür. Bu tür formlar, baskı maliyeti yüksek olmasına rağmen, daktilograf ya da bilgisayar operatörünün tek tek kopyaların hepsini elle ya da makineyle doldurmasına gerek kalmadığı ve set halindeki formların hepsi bir kerede hazırladığı için, zamandan tasarruf sağlar.
- Karbonlu formlar: Bunlarda formun arka yüzünün tamamına ya da bazı bölümlerine kimyasal yöntemler kullanılarak waks karbon benekleri uygulanır. Karbonlu formlar, karbon kağıt kullanmaksızın bir kopyadan diğerine geçiş sağlar. Bu tür formlar bazen NCR (karbon gerektirmeyen formlar) olarak da adlandırılır. Bazı formlarda her kopyanın sadece belirli alanları karbonlu bölüme sahiptir. Formların bu şekilde tasarlanmasının nedeni, sadece gerekli olan bilgiyi kopyalara geçirmek ve baskı maliyetinden tasarruf sağlamaktır. Karbonlu (kendinden kopyalı) formlarla daktilo üzerinde 8’e kadar; tükenmez kalemle 4’e kadar; bilgisayar sisteminde vurmalı bir yazıcıyla en çok 5’e kadar kopya almak mümkündür. Bu tür formlar, karbonların kaldırılması ya da ilave edilmesi için harcanan zamandan tasarruf sağladığı gibi, giysilerin ve ellerin kirlenmesini ve kopyaların islenmesini önler. Sonunda karbon kağıtlarının yakılması ya da yırtılması gibi işlemlere de gerek kalmaz. Bununla beraber karbonlu formlar, karşılaştırılması mümkün olan diğer karbonlama yöntemlerine göre % 20-30 oranında daha pahalıdır.
- Sürekli formlar: Bunlar, önceden düzenlenmiş şekilde katlanmış, birbirine bağlanmış ve her formun kolayca ayrılması için formlar arası noktalarla delinmiş, bir seri formdan oluşur. Sürekli formun her iki kenarında sabit aralıklı delikli şerit bulunur. Bu delikler formun yazıcının üzerinde hareket etmesini sağlayan bir mekanizmaya takılarak sürekliliğini sağlar. Sürekli formlar tek sayfalı, araları karbonlu ya da kendinden özel kopyalı olarak set halinde birden fazla sayfayı içeren yapıda olabilirler. Telefon, elektrik, su faturaları ve özel muhasebe formları gibi formlar, sürekli formlara örnek gösterilebilir.
Sürekli formlar, her form için makineye kağıt dizilmesi ve toplama, ekleme, kaldırma, yaprakları ayırma gibi işlemlerde insan emeğini gerektirmemesi nedeniyle çok kullanışlıdır. Hatta bu tür formların yan şeritlerinin kesilmesi, birbirinden ayrılması, katlanması ve gerekirse zarflanması için otomatik makinelerin kullanılması durumunda sağlanan emek ve zaman tasarrufu daha da artacaktır.
Tasarımlarına Göre Formlar
Tasarımlarına göre formlar çizgi form, kutu form, yazışma formu ve karma form şeklinde olabilirler:
- Çizgi formlar: Bu tür formlarda veriler önceden dizilmiş olan satırlar arasına yazılır. (Bkz. Şekil 10.1) Bu satırlar bazen yatay, bazen de dikey olarak tasarlanabilir. Eğer veri elle yazılacaksa, form üzerine yatay satırlar tercih edilir. Forma uzun rakamsal veri ya da el yazısıyla çok uzun veri kaydetmek gerektiğinde dikey sütunlar şeklinde tasarlanır.
Formun el yazısıyla doldurulması isteniyorsa, her yatay satır arasında, bir inçlik (1 inç = 2,540 cm.) yer için 8 karakterlik ve her dikey sütunda bir inç için 3 ya da 4 karakterlik yer bırakılmış olmalıdır. Eğer istenen bilginin yazılması için yeteri kadar yer ayrılmamışsa, satırlar birbirine karışır, yazının okunması ve anlaşılması zorlaşır. Ayrıca yatay çizgilerin kullanıldığı formlarda gözün soldan sağa doğru satırı rahat izlemesini sağlamak amacıyla, her üç satırda bir koyu renk çizgi çizilmelidir. Çizgi formda formun daktiloyla doldurulması isteniyorsa, 10 puntoluk yatay satır arasına her inç için 12 karakterlik matbaa harfi; 12 puntoluk satır için de her inç’e 10 karakter sığacak şekilde düzenlenmelidir. Bazı makinelerin ve bazı karakterlerin boyutları farklı olduğu için, özel ayarlama yapılması gerekir.
