Şevket Süreyya Aydemir

Yazar ve İktisatçı Şevket Süreyya Aydemir 1897 yılında Edirne'de doğdu. Edirne Muallim Mektebi'ni bitirdi. Azerbaycan, Dağıstan ve Gürcistan'da öğretmenlik yaptı. Moskova İktisadi ve Sosyal Bilimler Okulu'nu bitirdi. 1924 yılında Türkiye'ye döndükten sonra siyasal faaliyetlerinden dolayı Ankara İstiklal Mahkemesi'nce 10 yıl hapse mahkum edildi ve 1925'de 18 ay sonra aftan yararlandı.
Eğitimci ve iktisatçı olarak devlet hizmetinde görev aldı; Yüksek ve Teknik Öğretim Umum Müdür Muavini Ankara Belediyesi İktisat müdürlüğü, Ankara Ticaret Lisesi müdürlüğü İktisat vekaleti Sanayi Tetkik Heyeti reisliği görevlerinde bulunduktan sonra emekliye ayrıldı. İktisadi devletçiliği savunan toplumcu Kadro dergisinin yazı kurulunda yer alan Şevket Süreyya, bu dönemdeki siyasal ve ekonomik görüşlerini İnkılap ve Kadro adlı kitabında dile getirdi. 1924 yayınlanan Lenin ve Leninizm, 1930 yayınlanan Cihan İktisadiyatında Türkiye, kendi hayat hikayesini de 1959'da yayımladığı Suyu Arayan Adam adlı kitabın da anlattı.
Bu tarihten sonra yoğun bir yazı dönemine girdi. Toprak Uyanırsa adlı romanında bir Anadolu köyünün bir aydının öncülüğüyle kalkınması hikaye ediliyordu. Tek Adam Mustafa Kemal İkinci Adam, İsmet İnönü'nün hayat hikayesi Menderes'in dramı (1969), Makedonya'dan, Orta Asya ya Enver Paşa adlı biyografya eserleri, kahramanlarının ayrıntılı hayat hikayeleriyle birlikte Birinci Meşrutiyetten günümüze kadar Türk toplumunun geçirdiği değişmeleri ve yaşanan olayları dile getirir. Cumhuriyet gazetesinde makaleleri düzenli olarak yayımlanan Aydemir, ihtilallerin mantığı adlı eserinde, toplumda yapı değişikliklerini, Türkiye'deki devrim ve ihtilal hareketlerini inceler.

.

Şevket Süreyya Aydemir

(1987 Edirne - 1976 Ankara)
Yazar.

Tunalı bir göçmen ailesinin oğludur. İlk ve ortaöğrenimini doğduğu kentte yaptı (1910). I. Dünya Savaşı'nda yedek subay olarak Kafkas cephesindeki savaşlara katıldı. Sarıkamış'ta yaralandı. Bir süre Azerbaycan'da öğretmenlik yaptıktan sonra (1919-1920), Moskova Şark Üniversitesi'ne girdi; ekonomi bölümünü bitirerek (1923) yurda döndü. İlk gençliğinde Turancılık ülküsüne bağlanan Aydemir, Moskova'daki öğrenimi sırasında Marksizm'i benimsedi. Yurda dönünce gizli faaliyetlere katıldığı savı ile İstiklâl Mahkemesi'nce yargılandı (1925), hüküm giydi. Afyon Cezaevi'nde yatarken, üzerinde çalıştığı bir raporun Maarif Vekâleti'nce olumlu karşılanması üzerine cezasını bitirip çıkınca iktidar çevreleriyle ilişkiler kurdu. Kendi deyimiyle, gücünü Atatürk İnkılâbı'na adadı. Ticaret Lisesi ve Ankara İktisat müdürlüğü (1928-1939), İktisat Vekâleti Sanayi Tetkik Heyeti başkanlığı (1939-1947), Umumi Murakabe Heyeti üyeliği gibi görevlerde bulundu (1947-1951). 1960'tan sonra ilkin Yön dergisinde yazmaya başlayan Aydemir, 1932 yıllarında Yakup Kadri, Vedat Nedim Tör, Burhan Belge vd. Kadro adlı ünlü dergide görev almıştır.

Yapıtları:

• "İnkılâp ve Kadro" (1932),
• "Suyu Arayan Adam" (1961),
• "Tek Adam" (3 cilt, 1963-1965),
• "Toprak Uyanırsa" (roman, 1963),
• "İkinci Adam İsmet İnönü" (3 cilt, 1966-1968), "
• Menderes'in Dramı" (1969),
• "Üçüncü Adam" (1969),
• "Enver Paşa" (3 cilt, 1970-1972),
• "Kahramanlar Doğmalıydı" (denemeler, 1974).