Çince

Çince
MsXLabs.org & Temel Britannica

Çin-Tibet dil ailesi içinde yer alan en önemli dil olan Çince, Güneydoğu Asya'da yaşayan çok sayıda insanın anadilidir. Çin-Tibet dil ailesi içindeki öbür diller Tibet, Birman ve Lao dilleridir.
Yazılı Çince'nin tarihi 3.500 yıldan daha öncelere kadar uzanır. Çin yazısı sesleri gös­teren harflerle değil, nesneleri ve anlamları temsil eden resimsel simgelerle yazılır. Çince bir sözcüğe bakınca, çoğu zaman onun nasıl söyleneceğini bilemezsiniz. Çince'de yaklaşık 50 bin kadar karakter olmakla birlikte, gün­lük kullanım için bunların 3.000-4.000 kadarı yeterlidir.
Çince karakterler geleneksel olarak yukarı­dan aşağıya doğru okunur. Çince yazıya sayfanın sağ üst köşesinden başlanır. Çince yazılmış bir kitabın ilk sayfası, batı ülkelerin­de yazılmış bir kitabın son sayfasıdır.
En eski karakterlerin bazıları başlangıçta doğrudan doğruya resimdi. Örneğin O "gü­neş" anlamına gelirdi. Yazının yüzyıllarca süren evrimi sonunda 0 biçimini aldı.
Çin yazı sistemindeki karakterler iki temel birimden türetilir: Bunlar, sayısı 214'ü bulan kökler ve okunuşa yardımcı olan sesbirimler ya da fonemlerdir. Kendileri de kök olabilen sesbirimler, sözcüklerin nasıl okunacağı konusunda ipucu verir. Sesbirim özelliği olmayan karakterlere "ilkel" denir. Bu tür karakterlerin sayısı 20 ya da 30 kadardır. Bir karakter yalnızca bir kökten bile oluşabilir. Her karakter tek hece olarak söylenir.
Çince'de çoğu zaman iki karakter, her ikisinin anlamını vermek amacıyla birleştiril­miştir.
Konuşma dilinde, Çin halkının yaklaşık yüzde 70'i Mandarin dilini kullanır. Aslında, Mandarin dünyada en çok sayıda insanın (610 milyon) konuştuğu bir dildir. Çin'in değişik bölgelerinde birbirine benzemeyen daha bir­çok lehçe konuşulmaktadır. Çin'in kuzeyin­de, Pekin'de oturan bir kişi, güneydeki Kan-tonlu birinin konuştuğu dili anlayamaz. Bu nedenle Çinliler Mandarin dilini temel alarak yeni bir konuşma dili geliştirdiler. Bugün Çin'de okumuş herkes "ulusal dil" olan guo yu (buna aynı zamanda "ortak dil" anlamına gelen putonghua da denmektedir) dilini anla­yabilir. Konuşma dilinin böyle olmasına kar­şılık, yazı dili bütün Çin'de aynıdır.
Çince lehçelerin hiçbirinde birkaç yüz ses­ten fazlası kullanılmaz. Çinliler bu seslere daha büyük bir çeşitlilik kazandırmak için özel bir titrem (ton) sisteminden yararlanır. Bu, Türkçe'de ses tonunun çoğu zaman bir
heceden öbürüne geçerken yükselip alçalması gibidir. Mandarin dili, her biri tek bir hecede olmak üzere, dört ses titremi kullanır:

• Düz
• Yükselen
• Alçalan-yükselen
• Alçalan

Bir sözcüğün anlamını titremler kadar, o sözcük­teki ünlülerle ünsüzlerin bileşimi de belirler. Örneğin, belli bir titremle çıkarılan ma sesi "anne", başka bir titremle çıkarıldığı zaman "keten", daha başka bir titremle çıkarıldığı zaman 'at mı?", dördüncü bir titremle çıkarıl­dığı zaman da "ne?" anlamına gelir.

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Çince (Çince: 汉语 / 漢語, pinyin: hàn yǔ, diğer adları: 中文, 國文, 华文, 华语), Çin'de ve çevresinde yaşayan 1 milyardan fazla kişi tarafından konuşulan binlerce ufak dilin tümüne birden verilen addır ve bunlar tek bir dil sayılırsa, dünyada en çok kullanıcısı olan dildir.
Dünyadaki her beş kişiden birinin anadili olarak konuştuğu Çince dili, tamamen ayrı birer dil olarak kabul edilebilecek kadar farklı "dilcik"lerden oluşmuştur. Bu yüzden Çincenin bir dil değil, bir dil ailesi olduğu iddia edilir. En çok konuşulanı Mandarindir, ancak göçmen topluluklarında en çok Kantonca kullanılır. Bunun sebebi, göç eden Çinlilerin genelde güney kesimlerden olmasıdır.Bu dil, Çin-Tibet dilleri ailesi'nin koluna dahildir.
Çin yazısı bu dile has bir yazı sistemidir. Bu sistemin 3500 yılı bulan bir tarihi vardır.