- Kutu formlar: Bu tür formlarda istenen veri önceden tasarlanan kutular içine yazılır. (Bkz. Şekil 10.2) Bu yöntem, formu doldurma zamanından tasarruf sağladığı, daha az yer kapladığı ve okunmayı kolaylaştırdığı için çok kullanışlıdır ve mümkün olan her yerde kullanılması önerilir. Kutular içine, her madde için bir başvuru numarası konur. Böylece veriye ulaşılması ve bir başka yere aktarılması kolaylaşır. Verinin, kağıdın boyuna doldurulması gerektiği durumlarda, dikey sütunlar yerine genellikle açık kutu stili uygulanır.
MsXLabs.org
Sponsorlu Bağlantılar
Formlar, farklı açılardan sınıflamalara tabii tutulabilirler. Bu bölümde formlar kağıt üzerine hazırlanan ve genellikle elle doldurulan formlar ile elektronik ortamda hazırlanan ve bilgisayar ekranında doldurulan formlar şeklinde iki ana başlık altında incelenecektir.
Kağıt Üzerinde Hazırlanan Formlar
Kağıt üzerine hazırlanan formları çeşitli şekillerde sınıflandırmak mümkündür. Bu sınıflandırma, formların kopya sayılarına, tasarımlarına ve üzerlerindeki veriyi işleme yöntemlerine göre yapılabilir.
Kopya Sayılarına Göre Formlar
Formlar, tek yapraklı, çok yapraklı ya da sürekli form şeklinde olabilirler:
- Tek yapraklı formlar: Bunlar genellikle manüel sistemlerde kullanılırlar. Örneğin, satış makbuzları, çeşitli biletler, talep fişleri, diploma, davetiye, etiket vb. düz formların basit olmaları nedeniyle, tasarlanmaları ve hazırlanmaları diğer formlara göre daha kolaydır. Bu tür formlar bilgisayarda hazırlanarak çoğaltma araçlarıyla kopyalanabilecekleri gibi, standart olan bazıları bir kırtasiyeciden alınabilirler ya da matbaalara bastırılabilirler.
- Set halinde formlar (Çok kopyalı formlar): Bu formlar, sayfaları arasına önceden bir kullanımlık karbon kağıtları ilave edilerek basılmış birden fazla kopyalı formlardır. Karbon kağıdı, aynı anda bir ya da birden çok kopya elde etmek amacıyla, elle ya da makineyle yazılmış bir yazıyı basınç ve darbe yoluyla başka bir kağıda aktarmaya yarayan, bir yüzü genellikle renkli pigment katmanıyla kaplı bir kağıt türüdür. Bu tür formlar, baskı maliyeti yüksek olmasına rağmen, daktilograf ya da bilgisayar operatörünün tek tek kopyaların hepsini elle ya da makineyle doldurmasına gerek kalmadığı ve set halindeki formların hepsi bir kerede hazırladığı için, zamandan tasarruf sağlar.
- Karbonlu formlar: Bunlarda formun arka yüzünün tamamına ya da bazı bölümlerine kimyasal yöntemler kullanılarak waks karbon benekleri uygulanır. Karbonlu formlar, karbon kağıt kullanmaksızın bir kopyadan diğerine geçiş sağlar. Bu tür formlar bazen NCR (karbon gerektirmeyen formlar) olarak da adlandırılır. Bazı formlarda her kopyanın sadece belirli alanları karbonlu bölüme sahiptir. Formların bu şekilde tasarlanmasının nedeni, sadece gerekli olan bilgiyi kopyalara geçirmek ve baskı maliyetinden tasarruf sağlamaktır. Karbonlu (kendinden kopyalı) formlarla daktilo üzerinde 8’e kadar; tükenmez kalemle 4’e kadar; bilgisayar sisteminde vurmalı bir yazıcıyla en çok 5’e kadar kopya almak mümkündür. Bu tür formlar, karbonların kaldırılması ya da ilave edilmesi için harcanan zamandan tasarruf sağladığı gibi, giysilerin ve ellerin kirlenmesini ve kopyaların islenmesini önler. Sonunda karbon kağıtlarının yakılması ya da yırtılması gibi işlemlere de gerek kalmaz. Bununla beraber karbonlu formlar, karşılaştırılması mümkün olan diğer karbonlama yöntemlerine göre % 20-30 oranında daha pahalıdır.
