Yeryüzü Şekilleri - Körfez

Körfez Nedir ? (Detay)
Körfez Bir deniz veya gölün kara içine uzanan kısmı. Genellikle kıyı geniş bir kıvrım yaparak körfezi meydana getirir. Antalya, İskenderun, İzmir körfezinde olduğu gibi. Körfezin meydana gelmesinde kıyı gerisindeki arazi yapımının çok önemli rolü vardır. Eğer dağlar kıyıya paralel olarak uzanıyorsa böyle kıyılarda girinti çıkıntı azdır. Böyle yerlerde körfezlere rastlanmaz. Dağların kıyıya dikey olarak uzandığı yerlerde ise kıyı girintili çıkıntılıdır. Böyle kıyılarda deniz, vadiler boyunca, toprağı aşındırmak suretiyle içerilere doğru girerek körfezleri meydana getirmiştir. Körfezlerin biçimleri deniz suları altında kalmış bulunan kara topografyasının jeomorfolojisiyle yakından ilgilidir.

Sponsorlu Bağlantılar

Körfezler limanların kurulması ve gemilerin barınması için çok uygun yerlerdir. Bu sebepledir ki, dünyanın büyük ve ticaret hacmi geniş limanları hep böyle körfezlerde bulunurlar. Mesela Hamburg, Cenova, Napoli, Pire, İzmir limanları bu çeşit limanlara örnek sayılabilir.

Dünyada Önemli Körfezler

Finlandiya Körfezi / Finlandiya ve Estonya arasında
Basra Körfezi / Suudi Arabistan, Kuveyt, Irak, and İran arasında
Kızıldeniz
Fundy Körfezi / Yeni İskoçya ve New Brunswick arasında
Meksika Körfezi / Meksika ve ABD arasında

Türkiyedeki Önemli Körfezler
Antalya Körfezi
Edremit Körfezi
Erdek Körfezi
Gemlik Körfezi
Gökova Körfezi
Mersin Körfezi
Saros Körfezi
İskenderun Körfezi
İzmir Körfezi
İzmit Körfezi

Türkiyedeki Körfezler (Detay)

Marmara kıyıları : Marmaranı Trakya bölümü düzdür. Anadolu kıyıla ise, girintili çıkıntılıdır. Burada karaya oldukça sokularak bir girinti meydana getiren İzmit körfezi, Gemlik körfezi, Erdek ve Bandırma körfezleri vardı Burada aynı zamanda Samanlı ve Kap dağ yarımadaları da meydana gelmişti Marmara denizi, İstanbul boğazı Karadenize Çanakkale boğazı ile Ege denizine açılır. Bu iki boğaz da, önemli deniz yolları durumundadır.

Ege kıyıları: Ege denizi kıyıların girinti ve çıkıntıları pek çoktur. Burada, dağlar kıyılara dik olarak uzanmıştır ve zamanla çökmeler olmuştur. Bu sebeplerle Ege denizi kıyıları, Anadolu yarımadasının en çok girintili çıkıntılı kıyılarını meydana getirir. Burada, Karaburun, Bodrum ve Marmaris yarımadaları gibi çıkıntılar ve Çandarlı, İzmir, Kuşadası, Mandalya, Kerme körfezleri gibi girintiler yer alır. Bu kıyıların en işlek limanı, İzmirdir.

Akdeniz kıyıları: Bu kıyılar da Karadeniz kıyıları gibidir. Burada da dağlar, kıyıya paralel olarak uzandıklarından girinti ve çıkıntıları fazla değildir. Korunurlu limanlar burada da bulunmaz. Orta Torosların uzantısına uygun olarak Taşeli platosu ve Teke yarımadası, iki büyük çıkıntı meydana getirmektedir. Bunlar arasında büyük Antalya körfezi ve daha doğuda Mersin ve İskenderun körfezi yer alır. Seyhan ve Ceyhan nehirlerinin birleşik deltaları önünde büyük bir kıyı ovası görülür.

Körfez nedir?
Karanın içine sokulmuş dar ve uzun deniz parçasıdır. Kıyı çizgisinin genel doğrultusuyla, kıyının gerisindeki yer şeklinin ana doğrultusu arasında sıkı bir bağ vardır.

