Dağlar, ovalar, akarsular, nehirler ve göllerin bölgelere göre dağılımı nedir?

Dağlar, ovalar, akarsular, nehirler ve göllerin bölgelere göre dağılımı nedir?

TÜRKİYENİN YER ŞEKİLLERİ

PLATO:
Akarsularla derince parçalanmış hafif engebeli, çoğunlukla geniş saha kapsayan yüzey şekline plato denir.İç anadolu bölgesinde platolar geniş yer kaplar bunun sebebi eskiden iç anadolu bölgesinde bulunan tethis denizinin düz tabanının 3. jeolojik zamanın sonu 4. jeolojik zamanın başında epirojenik olarak yükselmesidir.Bu yükselmeler sonucu iç anadolu bölgesinde ortalama 1000m yükseltide düzlükler oluşmuş oluşan bu düzlükler akarsular tarafından yarılarak platolar oluşmuştur.

İÇ ANADOLU:

• Tuz gölü ve Konya ovası arasında OBRUK
• Tuz gölünün batısında CİHANBEYLİ
• Tuz gölünün kuzeybatısında HAYMANA
• Eskişehir ve Afyon arasında YAZILIKAYA
• Kızılırmak yayında BOZOK(Kızılırmak)
• Yukarı Kızılırmak bölümünde Yozgat-Akdağmadeni arsında yükseklikleri 1000-1500 m arasında, tortul tabakalar arasında platolar bulunur.

DOĞU ANADOLU:

• Doğu Anadolu Bölgesinde bazalt lavları üzerinde 1500-2000 m arasında Erzurum-Kars ve Ardahan Platoları vardır. Ayrıca 2000-2500 m aralığında Alahuekber ve Yalnızçam dağları üzerinde platolar bulunur.

EGE :

• İç Batı Anadolu eşiğinde özellikle Uşak dağları üzerindeki platolar.

AKDENİZ:

• Orta Toroslarda Taşeli nüfus çok seyrek

KARADENİZ:

• Orta Karadeniz’de Canik-Giresun Dağ. üzerinde ayrıca Fatsa-Şebinkarasihar arasında Perşembe yaylası.

G.DOĞU ANADOLU:

• Gaziantep ve Şanlıurfa platoları.

Not:Ülkemizdeki platolar, ya yatay tabakalı yapılar üzerinde ve lavların yayıldığı alanlarda yada aşınma sonucu düzleşmiş değişik araziler üzerinde bulunur. Platolardaki tarımsal faaliyetleri, iklim koşulları ve yükseklik durumu belirler.


TÜRKİYE’NİN OVALARI
OVA: Vadilerle parçalanmamış çevrelerine göre alçakta olan geniş düzlüklere ova denir. Ülkemizde ovalar iki gruba ayrılır. Kıyılarda delta ovaları ve iç kesimlerdeki ovalar.
1-KIYI OVALARI: Kıyı ovaların oluşmasında akarsuların taşıdığı alüvyonların miktarı, kıyılardaki akıntı ve dalga faaliyetleri ve kıyıların derinliği etkili olmuştur.

• Bafra Ovası: Kızılırmak oluşturmuştur. Çok verimli bir ovadır. Deltada kıyı gölleri bulunur. En büyüğü Balık gölüdür.
• Çarşamba Ovası: Yeşilırmak’ın taşıdığı alüvyonlarla oluşmuştur.
• Sakarya Ovası: Delta ovasında ziyade bir taban seviyesi ovası özelliği taşır.
• Meriç Deltası: Küçük bir oluk içende oluşmuş olup Meriç nehrinin getirdiği alüvyonlarla meydana gelmiştir.
• Gediz Ovası: Gediz nehri oluşturmuştur. İzmir Körfezi’nin dolma tehlikesi durumunda nehrin yatağı değiştirilmiştir.
• Küçük Menderes Ovası: Faylanma sonucu çöken sahalara zamanla alüvyonların dolmasıyla oluşmuştur.
• Büyük Menderes Ovası: Büyük Menderes ırmağının getirdiği alüvyonla oluşmuştur. Ovada Çamiçi gölü yer almaktadır.
• Çukurova: Seyhan ve Ceyhan nehri oluşturmuştur. Türkiye’nin en büyük delta ovasıdır.

2-İÇ BÖLGELERDEKİ OVALAR: iç bölgelerdeki ovalarımızın büyük bir bölümü, tektonik çanaklar içinde göl ve akarsu depolarının birikmesi sonucu meydana gelmiştir. İç bölgelerde yer alan ovalar, fay kuşaklarındaki çöküntü sahaları boyunca görülür.

• Doğu Anadolu Fay Kuşağındaki Ovalar: Muş ovası: karasu ve Murat nehirleri, menderesler çizerek akarlar
• Bingöl ovası:Murat nehri tarafından oluşturulmuştur.
• Elazığ ve Uluova: Bu ovalar bir yerleşme ve tarım alanıdır.
• Antakya-K.Maraş Ovası: Nur Dağı doğusunda bir graben içinde yer alır.
• Amik ovası: Asi nehrinin oluşturduğu bir çöküntü ovasıdır.
• Kuzeydoğu Anadolu’da çökme sonucu oluşmuş olukların içerisinde geniş ovalar bulunur.