- Sürekli formlar: Bunlar, önceden düzenlenmiş şekilde katlanmış, birbirine bağlanmış ve her formun kolayca ayrılması için formlar arası noktalarla delinmiş, bir seri formdan oluşur. Sürekli formun her iki kenarında sabit aralıklı delikli şerit bulunur. Bu delikler formun yazıcının üzerinde hareket etmesini sağlayan bir mekanizmaya takılarak sürekliliğini sağlar. Sürekli formlar tek sayfalı, araları karbonlu ya da kendinden özel kopyalı olarak set halinde birden fazla sayfayı içeren yapıda olabilirler. Telefon, elektrik, su faturaları ve özel muhasebe formları gibi formlar, sürekli formlara örnek gösterilebilir.
Sürekli formlar, her form için makineye kağıt dizilmesi ve toplama, ekleme, kaldırma, yaprakları ayırma gibi işlemlerde insan emeğini gerektirmemesi nedeniyle çok kullanışlıdır. Hatta bu tür formların yan şeritlerinin kesilmesi, birbirinden ayrılması, katlanması ve gerekirse zarflanması için otomatik makinelerin kullanılması durumunda sağlanan emek ve zaman tasarrufu daha da artacaktır.
Tasarımlarına Göre Formlar
Tasarımlarına göre formlar çizgi form, kutu form, yazışma formu ve karma form şeklinde olabilirler:
- Çizgi formlar: Bu tür formlarda veriler önceden dizilmiş olan satırlar arasına yazılır. (Bkz. Şekil 10.1) Bu satırlar bazen yatay, bazen de dikey olarak tasarlanabilir. Eğer veri elle yazılacaksa, form üzerine yatay satırlar tercih edilir. Forma uzun rakamsal veri ya da el yazısıyla çok uzun veri kaydetmek gerektiğinde dikey sütunlar şeklinde tasarlanır.
Formun el yazısıyla doldurulması isteniyorsa, her yatay satır arasında, bir inçlik (1 inç = 2,540 cm.) yer için 8 karakterlik ve her dikey sütunda bir inç için 3 ya da 4 karakterlik yer bırakılmış olmalıdır. Eğer istenen bilginin yazılması için yeteri kadar yer ayrılmamışsa, satırlar birbirine karışır, yazının okunması ve anlaşılması zorlaşır. Ayrıca yatay çizgilerin kullanıldığı formlarda gözün soldan sağa doğru satırı rahat izlemesini sağlamak amacıyla, her üç satırda bir koyu renk çizgi çizilmelidir. Çizgi formda formun daktiloyla doldurulması isteniyorsa, 10 puntoluk yatay satır arasına her inç için 12 karakterlik matbaa harfi; 12 puntoluk satır için de her inç’e 10 karakter sığacak şekilde düzenlenmelidir. Bazı makinelerin ve bazı karakterlerin boyutları farklı olduğu için, özel ayarlama yapılması gerekir.
- Kutu formlar: Bu tür formlarda istenen veri önceden tasarlanan kutular içine yazılır. (Bkz. Şekil 10.2) Bu yöntem, formu doldurma zamanından tasarruf sağladığı, daha az yer kapladığı ve okunmayı kolaylaştırdığı için çok kullanışlıdır ve mümkün olan her yerde kullanılması önerilir. Kutular içine, her madde için bir başvuru numarası konur. Böylece veriye ulaşılması ve bir başka yere aktarılması kolaylaşır. Verinin, kağıdın boyuna doldurulması gerektiği durumlarda, dikey sütunlar yerine genellikle açık kutu stili uygulanır.
Kutu formların bir başka uygulamasında da, kutular içlerine sadece tek bir karakter girecek şekilde tasarlanır. Bu tür formlara verinin genellikle mürekkepli kalemle, büyük harflerle girilmesi istenir. Bunun nedeni düz yazıda küçük harflerin okunaklı yazılmamasıdır. Şekil 10.3’de bir örneği görülen bu tür formlar, düzenli, doğru ve okunaklı bir el yazısıyla, yazılan veriyi elde etmek amacıyla yaygın olarak kullanılmaktadır.
- Yazışma formları bazı bölümleri daha sonra doldurulmak üzere boş bırakılan formlardır. Bu tür formları kullanmanın amacı, aynı tipteki bilginin tekrar tekrar yazılmasını önlemektir (Bkz. Şekil 10.4).
- Karma formlar: Bu tür formlarda, formun bir kısmı yazışma formu, bir kısmı çizgi ya da kutu form şeklinde dizayn edilir. Ya da form yatay-dikey sütunlardan oluşabilir. Bir başka karma form örneğinde ise, satırlar ve kutular bir arada kullanılabilir. (Bkz. Şekil 10.5)
Üzerlerindeki Veriyi İşleme Yöntemlerine Göre Formlar
Bilgisayar teknolojisindeki ilerlemelerle özel formlar üzerine kaydedilmiş verinin okunması sağlanmaktadır. Tabii ki bu durumda formlar, bilgisayar sisteminin gerektirdiği şekilde dizayn edilir. Üzerlerindeki veri işleme yöntemlerine göre formlar optik işaret tanıma, manyetik mürekkep karakter tanıma ve optik karakter tanıma sistemlerine göre hazırlanmış formlar şeklinde gruplandırılabilir.
