Necati Cumalı

Necati Cumalı Hakkında

Sponsorlu Bağlantılar

OKTAY AKBAL
Hiçbir makale, hikaye, roman, oyun şu iki dizenin korkunç güzelliğini veremez, derin anlamını duyuramaz. Bugün de yarın da aynı etkiyle insanın içine işleyemez: Gittikçe küçülüyor ufalıyorum / Olduğum yerde / Neredeysen uzat ellerini / Başım dönüyor...

(Cumhuriyet, 16 Mayıs 1971)

NURULLAH ATAÇ
Necati Cumalı’nın şiirleri günümüzün sivrilmiş, adları çok anılan şairlerinkine benzemez, kendine vergi, yalnız kendinin olan bir deyişi var onun. Öyle parlak değil, ama okudukça sarar sizi, yavaş yavaş sarar.

(Ulus, Ocak 1952)

GÜLTEN AKIN
Şiirin özünü yakaladığı, onu uygun biçime koyduğu birçok şiirinde olağanüstü tatlar yaratmasını bilmiştir.

(Sinan Yıllığı, 1973)

SABAHATTİN TEOMAN
... Dinç ve sağlıklı, şiirin yokuşlarını koşarak tırmanıyor. Necati Cumalı’nın bütün şiirlerini okuyun, onların her birinin şiirimizin uzayında, ışığını kendi yakmış büyük ve yalnız yıldızlar gibi gezindiğini göreceksiniz. Kalabalıkların şiiri "Cumalı’nın Aydınlığında" tadıp seveceğini sanırım. "Ozan kime derler?"diye soracak yurttaşa, "Şiirinizi kimden başlayarak okuyayım?" diyecek yabancıya gönül rahatlığıyla gösterilecek ozanımızdır Cumalı.

(Varlık, Nisan 1970)

Necati Cumalı edebiyata yalın şiirlerle ve güçlü Sabahattin Ali etkileri taşıyan hikayelerle girmiş, giderek özgün bir soluk oluşturmuş usta bir Türk edebiyatçısıdır.
1921 yılında bugün Yunanistan sınırları içinde bulunan Florina'da doğmuş, ailesi 1923 Türkiye-Yunanistan Nüfus Mübadelesi kapsamında Türkiye'ye göç ederek İzmir'in Urla ilçesine yerleşmiştir. Ortaöğrenimini İzmir Atatürk Lisesi'nde (1938), yüksek öğrenimini ise Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde (1941) tamamlamıştır. Ankara'da Toprak Mahsulleri Ofisi'nde (1941-1942), Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü'nde (1945) çalışmıştır. Askerlik sonrası Urla ve İzmir'de avukatlık ve memurluk yapmıştır (1945-1957). 1957-1959 yıllarında Türkiye'nin Paris Büyükelçiliği Basın Ataşeliği'nde çalışmıştır. 1959–1963 yıllarında İstanbul Radyosu'nda redaktörlük yapan Cumalı, sonraki yıllarda yaşamını roman ve oyun yazarlığı ile sürdürdü. 10 Ocak 2001 tarihinde yakalandığı karaciğer kanserinden kurtulamayarak İstanbul'da hayata veda etti.
1940'lardan itibaren Varlık, Servet-i Fünun - Uyanış, Yeni İnsanlık gibi dergilerde şiirler yayımlamıştır. İlk kitabı "Kızılçullu Yolu" 1943 tarihlidir. İkinci kitabı askerliği esnasında terhisine yakın geçirdiği "zehirli sıtma" hastalığı yüzünden gönderildiği hava değişikliğinde yazılmış olan Harbe Gidenin Şarkıları'dır (1945). 1945 yılından itibaren şiir, öykü, roman ve tiyatro türlerinin hepsinde birden ürün veren Necati Cumalı, zaman zaman deneme alanına da el atmıştır.

Eserleri

Şiir
1943 Kızılçullu Yolu,
1945 Harbe Gidenin Şarkıları,
1947 Mayıs Ayı Notları,
1951 Güzel Aydınlık,
1954 Denizin İlk Yükselişi (İlk üç kitabı ve yeni şiirleri),
1955 İmbatla Gelen,
1957 Güneş Çizgisi,
1968 Yağmurlu Deniz (Son iki kitabı ile yeni şiirler),
1970 Başaklar Gebe,
1974 Ceylan Ağıdı,
1980 Aç Güneş,
1981 Bozkırda Bir Atlı,
1982 Yarasın Beyler.