Çin Dilleri

Çin dilleri ya da Çin dil ailesi(Çince: 中国方言/中國方言 pinyin: zhongguo fāngyán; Çin bölgesel dilleri, ya da lehçeleri), Çin'de yaşayan Hanlıların konuştuğu dillerin tümüne verilen addır. Çin-Tibet dil ailesine dahil iki koldan birini oluşturmaktadır. Bunlar Sinitik diller olarak da adlandırılır.Dünyadaki 1 milyardan fazla kişinin anadili olarak kabul edilen Çince, tamamen ayrı birer dil olarak kabul edilebilecek kadar farklı dialektlerden oluşmuştur. Çinliler bu dilleri dialekt teriminin karşılığı olarak kullandıkları fangyan (方言, bölgesel konuşma) terimi ile adlandırsa da, genelde dilbilimciler tarafından konuşma dili olarak Çincenin bir dil değil, bir dil ailesi olduğu kabul edilir. Bu aileye dahil 14 temel dilden en çok kullanıcısı olanlar; Mandarin, Kantonca, Min ve Hakka'dır.
Konuşma ve Yazı

Çinliler yazı dili ile (wen, 文), ile konuşma dili (yu, 语) arasında kesin bir ayrım yaparlar. Konuşulan değişik Çin dillerini de fangyan, bölgesel lehçeler olarak tanımlarlar. Ancak dilbilimde kullanılan karşılıklı anlaşılabilirlik kriterleri açısından yaklaşıldığında, bu lehçeler arasındaki farklar herbirinin farklı diller olarak değerlendirmelerine yeterlidir.
Tüm bu farklılıklara rağmen, yazı dili (漢字-Hanzi) neredeyse ortaktır.[kaynak belirtilmeli] M.Ö. 3. yüzyıl'da ortaya çıkan ortak yazı dili, 20.Yüzyıl'da Mandarin dili esas alınarak yapılandırılmıştır. Hong Kong ve Tayvan'da kullanılan Çince karakterler geleneksel Çince karakterler esas alınarak yazılır.

Çince Karakterler




Çin yazı karakterleri (Çince: 汉字 / 漢字; Pinyin: hànzì), günümüzde Çince, Japonca ve Korecenin yazılmasında kullanılan simgesel grafikler ya da logogramlardır. Bunlara Mandarin Çincesinde hànzì, Japoncada kanji, Korecede hanja ya da hanmun, Vietnamcada ise hán tự ya da chữ nho adı verilir.
Çin yazısının ilk örnekleri Çin'in Shang Hanedanlığı dönemine, yaklaşık MÖ 1600 yıllarına ait Fal Yazıtlarıdır. Çin karakteri daha sonra Çin dışında Doğu ve Güney Asya'da Kore, Vietnam ve Japonya'da kullanılmaya başlanmıştır. 20. yüzyılda Kuzey Kore ve Vietnam, Çin karakterini kullanmayı tamamıyla bırakmışlardır. Bugün Güney Kore ve Japonya'da ise bu ülkeler kendi yazım sistemlerini geliştirmiş olmalarına karşın Çin karakteri hâlâ kısmen kullanılmaktadır.Çin yazı karakterler alfabeden farklı olarak ses belirtmek için kullanılmaz; bir tür resim yazısından türemiştir. Bu nedenle farklı dillerde değişik seslerle okunabilir; ancak anlam değişmez. Bu özelliği trafik işaretlerine benzetilebilir. Örneğin, DUR işareti farklı ülkelerde farklı şekillerde okunsa da (Stop, Halt, Arrete) anlamı hep aynıdır. Bu sayede, Çincenin yüzlerce farklı lehçesini konuşan Çinliler için tarih boyunca iletişimi kolaylaştıran bir araç olmuştur. Söz dizimi olarak Çinceden tamamen farklı dilleri konuşan Japonlar ve Koreliler ise temel dilbilgisi kurallarını öğrendikten sonra Çince Budist yazmalar gibi belgeleri okuyabilmişlerdir. Bu yönüyle Çin karakteri Uzakdoğu'da kültürel alışverişin temel taşıdır.
Çin'de 1956 yılından sonra Basitleştirilmiş Karakterler kullanılmaya başlanmıştır. Buna karşılık Tayvan, Hong Kong ve Macau'da hâlen Geleneksel Karakterler kullanılmaktadır.