Girolamo Savonarola

SAVONAROLA (Girolamo), ıtalyan vaiz (Ferrara 1452 - Floransa 1498). 1475’e doğru Bologna’da dominikenlere katıldı, ateşliliği, katılığı ve karamsarlığıyla herkesin dikkatini çekti. Kilise'yi düzeltme isteği daha o zamandan belli olmaktaydı. Acımasız konuşma yeteneği Siena'dan sonra Floransa (1482-1487), Ferrara, Brescia ve Ce- nova'da pek bir yankı uyandırmadı. Floransa'ya döndü (1490), San Marco manastırı prioreliğine getirildi (1491) ve birdenbire halkın saygısını kazandı. Olacağını bildirdiği birçok olay, çok geçmeden gerçekleşti. Ünüyle birlikte aşırılıkları da arttı. Sanata ve her türlü kendini gösterme isteğine karşı çıktı. Lorenzo de Medici, onun aşırılıklarını ve doğrudan saldırılarını bastırmakta bir yarar görmedi. Savonarola, yeni bir Keyhüsrev geleceğini ve İtalya’yı baştan başa geçerek yeni bir düzene sokacağını bildiriyordu. Fransız istilası ve Charles Vlll’in görkemli bir biçimde Floransa’ya girişi bu tehdit dolu kehanetleri doğrular gibi göründü. Senyörlük Savonarola’nın siyasete müdahalelerine ses çıkarmadı. Sonra ona akıl danışmaya, en sonra da buyruklarına uysalca boyun eğmeye başladı; birkaç yıl boyunca, keşiş gerçek bir "diktatörlük” kurdu (1494-1497). Savonarola’nın siyasal düşünceleri ahlak ve din reformu tasarılarından kaynaklanıyordu.
Tiranlığa karşı olduğu için Medıciler’in ardından gidiyor, patırtılı ve değişken halk meclislerine güvenmemekle birlikte, demokratik bir hükümet istiyordu. Birkaç ay içinde anayasada, adalet işlerinde, vergi yöntemlerinde değişiklikler yaptı ve bir genel af ilan etti. Hiçbir muhalefetle karşılaşmadan töre reformları yaptı (giyim reformu, dindışı şenlik ve oyunların kaldırılması, tefecilikle savaş vb.), tabloları, elyazmalarını ve değerli nesneleri yaktırdı. Kiliseler dolup taşmaya başladı. Ama sonunda kamuoyu ikiye ayrıldı. Arribbiati ("öfkeliler"), Savonarolanın yandaşları olan piagnoni'ye ("sulugözlüler") karşı savaşıma başladı. Tiran, işkence ve ölüm cezası gibi en sert yaptırımları bir tehdit aracı olarak kullandı ve kürsüden yeni felaketler bildirmeyi sürdürdü. Papalık, Fransa kralının dostu konusunda bir kovuşturmaya girişmekten çekindi. Savonarola’ysa Kilise’nin kendisine karşı da gittikçe daha gözüpek saldırılarda bulundu. Charles VIII İtalya'dan ayrılınca Alexander VI açıklama istemek için keşişi Roma’ya çağırdı (1495), ardından vaaz vermesini yasakladı. Savonarola buyruklara uymadı ve daha da sertleşti; bunun üzerine papa, kendisini aforoz etti (1497). Tüm hıristiyanlara yazdığı bir mektupta Savonarola, Papalık’a açıkça başkaldırdı ve Roma sarayını yargılamak üzere bir genel konsil toplanmasını sağlamaya çalıştı. Bunun üzerine Floransa'daki saygınlığı azaldı; ona açıkça saldıran kimseler, fransiskenlerin arkasında toplandılar. Onlara karşı görevinin doğaüstü niteliğini ileri sürmekten başka bir şey yapamayan Savonarola, bunu ateşle kanıtlamak önerisinde bulunacak kadar da ileri gitti. Önerisinin kabul edilmesi üzerine sözünden dönerek ateşte kendini tarikatından bir keşişle temsil ettirmeye karar verdi. Bunun üzerine halk çileden çıktı. Savonarola iki yandaşıyla birlikte hapse atıldı, ölüm cezasına çarptırıldı, asıldı ve yakıldı. Külleri Arno'ya atıldı (1498).