İskandinavya / İskandinav Yarımadası (İskandinavya Hakkında)

İskandinav Yarımadası

İskandinav Yarımadası, Avrupa'nın kuzeyinde Avrupa'nın kuzeybatısın­da, Norveç ve İsveç'in yer aldığı büyük bir yarımadadır. İskandinav Yarımadasının batı kesiminde Norveç doğu kesiminde ise İsveç yer alır. İskandi­navya adı dar Skagerrak ve Kattegat boğazla­rının ayırdığı Danimarka'yı da kapsar. Coğrafyası ve ekonomik bağları bakımından Finlandiya da bu bölge kapsa­mında düşünülür. İzlanda ve Far Oer (Faeroe) Adaları'nın ise yarımadayla kültür ve dil yakınlığı vardır.
1850 km uzunluğundaki yarımadanın yüzölçümü 777.000 km²'dir. Nüfusun büyük bir kısmı yarımadanın güneyinde yaşamaktadır. Yarımadadaki üç büyük şehirden Stokholm ve Göteborg İsveç'te, Oslo ise Norveç'tedir. Yarımadanın batı kıyıları çok girintili çıkıntılıdır. Kuzey Deni­zi, Baltık Denizi ve Atlas Okyanusu bölgeyi çevreleyen denizlerdir.

İskandinavya

Kuzey Avrupa'da yarımada. Üzerinde İsveç, Norveç, Danimarka ve Finlandiya yer alır. Baltık ve Kuzey denizleri arasında uzanır. Yüzey şekillerini jeolojik çağlarda buzul hareketleri ve deniz yükselmeleri belirlemiştir. Bu yüzden içerilerde sayısız göller, kıyılarda benzersiz fiyortlar ve kıyı denizlerde irili ufaklı adalar oluşmuştur. Çöküntüler, alçak ve yüksek düzlükler, sıradağlar, faylar, yer şekillerini zenginleştirir. Bu yer şekilleri bütün İskandinavya Yarımadası'na olağanüstü görünümler kazandırmıştır. Kutup bölgesinde ve Grönland ile aynı enlemde olduğu hâlde Atlas Okyanusu'nun sıcak su akıntısı (Golfstrim) ve bol yağışlı rüzgârları sayesinde iklim, bulunduğu paralele göre çok yumuşaktır. Bu iklimden ötürü ormanları bol, tarım alanları verimlidir. İskandinavya'nın en eski yerlileri, buralara rengeyiği avlamak için Orta ve Doğu Avrupa'dan gelen (İ.Ö. 3000 ve daha eski) Laponlar'dır. İsa'nın doğumu yıllarından başlayarak da Finler yarımadaya geldiler. Bundan sonra yarımadanın bugünkü Norveç kıyılarından başlayarak içerilere doğru yerleşmeler çoğaldı. Laponlar ise yeni gelenlerin önünde sürekli kuzeye sürüldüler. Yarımada, genel olarak tarıma elverişli değildir. Buna karşılık hayvancılık, süt ürünleri, ormancılık ve balıkçılık bakımından çok elverişlidir. Hidroelektrik ve sanayi ürünlerinde ise bütün yarımada ülkeleri çok gelişmiştir. Ülke topraklarının elverişsizliği, bugünkü İsveç, Norveç ve Danimarkalıların ataları olan Vikingleri denizciliğe zorlamıştır. Vikingler, 9. yüzyıldan başlayarak dünyayı sömürgeleştirmeye çıktılar. Yüz yıl içinde Britanya Adaları'ndan Bizans ve Rusya'ya kadar her yana yol açtılar. Aynı yüzyıllarda bölgeye giren Hristiyanlık içeride bir dizi din kavgalarına neden oldu. Luther reformu, İsveç ve Danimarka'da devlet dini olarak kabul edildi (16. yüzyıl) Otuz Yıl Savaşları sonunda Avrupa'nın en büyük devletlerinden biri de İsveç oldu. İsveç, Finlandiya'yı aldıysa da Danimarka ve ona bağlı Norveç'e egemen olamadı. 18. yüzyılda İsveç ve Danimarka üniversiteleri öğrencileri "İskandinav Birliği" mücadelesini başlattılar. Bu birlik hiçbir zaman gerçekleşemedi, fakat her zaman gündemde kaldı. I. Dünya Savaşı yıllarından beri ise dört ülke arasında bir yakınlık gerçekleşti. II. Dünya Savaşı, İskandinavya'yı da altüst etti ve birliğini bozdu. Savaş sonunda isveç, Norveç, Danimarka, Batılı devletlerden; Finlandiya, Sovyetler Birliği'nden yana tutum takındı. Fakat sonraki yıllarda dört ülke kendi içlerinde bağımsız bir ortak pazar ve siyasal yakınlık sağladılar. 1952 yılında kurulan Kuzey Konseyi, 18. yüzyılda üniversite öğrencilerinin başlattığı "İskandinav Birliği"ne doğru atılmış bir adım sayılabilir.