Yeryüzü Şekilleri - Ada

Her tarafı şu ila çevrilmiş az çok büyük olan kara parçasına verilen ad. Denizlerde, göllerde ve nehirlerdeki kara parçaları genel olarak bu ad ile anılırlar. Yalnız coğrafya bakımından her tarafı denizle çevrili olan Avustralya Kıtasını, ada deyiminden ayırabilmek için, bu tarifin içine, denizin ve Okyanusun o kara parçası içindeki etkisini muhafaza etmesi kaydını da koymak gerekir. Bu bakımdan Avustralya Kıtası, Okyanus ve denizin her tarafta etkisi hissedilemeyecek kadar büyük olduğu için ada sayılmaz. Bununla beraber küçük bir kıt'a sayılabilecek kadar büyük adalar da vardır. Grönland, Yeni Gine, Borneo, Madagaskar gibi.

Sponsorlu Bağlantılar

Yeryüzündeki adaların bütünü 10 milyon kilometrekarelik bir yer kaplar. Adalar, tek tek olabileceği gibi, gruplar halinde de olabilir. Bu şekil adalara "takım adaları" adı verilir.

Adalar, oluşumlarına göre : Volkanik adalar, kıtadan ayrılan adalar, mercan adaları, alüvial adalar diye sınıflandırılabilir.

Dünya'nın en geniş 10 adası

• Grönland; 2,166,086
• Yeni Gine; 885,780
• Borneo; 743,330
• Madagaskar; 587,042
• Baffin; 476,068
• Sumatra; 473,606
• Honshu; 230,510
• Büyük Britanya; 229,898
• Victoria; 212,200
• Ellesmere; 196,236

Ada nedir?

Her yönden suyla çevrili bir kara parçasıdır. Okyanus ve denizin etkisi her tarafta hissedilmeyecek kadar büyük kara kütleleri ada olarak kabul edilmezler. Avustralya gibi. Bunlara kıta denir. Ama küçük birer kıta sayılabilecek çok büyük adalar da vardır: Grönland (dünyanın en büyük adası, yüzölçümü 2.200.000 km2.), Yeni Gine (786.000 km2.) Borneo (734. 000 km2), Madagaskar (592.000 km2.). Yeryüzündeki adaların bütünü 10 milyon km2, kadardır.
Okyanus, deniz, göl ve her çeşit akarsular içinde ada bulunabilir. Bir kara parçasının ada sayılabilmesi için etrafını çevreleyen denizin etkisinin karanın her yerinde görülmesi lazımdır. Avustralya’da denizin tesiri her tarafında görülmediği için ada sayılmamış ve kıta kabul edilmiştir. Sumatra, Borneo, Madagaskar, Grönland, Britanya, Japonya adaları başlıca büyük adalardır. Adaların toplam yüzölçümü 10 milyon kilometrekare ile Avrupa kıtasının yüzölçümüne yakındır.
Adalar tek adalar ve takım adalar olarak bulunurlar. Örneğin Kıbrıs tek adadır. Endonezya Devleti ise bir çok adadan meydana gelen bir takım adalar topluluğudur. Meydana gelişlerine göre adalar; kıtalardan ayrılan, mercan, volkanik ve alüvyon adaları olmak üzere dörde ayrılır.

Kıtadan ayrılan adalar
Jeolojik devirlerde kıtalardan koparak meydana gelen veya bazı kara parçalarının çökmesi ile yahut denizlerin yükselerek bazı kara parçalarını kaplamasıyla meydana gelmiş adalardır. Madagaskar adası, jeolojik ikinci zamanda Afrika’dan; Britanya, dördüncü zamanda Avrupa’dan ayrılmıştır. Ege adaları, Ege kıtasının parçalanıp çökmesiyle; Korsika ve Sardunya adaları, tiran kıtasının parçalanmasıyla meydana gelmiştir.

Mercan adaları
Okyanuslarda çok kalabalık sürüler halinde yaşayan poliplerin çıkardıkları kalkerlerin birikmesinden adalar meydana gelmiştir. Büyük okyanus ve Hint Okyanusunda bu tip adalara sık rastlanır. Marshall ve Carolin adaları mercan adalarıdır.

Volkanik adalar
Deniz veya göl dibindeki volkanların püskürttüğü lavlar neticesi meydana gelmişlerdir. Batı Akdeniz’deki Stromboli Adası ile Büyük Okyanustaki Hawaii Adaları volkanik adalardır.

Alüvyon adaları
Nehirlerin sürükleme kuvvetinin azaldığı ve dolayısıyla beraberindeki taş parçacıklarını taşıyamadığı yerlerde belirirler. Daha çok nehirlerin ağızlarına yakın kısımlarda meydana gelen bu adaların üstten görünüşü, suyun geldiği tarafı ince olan bir elips şeklindedir. Bunlardan bazılarında ziraat alanları ve yerleşme yerleri kurulabilmektedir. Bu adalardan bazılarının yüksekliği 10 metreyi bulabilir. Fakat ekseri alüvyon adaları zamanla sular altında kalırlar.