Ateş kimyasal madde midir?

Ateş hava, toprak ve sudan sonra 4. gerekli elementten biridir. Fakat ateş bu 3 elementten farklıdır; bu 3 element milyonlarca atomun bir araya gelmesiyle oluşmuş maddenin halleridir. Ateş ise bu açıdan bir madde değildir, ateş bir maddenin kimyasal reaksiyon ile form değiştirmiş halidir. Ateşin kontrollü kullanımı günümüzden binlerce yıl önceye kadar dayandığı bildirilmektedir. Geçmiş zamanın kimyagerleri ateşin maddenin serbestliğini ilan etmesi olarak tanımlamışlardır. Yanma dediğimiz olgu, yanıcı madde ile oksijenin belli şartlarda kimyasal reaksiyonu olarak özetlenebilir. Yanma olayının nasıl geliştiğini sıradan bir tahta-odun parçasını teorik olarak yakarak inceleyelim:

+ Öncelikle tahta parçasını uygun bir ısı kaynağı kullanarak ısıtalım, bu ısı kaynağı çok çeşitli olabilir; kibrit olabilir, odaklanmış ışık olabilir, sürtünme olabilir veya başka bir yanan malzeme olabilir.
+ Tahta parçası yaklaşık 150 ˚C sıcaklığa ulaştığında bünyesindeki selülozun bir kısmı ayrışacaktır.
+ Ayrışan selülozun bir kısmı gaz olarak salınacaktır. Biz bu gazı duman olarak biliriz. Bu dumanın içerisinde hidrojen, karbon ve oksijen bulunmaktadır. Tahta parçasının yüzeyinde kömürümsü bir tabaka oluşur ve ayrıca kül oluşumu da gözlenir. (Mangal kömürü dediğimiz şey de odunların bünyelerinde çok az yanabilecek gaz kalana kadar yakılmasıyla oluşur)
+ Tahta parçasından çıkan gazla (belli sıcaklığın üzerinde), oksijen birleşerek CO2, su ve diğer ürünlerden oluştururlar ki bu olaya yanma deriz.
+ Yanma kimyasal reaksiyonunun yan etkisi ısı oluşumudur.

Odun örneğinden de görülebileceği üzere yanma gaz fazında gerçekleşen bir kimyasal reaksiyon. Kısaca yanma olayının arkasındaki reaksiyonu özetlersek:
Yanacak malzeme ısıya maruz kaldıkça uçucu gazlar yaymakta, bu gazlar daha da ısındıkça, ısı etkisiyle bağları zayıflayıp kopmakta ve daha sonra bu maddeler oksijen ile birleşip yanma reaksiyonunu gerçekleştirebilmektedir. Bu birleşmenin ürünü olarak CO2, su, diğer gazlar ve ısı çıkmaktadır.