Dağların kıyılara paralel olduğu yerlerde kıyı çizgisi az girintili çıkıntılıdır. Bu çeşit kıyılarda körfezlere rastlanmaz. Dağların kıyıya dikey olarak uzandığı yerlerde kıyı çizgisi çok girintili çıkıntılıdır. Böyle kıyılarda deniz, vadiler ve çukurlar boyunca karaların içine kadar sokulur ve körfezleri meydana getirir. Genellikle kıyı geniş bir kıvrım yaparak körfezi meydana getirir.

Antalya, İskenderun, İzmir körfezinde olduğu gibi. Körfezin meydana gelmesinde kıyı gerisindeki arazi yapımının çok önemli rolü vardır. Eğer dağlar kıyıya paralel olarak uzanıyorsa böyle kıyılarda girinti çıkıntı azdır. Böyle yerlerde körfezlere rastlanmaz. Dağların kıyıya dikey olarak uzandığı yerlerde ise kıyı girintili çıkıntılıdır. Böyle kıyılarda deniz, vadiler boyunca, toprağı aşındırmak suretiyle içerilere doğru girerek körfezleri meydana getirmiştir.

Körfezlerin biçimleri deniz suları altında kalmış bulunan kara topografyasının jeomorfolojisiyle yakından ilgilidir. Körfezler limanların kurulması ve gemilerin barınması için çok uygun yerlerdir. Bu sebepledir ki, dünyanın büyük ve ticaret hacmi geniş limanları hep böyle körfezlerde bulunurlar. Mesela Hamburg, Cenova, Napoli, Pire, İzmir limanları bu çeşit limanlara misal sayılabilir. Körfezlerin oluşmasında en etkili etmen tektonik harekete bağlı olarak kıyının gerisindeki jeolojik yapıdır.

Dağların kıyıya paralel değil de dik bir biçimde uzandığı yerlerde (ege bölgesi gibi) kıyı daha girintili-çıkıntılıdır dolayısıyla daha çok körfez ve koya rastlanır. Tektonik hareket (deprem) ile kıtaların birbirinden uzaklaşması ve parçalanması yoluyla da büyük körfezler oluşmuştur. Dünyanın en büyük körfezlerinin; Gine Körfezi , İran Körfezi , Alaska Körfezi , Meksika Körfezi ve Bengal Körfezi oluşumu bu şekildedir.

Denize dik olan dağların bulunduğu yerlerden bahsetmiştik, bu dağların vadi kısımlarından akan akarsular da yataklarını sürekli aşındırdıklarından körfez oluşmasına sebebiyet verebilirler. Buzullar da girintili çıkıntılı kıyılar oluşumundan -dolayısıyla Körfez oluşumunda etkilidir.Fiyord konusuna bakınız. Körfez oluşumunda dalga ve akıntıların da rolleri bulunmaktadır. Körfezin meydana gelmesinde kıyı gerisindeki arazi yapısının çok önemli rolü vardır. Eğer dağlar kıyıya paralel olarak uzanıyorsa böyle kıyılarda girinti çıkıntı azdır. Böyle yerlerde körfezlere rastlanmaz.

Dağların kıyıya dik olarak uzandığı yerlerde ise kıyı girintili çıkıntılıdır. Böyle kıyılarda deniz, vadiler boyunca, toprağı aşındırmak suretiyle içerilere doğru girerek körfezleri meydana getirmiştir. Körfezlerin biçimleri deniz suları altında kalmış bulunan kara topografyasının jeomorfolojisiyle yakından ilgilidir. Körfezler limanların kurulması ve gemilerin barınması için çok uygun yerlerdir. Bu nedenledir ki, dünyanın büyük ve ticaret hacmi geniş limanları hep böyle körfezlerde bulunurlar. Mesela Hamburg, Cenova, Napoli, Pire, İzmir limanları bu çeşit limanlara örnek olarak sayılabilir. Körfez İle Koy Arasındaki Fark: Koy, körfeze oranla daha küçüktür. Körfezin küçüğüne koy denir.