Hikaye
1955 Yalnız Kadın,
1956 Değişik Gözle,
1962 Susuz Yaz, (Kitaba adını veren ilk öykü Metin Erksan tarafından 1963'de beyaz perdeye aktarılmış ve büyük başarı kazanmıştır, ayrıca oyunlaştırılarak İstanbul Şehir Tiyatroları'nda sahneye konulmuştur (1968).
1969 Ay Büyürken Uyuyamam,
1976 Viran Dağlar: Makedonya 1900,
1976 Kente İnen Kaplanlar.

Roman
1959 (Zeliş adıyla 1971),
1973 Yağmurlar ve Topraklar,
1974 Acı Tütün,
1975 Aşk da Gezer.
... Susuz Yaz

Oyun
1959 Mine,
1959 Oyunlar I (Boş Beşik, Ezik Otlar, Vur Emri),
1969 Oyunlar II (Susuz Yaz, Tehlikeli Güvercin, Yeni Çıkan Şarkılar),
1969 Oyunlar III (Nalınlar, Masallar, Kaynana Ciğeri),
1969 Oyunlar IV (Derya Gülü, Aşk Duvarı, Zorla İspanyol),
1973 Oyunlar V (Gömü, Bakanı Bekliyoruz, Kristof Kolomb'un Yumurtası),
1981 Oyunlar VI (Mine, Yürüyen Geceyi Dinle, İş Karar Vermekte, Yaralı Geyik).

Deneme
1971 Niçin Aşk,
1976 Senin İçin Ey Demokrasi,
1982 Etiler Mektupları.

Günce
1987 Yeşil Bir At Sırtında

Ödülleri
1957 Sait Faik Hikaye Armağanı (Değişik Gözle adlı kitabıyla)
1969 Türk Dili Kurumu Şiir Ödülü (Yağmurlu Deniz adlı kitabıyla)
1984 Yeditepe Şiir Ödülü (Bütün Şiirleri I ile)