Bunlar:

• Göle ovası: Daha çok çayır ve bataklıklar yaygındır.
• Ardahan ovası: Ovayı, Kura nehri sular.
• Erzurum ovası: Türkiye’nin en yüksek ovalarından biridir (2000m)
• Pasinler-Horasan Ovası: Aras nehrinin oluşturduğu bir ovadır.
• Iğdır ovası: Etrafı dağlarla çevrilidir. Yüksekliği azdır. Sebze meyve ve yetiştirilir.

Kuzey Anadolu Fay Kuşağındaki Ovaları
Bu kuşak üzerinde doğu da Erzincan ile batıda İzmit Körfezi arasında Suşehri, Erbaa, Niksar, Taşova, Ladik Merzifon, Suluova ,Tosya, Kargı, Kurşunlu, Çerkeş, Vezirköprü, Taşköprü, Bolu, Düzce, Adapazarı ve Sapanca olukları bulunur.

İç Anadolu ovaları: İç Anadolu’da eski bir göl tabanı durumunda bulunan ve Türkiye’nin en büyük ovası olan Konya Ovası önemli yer kaplar.
Akşehir-Eber Ovası: Kuzeyde Emirdağları ile güneyde Sultan Dağları arasında bitişik halde bulunur. Bu ovalar üzerinde aynı zamanda göllerde bulunur. Ayrıca, Kayseri ve Develi ovaları ,Aksaray ovası, Ankara’da Akıncı ovası ve Çubuk ovası ve Eskişehir ovası bulunur.

Güney Doğu Anadolu Ovaları:
Türkiye’nin en büyük ovalarından biri olan ve Urfa’nın Suriye sınırında Altınbaşak, (Ceylanpınar) ovası bulunur. Ayrıca burada G.A.P kapsamında bulunan ovalar (Suruç, B. Antep, Klis) geniş yer kaplar.

Batı Anadolu Ovaları: Denizden başlayarak 200m yüksekliği kadar ulaşan ve kuzeyden güneye sıralanan Bakırçay, Gediz, K. ve B. Menderes ovaları bulunur. Ayrıca iç kısımlarda Bornova, Simav, Sandıklı, Afyon, Bursa,İnegöl,Karacabey,ve Balıkesir, ovaları yer alır.


OVALARIN ÖNEMİ :
1-Ovalar tarım ürünlerinin yetiştirildiği çok sayıda yerleşmelerin bulunduğu ve ulaşımın kolaylıkla sağlandığı sahalardır.
2-Ovalarımız önemli tarım sahalarıdır.
3-Ovalarımız önemli kentlerin kurulduğu sahalardır.
4-Ulaşım kolaylığı ve ucuz maliyetle konut ve sanayi tesisi inşaatı ovaları cazip hale getirmektedir.

DAĞLARI: Sivrihisar, Sündiken, Hınzır, Kızıldağ ve Tecer Dağları ve İç Anadolu Bölgesindeki kıvrım dağlardır.
Karadağ, Karacadağ, Hasan dağı, Melendiz ve Erciyes Dağı volkanik dağlardır.
OVALAR: İç Anadolu Bölgesinde platolar arasında ovalar vardır..
PLATOLAR: Obruk, Haymana, Cihanbeyli ve Uzunyayla platolarıdır.
AKARSULAR: Bölgenin en önemli Akarsuları Kızılırmak ve Sakarya’dır.
GÖLLERİ: Tuz Gölü, Akşehir, Eber, Seyfe ve Tuzla Gölleridir.
İKLİM: İç Anadolu Bölgesinin denizden uzak olması ve etrafının dağlarla çevrili olmasından dolayı, step iklim koşulları etkilidirnokta Doğuya doğru gittikçe yükseltinin etkisi ile iklim karasallaşmaktadır.
BİTKİ ÖRTÜSÜ: İç Anadolu’nun doğal bitki örtüsü bozkırdır.
NÜFUS VE YERLEŞME: Ankara, Konya, Kayseri, Eskişehir ve Kırıkkale gibi sanayinin geliştiği ulaşım bakımından elverişli yerlerde nüfus kalabalıktır. Diğer yerlerde tenhadır.
TARIM VE HAYVANCILIK: Diğer iç bölgelerde olduğu gibi İç Anadolu Bölgesinde de tarım önemlidir. Bölgede ilkbahar mevsiminin yağışlı, yazların kurak olması tahıl tarımının gelişmesine imkan sağlamıştır..
İç Anadolu Bölgesi’nin bitki örtüsünün bozkır olması küçükbaş hayvancılığın gelişmesine neden olmuştur. Koyun ve Tiftik Keçisi yetiştiriciliğinde İç Anadolu öndedir.
YER ALTI KAYNAKLARI: Krom, Linyit, Demir, Lületaşı, Kayatuzu, Çinko ve Jips ençok çıkarılan madenlerdir.
SANAYİ: Ankara. Eskişehir, Kayseri, Konya ve Kırıkkale sanayinin en çok geliştiği illerdir.
Besin, Çimento, şeker Fabrikaları, Lokomotif, Silah ve Petrol Arıtma Tesisleri en önemli sanayi kuruluşlarıdır.
TURİSTİK YERLERİ: Mevlana Müzesi, Ürgüp, Göreme, Karatay Medresesi, İnceminareli Medrese, Gök Medrese ve Alaaddin Camii’dir. Buğday, arpa, çavdar, yulaf, şeker pancarı, patates, yeşil mercimek ve fasülye üretiminde öndedir
Başlıcaları; Konya, Ankara, Kayseri ve Eskişehir ovalarıdır Buralarda yazları sıcak ve kurak, kışlar soğuk ve kar yağışlıdır Yağışlar en fazla ilkbahar aylarında düşer.