- Optik işaret tanıma (Optical Marc Recognition- OMR): Bu yöntem, el yazısı ya da daktilo karakterlerini okuma yöntemidir. Bu yöntemde bir bilgisayar formunun gerekli yerleri kullanıcı tarafından genellikle kurşun kalemle işaretlenir. Daha sonra bu form tarayıcıyla taranarak bilgisayar ortamına aktarılır ve bilgisayar tarafından değerlendirilir. OMR’lerin en yaygın kullanım alanları, ÖSS, AÖF ve diğer sınavlarda kullanıldığı gibi standardize edilmiş testler, anketler ve kontrol listeleridir.
- Manyetik mürekkep karakterleri tanıma (Magnetic Ink Charactar Recognition- MICR): Bu yöntem, tanıyacağı karakterler için özel mürekkep gerektirir. Özel MICR tarayıcısı, bu özel mürekkeple basılmış MICR karakter verilerini okur ve sıralı işleme için onları manyetik teyp ya da disk üzerinde depolar, bastırır ya da başka bir bilgisayara iletir. Genellikle bankacılık alanında yaygın olarak kullanılan bu yöntemde, MICR karakterleri banka müşterisinin hesap numarasını, banka tanımlamalarını ve hesabındaki para miktarını gösterir. Ayrıca çek işlemleri için de bu yöntem kullanılır. Tipik bir çekin alt kısmında özel mürekkeple basılmış, bankayı, çek hesabını ve çek numarasını belirleyen karakterler bulunur. MICR tarayıcı, bilgisayar için dijital forma çevirmek üzere keş edilmiş ve bankaya gönderilmiş olan çeklerin karakterlerini çevirir.
Üzerlerindeki Veriyi İşleme Yöntemlerine Göre Formlar
Bilgisayar teknolojisindeki ilerlemelerle özel formlar üzerine kaydedilmiş verinin okunması sağlanmaktadır. Tabii ki bu durumda formlar, bilgisayar sisteminin gerektirdiği şekilde dizayn edilir. Üzerlerindeki veri işleme yöntemlerine göre formlar optik işaret tanıma, manyetik mürekkep karakter tanıma ve optik karakter tanıma sistemlerine göre hazırlanmış formlar şeklinde gruplandırılabilir.
- Optik işaret tanıma (Optical Marc Recognition- OMR): Bu yöntem, el yazısı ya da daktilo karakterlerini okuma yöntemidir. Bu yöntemde bir bilgisayar formunun gerekli yerleri kullanıcı tarafından genellikle kurşun kalemle işaretlenir. Daha sonra bu form tarayıcıyla taranarak bilgisayar ortamına aktarılır ve bilgisayar tarafından değerlendirilir. OMR’lerin en yaygın kullanım alanları, ÖSS, AÖF ve diğer sınavlarda kullanıldığı gibi standardize edilmiş testler, anketler ve kontrol listeleridir.
- Manyetik mürekkep karakterleri tanıma (Magnetic Ink Charactar Recognition- MICR): Bu yöntem, tanıyacağı karakterler için özel mürekkep gerektirir. Özel MICR tarayıcısı, bu özel mürekkeple basılmış MICR karakter verilerini okur ve sıralı işleme için onları manyetik teyp ya da disk üzerinde depolar, bastırır ya da başka bir bilgisayara iletir. Genellikle bankacılık alanında yaygın olarak kullanılan bu yöntemde, MICR karakterleri banka müşterisinin hesap numarasını, banka tanımlamalarını ve hesabındaki para miktarını gösterir. Ayrıca çek işlemleri için de bu yöntem kullanılır. Tipik bir çekin alt kısmında özel mürekkeple basılmış, bankayı, çek hesabını ve çek numarasını belirleyen karakterler bulunur. MICR tarayıcı, bilgisayar için dijital forma çevirmek üzere keş edilmiş ve bankaya gönderilmiş olan çeklerin karakterlerini çevirir.
- Optik karakter tanıma (Optical Character Recognition- OCR): Bu sistem, formlar üzerinde bulunan sayısal ya da alfabetik veriyi okuyan ve manyetik ortama aktaran bir tarama (scanning) sistemidir. Bu sistemler daha çok kredi kartlarında ve diğer banka kartlarında kullanılmaktadır.
Son düzenleyen Efulim; 18 Aralık 2014 18:24
Sebep: İç başlık.