Necati CUMALI (1921–2001)
MsXLabs.org & Temel Britannica

Necati Cumalı şiir, öykü, oyun ve roman türünde başarılı yapıtlar vermiş, oyunları en çok sah­nelenen Türk yazarlarından biri olmuştur. Balkan Savaşları'ndan sonra Yunanistan'ın eline geçerek Osmanlı Devleti sınırları dışın­da kalan Flörina kasabasında doğdu. Altı çocuklu bir çiftçi ailesinin ilk çocuğuydu. Ailesi 1923'te göç ederek İzmir'in Urla ilçesi­ne yerleşmişti. Cumalı ilköğrenimini burada tamamladı. İzmir Atatürk Lisesi'nde okudu­ğu yıllarda edebiyata ilgi duydu. Şiirler yazı­yor ve bunları Urla'daki bir dergide yayımlı­yordu. Ankara Hukuk Fakültesi'nde okudu­ğu dönemde (1939-41) Orhan Veli, Nurullah Ataç gibi şair ve yazarlarla dostluk kurdu. Bu çevreden, Orhan Veli'nin şiir anlayışından etkilendi. Bu dönem şiirlerinde yaşama sevin­ci, gençlik özlemleri yalın ve duygulu bir dille anlatılır. Daha sonra avukatlık yaptığı İzmir ve Urla'da Ege Bölgesi'nin tütün işçilerinin, köylülerin yaşamı, kadın-erkek ilişkileri ve yörenin gelenekleri konusunda, kişisel göz­lemlerine dayanarak geniş bir konu birikimi sağladı. Bu gözlemlerinden öykü, oyun ve romanlarında ustalıkla yararlandı. Örneğin 1959'da Tütün Zamanı, 1971'de de Zeliş adıyla yayımlanan romanının kahramanı Ze-liş'i, bir dilekçe yazdırmak için bürosuna geldi­ğinde tanımıştı. Tütün ekicilerinin yaşayışları­nı, yaşam koşullarını gözlemlerine dayanarak anlattığı bu romanda Zeliş'in sevgilisi Cemal ile kaçışı ve aralarındaki aşk duygulu, sev­gi dolu bir dille işlenmişti. Susuz Yaz (1962) başlığı altında topladığı öykülerinde, Yağmurlar ve Topraklar (1973), Acı Tütün (1974) adlı romanlarında Ege'nin yoksul tü­tün ekicilerinin uğradığı haksızlıkları, doğayla giriştikleri zorlu mücadeleyi gerçekçi bir gözle anlattı.
1957-59 yılları arasında Paris Basın Ataşeliği'nde, 1959-63 yılları arasında da İstanbul Radyosu'nda çalışan Cumalı, 1965'ten sonra tümüyle yazarlıkla uğraşmaya başladı.
Necati Cumalı'nın yayımlanan ilk yapıtı Kızılçullu Yolu (1943) adlı şiir kitabıdır. Bunu daha sonra Harbe Gidenin Şarkıları (1945), Güzel Aydınlık (1951), İmbatla Gelen (1955), Başaklar Gebe (1970), Bozkırda Bir Atlı (1981) ve Yarasın Beyler (1982) adlı şiir kitapları izledi. Cumalı şiirlerinde toplumun ve dünyanın sorunlarını, aşkı, ayrılığı, özlemi acıyı konu alıyor; yalın, anlaşılır bir dil kullanıyordu. Şiirlerinde kimi zaman yergi ağır basar.
1969 Türk Dil Kurumu, 1984'te de Yeditepe şiir ödüllerini aldı. Cumalı öyküleri­ni Yalnız Kadın (1955), Değişik Gözle (1956), Ay Büyürken Uyuyamam (1969), Makedonya 1900 (1976), Dilâ Hanım (1978) ve Aylı Bıçak (1981) adlı kitaplarda topladı. Öyküleriyle 1977 Sait Faik Hikâye Armağanı'nı kazandı. Verimliliğini oyun yazarlığında da kanıtlayan Cumalı'nın 19 oyunu vardır. Oyunlarının çoğu uzun yıllar çeşitli tiyatrolarda sahnelen­di. Ege yöresindeki çiftçilerin sorunlarını işleyen öyküsü Susuz Yaz (1969) ile konusunu bir halk öyküsünden alarak yazdığı Boş Beşik (1969), Anadolu'daki küçük bir kasaba ve küçük istasyonu çevresindeki olayları konu aldığı Mine (1977) adlı oyunları sinemaya da uyarlandı. Cumalı oyunlarıyla 1981'de Kültür Bakanlığı Tiyatro Ödülü'nü kazandı.

1921 yılında bugün Yunanistan sınırları içindeki Florina'da doğdu. 10 Ocak 2001'de İstanbul'da yaşamını yitirdi. İzmir Atatürk Lisesi'nden mezun oldu. 1941'de Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ni bitirdi. 1945-1948 arasında Ankara'da Milli Eğitim Bakanlığı Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü'nde çalıştı. 1950-1957 yılları arasında İzmir ve Urla'da avukatlık yaptı. 1957-1959 yılları arasında Paris Basın Ataşeliği'nde memurluk görevinde bulundu. 1959-1963 arasında İstanbul Radyosu'nda redaktörlük yaptı. 1963-1965 arasında eşinin Dışişleri'ndeki görevi nedeniyle İsrail'de ve Paris'te yaşadı. Yurda döndükten sonra İstanbul'a yerleşti. Ve yaşamını burada tamamladı. İlk şiiri 1939'da yayınlandı. Garip Akımı şairleri ve 1940 kuşağının diğer şairlerinden farklı olarak yalın, aydınlık anlatımlı, lirik şiirler yazdı. Sevgi, sevinç, özlem gibi bireyin güncel kaygılarıyla birlikte çağın toplumsal sorunlarını da ele aldı. 1955'ten sonra şiirin yanısıra öykü, roman ve tiyatro türlerine de yöneldi. Şiirsel dili ve ayrıntıları ustaca kullanmasıyla kendini kolayca okutturdu. Roman ve öykülerinde çoğunlukla Ege Bölgesi'ndeki kasaba ve kırsal kesim insanlarının sorularını işledi. "Tütün Zamanı" (1971'de Zeliş adıyla), "Yağmurlar ve Topraklar", "Acı Tütün" romanları bu ürünlerin en başarılıları arasındadır. "Ay Büyürken Uyuyamam" adlı öykü kitabında Anadolu insanının cinsel bir tablosunu çizdi. Öykü, roman ve oyunlarından bazıları sinemaya da uyarlandı.

