Hasan Âli Yücel

Hasan Âli Yücel

(d. 16 Aralık 1897, İstanbul - ö. 26 Şubat 1961, İstanbul)
Eğitimci, yazar ve devlet adamı.

Milli eğitim bakanlığı yaptığı dönemde etkin bir eğitim ve kültür siyaseti uygulamıştır. 1921’de İstanbul Darülfünunu (sonradan İstanbul Üniversitesi) Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü’nü bitirdi. 1922’de İzmir Darülmuallimini’ne edebiyat öğretmeni olarak atandı. Daha sonra Kuleli, İstanbul Erkek ve Galatasaray liselerinde felsefe,sosyoloji ve edebiyat dersleri okuttu. 1927’de maarif müfettişi oldu.

Fransız eğitim sistemini incelemek üzere bir yıllığına Paris’e gönderildi. 1932’de Gazi Eğitim Enstitüsü (bugün Gazi Üniversitesi) müdürlüğü, 1933-35 arasında ortaöğretim genel müdürlüğü görevlerinde bulundu. 1935’te İzmir milletvekili seçildi.

Refik Saydam ve Şükrü Saraçoğlu hükümetlerinde de bakanlığını sürdürerek 1946’ya değin aralıksız bu görevde kaldı. 1939’da 1. Eğitim Şurası’m toplayarak bir eğitim planı hazırlattı. Ankara Fen ve Tıp fakültelerini, İzmir Yüksek Ticaret ve İktisat Okulu’nu, Balıkesir ve Edirne öğretmen okullarını eğitime açtı. Yüksek Mühendis Okulu’nun İstanbul Teknik Üniversitesi haline getirilmesi,Üniversiteler Kanunu’ nun çıkarılarak düşünce, bilim ve kürsü özgürlüğünün korunması, tiyatro ve operanın devlet hizmetleri arasına katılarak bu yönde köklü girişimler yapılması, Yüksek Köy Enstitüsü’nün kurularak kırsal kesimde bilimsel bir yönelişin ilk çekirdeğinin oluşturulması gibi bir dizi önemli atılımı gerçekleştirdi.

Dünya edebiyatının klasiklerinin Türkçeye kazandırılması amacıyla Milli Eğitim Bakanlığı bünyesinde ünlü Tercüme Bürosu’nu kurdurdu. Onun öncülüğünde çok sayıda yapıt Türkçeye çevrildi. Ayrıca Türk Ansiklopedisi ile Islâm Ansiklopedisi’ nin yayımına başlandı. Yücel 1950 genel seçimlerinde milletvekili seçilemeyince İstanbul’a yerleşti. Akşam ve Cumhuriyet gazetelerinde kültür, sanat ve felsefe konularında makaleler yazdı. 1955- 60 arasında İş Bankası Kültür Yayınları’nı yönetti. 1958’de UNESCO Türkiye Milli Komisyonu Genel Kurulu üyeliğine getirildi. 1961’de Kurucu Meclis üyeliği yaptı. Eğitimciliği ve devlet adamlığının yanı sıra usta bir yazar ve çevirmen olan Yücel edebiyata şiirle girmişti.

Mütareke ve Kurtuluş Savaşı yıllarındaki ateşli şiirlerinde vatan ve millet sevgisini dile getirdi. Başlıca yapıtları arasında Goethe, Bir Dehanın Romanı (1932), Türk Edebiyatına Toplu Bir Bakış (1932), Pazartesi Konuşmaları (1937), İçten Dışa (1938), Türkiye’de Ortaöğretim (1938), Davalar ve Neticeleri (1950), Hürriyete Doğru (1955), İyi Vatandaş İyi İnsan (1956, 1971), Kıbrıs Mektupları (1957), Edebiyat Tarihimizden (1957, 1989), İngiltere Mektupları (1958), Türkiye’de Maarif (1959), Hürriyet Gene Hürriyet (1960-62, 2 cilt) sayılabilir.

YÜCEL (Haşan Âli), türk eğitimci, yazar ve siyaset adamı (İstanbul 1897 - ay. y. 1961). Edebiyat fakültesi felsefe bölümü’nü bitirdi (1921). İzmir Erkek öğretmen okulu, İstanbul Kuleli askeri lisesi, İstanbul Erkek lisesi’nde türkçe, edebiyat, felsefe ve toplumbilim dersleri verdi (1921 -1927). Maarif müfettişi (1927-1930), Fransa'da öğrenci müfettişi (1930-1932), Ankara Gazi eğitim enstitüsü müdürü (1932 -1933), Ortaöğretim genel müdürü (1933 -1935) olarak görev aldı. İzmir'den milletvekili seçilerek TBMM’ye girdi (1935), sandalyesini 1950'ye kadar korudu. Milli eğitim bakanlığı yaptı (1938-1946). Bu görevi sırasında köy enstitülerinin kurulmasında (1940), Bakanlık bünyesi içinde bir Tercüme bürosu oluşturularak dünya klasiklerinin (496 kitap) türkçeye çevrilip yayımlanmasında, çeşitli meslek okullarının açılarak teknik öğretimin gelişmesinde, Üniversite yasası’nın çıkarılarak (1946) Bakanlık yetkilerinin üniversitelere devredilmesinde, devlet opera ve tiyatrosunun kurulmasında, çok sayıda ansiklopedi ile sanat ve eğitim dergisinin yayımlanmasında, eğitim ile ilgili çeşitli kongrelerin ve şûraların toplanmasında etkin rol oynadı. 1950 seçimlerini kazanamayınca siyasetten çekilerek İstanbul'a yerleşti, iş bankası kültür yayınları yönetti (1955-1960). UNESCO Türkiye Milli komisyonu üyeliği (1958) yaptı. Şiirlerini 1921-1928 arası Dergâh, Yarın, Yeni mecmua ve Hayat dergisinde, kültürel ve toplumsal konulardaki makale ve denemelerini 1936-1960 arası Akşam, Cumhuriyet ve D^nya gazetelerinde yayımladı. Başlıca yapıtları: Türk edebiyatı nümuneleri (Hıfzı Tevfik [Gönensay] ve Hammamizade İhsan ile birlikte, 1926), Mantık ve metodoloji (1928); Goethe bir dehanın romanı (inceleme, 1932), Türk edebiyatına toplu bir bakış (inceleme, 1932), Dönen ses (şiirler, 1933), Pazartesi konuşmalan (makaleler 1937), Sizin için (çocuk şiirleri, 1938), İçten dıştan (makaleler, 1938), Türkiye’de ortaöğretim (1938), Davam (1947), Davalar ve neticeleri (1950), Hürriyet'e doğru (makaleler, 1955), iyi vatandaş iyi insan (makaleler, 1956), Kibri Î mektupları (1957), Edebiyat tarihimizden (1957), Ingiltere mektupları (1958), Hürriyet gene hürriyet (2 c, 1960, 1966), Dinle benden (şiirler, 1960), Allah bir (şiirler, 1961).