Yevgeni Yevtuşenko

Yevgeni Yevtuşenko
Vikipedi, özgür ansiklopedi



Yevgeni Aleksandroviç Yevtuşenko (Rusça: Евгений Александрович Евтушенко) (d. 18 Temmuz 1933, Zima, İrkutsk, Rus SFSC, SSCB), Stalin sonrası şairler kuşağının önde gelen temsilcisi Rus şair.

Stalin sonrası kuşağın sanatsal özgürlüklerin genişletilmesi ve edebiyatın siyasal ölçütler yerine estetik değerlere dayandırılması için yürüttüğü mücadele, 1950'lerin sonlarıyla 1960'larda yönetimin sanatçılar üzerindeki denetiminin gevşemeye başladığına işaret eder.

Çocukluğu Moskova'da ve Trans-Sibirya Demiryolu üzerindeki küçük bir kasabada geçen Yevtuşenko ilk önemli öykülü şiir yapıtı Stantsiya Zima'da (1956; Zima Kavşağı, 1985) bu kasabayı betimledi. Moskova'daki Gorki Edebiyat Enstitüsü'nde öğrenim gördü.

Yayımlanmasına Stalin'in ölümünden sonra izin verilen şiirleriyle halkın sevdiği bir şair oldu. İlk devrimci şairlerden Vladimir Mayakovski ve Sergey Yesenin'in taşkın, yer yer argo yüklü şiir dilini yeniden canlandırdı; ayrıca aşk, kişisel sorunlar gibi Stalin döneminde ele alınması hoş karşılanmayan konularda şiirler yazdı. Yaklaşık 34 bin Ukraynalı Yahudinin Nazilerce katledilişini konu alan Baby YarABD ve Avrupa'ya çeşitler geziler yaptı; bu gezileri sırasında şiirlerini topluluklar önünde okudu. 1963'te Paris'te otobiyografik nitelikteki Yaşantım (1968/ Erken Yazılmış Bir Yaşam Öyküsü, 1985) adlı yapıtını yayımlamasından sonra ülkesinde baskıya uğradı. Ama SSCB'ye ışık sağlayan bir elektrik santralinin kurulduğu Sibirya simgesiyle Rusya tarihi boyunca bir sürgün yeri sayılan Sibirya simgesini karşılaştırdığı, son derece coşkulu bir dizi şiirinden oluşan Bratskaya GES (1965; Bratsk İstasyonu) adlı yapıtını yayımlamasının ardından saygınlığını yeniden kazandı.

ABD üzerine ilk şiirlerinden derlenen Özgürlük Heykelinin Derisinin Altında adlı oyunu 1972'de Moskova'da sahnelendi. 1978'de tiyatro oyunculuğuna başladı, 1981'de fotoğraflarından oluşan kitabını, ertesi yıl da ilk romanını yayımladı. 1984'te Ardabiola adlı bir novella yazdı. 1986'da Etruria Şiir Ödülü'ne layık görüldü.

Sovyetler Birliği'nin son dönemlerinde Gorbaçov'u, ardından Yeltsin'i destekledi. Ancak, daha sonra Çeçenistan Savaşı nedeniyle ona tavır aldı.

Türkçeye çevrilen öbür yapıtları arasında Pearl Harbour (1967) ve Yagodniye mesta (1982; Yaban Yemişleri, 1987) vardır.

Bazı eserleri

• Razvedçiki gryakuşçego (1952)
• Tretıy Sneg (1955)
• Stantsiya Zima (1956; Zima Kavşağı, 1985)
• Baby Yar (1961; Babi Yar, 1966, 1985)
• Tendresse (1962)
• Masledniki Stalina (1962)
• Yaşantım (1963)
• Bratskaya GES (1965; Bratsk İstasyonu)
• Pearl Harbour (1967)
• Yagodniye mesta (1982; Yaban Yemişleri, 1987)

YEVTUŞENKO (Yevgeniy Aleksandroviç), rus şair (Zima, Sibirya, 1933). Birçok şiir kitabı (Razvedçiki gryakuşçego, 1952; Tretıy Sneg, 1955; Tendresse [fr. çev.], 1962) olan Yevtuşenko, dogmacılığın olumsuz yanlarını ortaya koyup eleştirmesi (Maslednikl Stalına, 1962) ve bir özyaşam- öyküsü ile (Yaşantım, 1963) ün kazandı. Ahlaksal bir iletiyle yüklü yalın şiirlerinde çok güncel konulara değindiği gibi (iş, ba- nş, Küba) tarih üzerinde düşünceler de geliştirdi (Bratskaya GES, 1965; 1'UrvversitĞ de Kazan [fr. çev.], 1970; /es Bales sauvages de SiMrie [fr. çev], 1980). 1986'da Etruria şiir ödülü’ne layık görüldü. Yevtuşenko'nun Yaban yemişleri (Jagodnıye mesta) ve Pe- art Harbour (Pearl Harbour) adlı yapıtları türkçeye çevrildi; birçok şiirinden de Zima kavşağı adını taşıyan bir derleme hazırlandı.