ESERLERİ
ŞİİR:

• Kızılçullu Yolu (1943)
• Harbe Gidenin Şarkıları (1945)
• Mayıs Ayı Notları (1947)
• Güzel Aydınlık (1951)
• Denizin İlk Yükselişi (1954, ilk üç kitaptaki şiirler toplamı)
• İmbatla Gelen (1955)
• Güneş Çizgisi (1957)
• Yağmurlu Deniz (1968, son iki kitap ve yeni şiirleri)
• Başaklar Gebe (1970)
• Ceylân Ağıdı (1974)
• Aç Güneş (1980, toplu şiirler)
• Bozkırda Bir Atlı (1981)
• Yarasın Beyler (1982)
• Tufandan Önce (Bütün şiirler 1'nci cilt, 1983)
• Aşklar Yalnızlıklar (1985,toplu şiirler I)
• Kısmeti Kapalı Gençlik (1986, toplu şiirler II)

ÖYKÜ:

• Yalnız Kadın (1955)
• Değişik Gözle (1956)
• Susuz Yaz (1962)
• Ay Büyürken Uyuyamam (1969)
• Makedonya 1900 (1976)
• Kente İnen Kaplanlar (1976)
• Dilâ Hanım (1978)
• Revizyonist (1978)
• Yakubun Koyunları (1979)
• Aylı Bıçak (1981)

ROMAN:

• Tütün Zamanı (1959)
• Yağmurlar ve Topraklar (1973)
• Aşk da Gezer (1975)

OYUN:

• Mine (1959)
• Nalınlar (1962)
• Derya Gülü (1963)
• Oyunlar I (Boş Beşik, Ezik Otlar, Vur Emri) (1969)
• Oyunlar II (Susuz Yaz, Tehlikeli Güvercin, Yeni Çıkan Şarkılar) (1969)
• Oyunlar III (Nalınlar, Masalar, Kaynana Ciğeri) (1969)
• Oyunlar IV (Derya Gülü, Aşk Duvarı, Zorla İspanyol) (1969)
• Oyunlar V (Gömü, Bakanı Bekliyoruz, Kristof Kolomb'un Yumurtası) (1973)
• Oyunlar VI (Mine, Yürüyen Geceyi Dinle, İş Karar Vermekte) (1977)
• Yaralı Geyik (1981)

DENEME:

• Niçin Aşk (1971)
• Senin İçin Ey Demokrasi (1976)
• Etiler Mektupları (1982)

İNCELEME:

• Muzaffer Tayyip Uslu (1956)

GÜNCE:

• Yeşil Bir At Sırtında (1990)

ÖDÜLLERİ

• 1957 Sait Faik Hikaye Armağanı Yalnız Kadın ile
• 1969 Türk Dil Kurumu Şiir Ödülü Yağmurlu Deniz ile
• 1977 Sait Faik Hikaye Armağanı Makedonya 1900 ile
• 1981 Kültür Bakanlığı Tiyatro Ödülü Dün Neredeydiniz ile
• 1984 Yeditepe Şiir Armağanı Tufandan Önce ile

Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi & MsXLabs

Necati Cumalı

(1921 Florina/Yunanistan), şair, öykü ve oyun yazarı. Yükseköğrenimini Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde tamamladı (1941). Memurluk ve avukatlık yaptı (1945-1947). Paris Ataşeliği'nde memur (1957-1959), İstanbul Radyosu'nda redaktör olarak çalıştı (1959-1963). İlk şiiri Urla Halkevi'nin dergisi Ocak'ta çıkan (1939) Cumalı, ilk gençlik şiirlerini birleştiren "Kızılçullu Yolu" (1943)nda duyu şairi olarak gözüktü. Doğayı ve yaşamı bir türkü hafifliği içinde yansıtan bu şiirlerinden sonra, içten söyleşi, dil ve anlatım ustalığını yitirmeden toplumsal temalara yöneldi. Yaşar Kemal'in deyişiyle "yaşlanmaz şair çocuk" kalarak dünyaya ve insanlara hep iyimser gözlerle baktı. Yazıldığı yılların beğeni sınırları içinde kalmayan ince duygularla ve küçük insanların yaşamlarındaki bilinen gerçeklerden ayrılmayan aşk şiirleri yazdı. 1960'tan sonra toplamsal gerçekleri özümsemek isteyen şiirlerinden kimilerinde eski başarı çizgisini yitirmedi. Öykü, oyun ve romanlarında çoğu kırsal kesimin temel sorunlarından kaynaklanan konuları işledi. Öykü ve tiyatro türlerindeki çalışmalarıyla da son yılların verimli kalemlerinden biri sayıldı.
Yapıtları: Şiir kitapları:

• "Kızılçullu Yolu" (1943),
• "Harbe Gidenin Şarkıları" (1945),
• "Mayıs Ayı Notları" (1947),
• "Güzel Aydınlık" (1951),
• "Denizin İlk Yükselişi" (1954),
• "İmbatla Gelen" (1955),
• "Güneş Çizgisi" (1957),
• "Yağmurlu Deniz" (TDK 1969 Şiir Ödülü, 1968),
• "Başaklar Gebe" (1970),
• "Ceylan Ağıdı" (1974),
• "Aç Güneş" (1980),
• "Bozkırda Bir Atlı" (1981),
• "Yarasın Beyler" (1982),
• "Aşklar Yalnızlıklar" (Toplu Şiirler I, 1985),
• "Kısmeti Kapalı Gençlik" (Toplu Şiirler II, 1986).

Öykü kitapları:

• "Yalnız Kadın" (1955),
• "Değişik Gözle" (1957 Sait Faik Hikâye Armağanı, 1956),
• "Susuz Yaz" (1962),
• "Ay Büyürken Uyuyamam" (1969),
• "Makedonya 1900" (1976),
• "Kente İnen Kaplanlar" (1976),
• "Revizyonist" (1979),
• "Yakub'un Koyunları" (1979),
• "Aylı Bıçak" (1981),
• "Uzun Bir Gece" (1991).

Oyunları:

• "Mine" (1959),
• "Oyunlar 1" (Boş Beşik, Ezik Otlar, Vur Emri, 1969),
• "Oyunlar 2" (Susuz Yaz, Tehlikeli Güvercin, Yeni Çıkan Şarkılar, 1969),
• "Oyunlar 3" (Nalınlar, 1962, Masalar, Kaynana ciğeri, 1969),
• "Oyunlar 4" (Derya Gülü, 1963, Aşk Duvarı, Zorla İspanyol, 1969),
• "Oyunlar 5" (Gömü, Bakanı Bekliyoruz, Kristof Kolomb'un Yumurtası),
• "Oyunlar 6" (Mine, Yürüyen Geceyi Dinle, İş Karar Vermekte),
• "Yaralı Geyik" (1981).

Romanları:

• "Tütün Zamanı" (1959, Zeliş adıyla 2. bas. 1971),
• "Yağmurlar ve Topraklar" (1973),
• "Acı Tütün" (1974),
• "Aşk da Gezer" (1975).

Denemeler:

• "Niçin Aşk" (1971),
• "Senin İçin Ey Demokrasi" (1976),
• "Etiler Mektupları" (yazılar, 1982).
• Necati Cumalı'nın "Boş Beşik" (1951, 1967),
• "Susuz Yaz" (1963, 1973),
• "Tütün Zamanı/Zeliş" (1959, 1974),
• "Mine" (1982),
• "Dul Bir Kadın" (1984),
• "Adı Vasfiye" (1985),
• "Uzun Bir Gece" (1986) gibi yapıtları filme de alınmıştır.

Necati Cumalı

Hikaye, roman, tiyaro ve deneme yazarıdır. Düz yazılarında güçlü bir gözlem yeteneği ile şiirsel ber anlatım göze çarpar. Şiirlernde günlük yaşam, toplum ve dünya sorunlarını işler.

Uzak Haziran

İki dudak arası bir zaman
Gözgöze geldikse geçerken
Mayıs'la Haziran arasında
Yağmurlu bir saçak altından
Aşktı uçup giden üstümüzden
Aşktı değip geçen yanımızdan

Uyanıp kış uykularından
Şubat'la Mart arasında
Eylül'le Ekim arasında
Yaz sularından kıyıya çıkan
İki adım arası bir zaman
Gözgöze geldikse geçerken
Günlük güneşlik bir kaldırımdan
Aşktı uçup giden üstümüzden
Aşktı değip geçen yanımızdan

Aşktı görmedik bilmedikse
Kimbilir hangi Eylül bir daha
Hangi uzak Haziran

Necati Cumalı