Ziyaretçi
Arama
Yan anlam, terim anlam ve deyim ne anlama gelir?
Güncelleme: 15 Ekim 2016 Gösterim: 50.840 Cevap: 5
Ziyaretçi
29 Eylül 2009
Mesaj #1
Yasaklı
sözcüklerin cümlede bilimsel anlamlarıyla kullanılmasına terim anlamı deniyordur;
Edebiyat dersi dün çok gürültülü geçti.
üçgenin iç açılarıtoplamı 180 derecedir.
İstanbul boğazı oldukça derindir.
Ayağı olmayan göllerde tuz oranı fazladır.
Ağacın çok derin bir kökü varmış.
Ekvator dünyayı iki eşit parçaya böler.
bu cümlelerde kullanılan altı çizili sözcükler terim anlamıyla kullanılmıştır.
Edebiyat dersi dün çok gürültülü geçti.
üçgenin iç açılarıtoplamı 180 derecedir.
İstanbul boğazı oldukça derindir.
Ayağı olmayan göllerde tuz oranı fazladır.
Ağacın çok derin bir kökü varmış.
Ekvator dünyayı iki eşit parçaya böler.
bu cümlelerde kullanılan altı çizili sözcükler terim anlamıyla kullanılmıştır.
Ziyaretçi
5 Kasım 2009
Mesaj #4
Ziyaretçi
Temel Anlam : İlk Anlam (Temel Anlam)
Bir sözcük söylendiğinde aklımıza ilk gelen, kavrayışımızda ilk uyandırdığı anlamdır. Kısacası, bir sözcüğün biçimlenmesinde, kuruluşunda esas olan anlamdır.
Örnek :
Örnek :
"Kaçmak" sözcüğünün temel anlamı "bir yerden gizlice ve çabucak uzaklaşmak"tır.
Temel anlamı somut olan sözcükler, öncelikle somut ve mecaz anlamlar kazanır.
Örnek :
"ateş" sözcüğü, temel anlamıyla düşünüldüğünde "bir nesnenin etrafa ısı ve ışık yayarak yanması" biçiminde açıklanabilir, temel anlamı somuttur.
Sözcüklerin ilk konuluş anlamına bağlı olarak zaman içinde kazandıkları yeni anlamlardır. Bu anlama, kullanılış anlamı ya da yan anlam adı verilir.
Örnek :
Sözcüklerin cümle, dize veya deyim içine girdiklerinde, gerçek anlamlarından tamamen sıyrılarak başka bir sözcük ya da kavram yerine kullanılmasıyla kazandığı anlama mecaz (değişmece) anlam denir. Mecaz anlam, Sözcüğün sürekli olmayan, kullanım içinde geçici olarak üstlendiği anlamdır.
Örnek :
Bir sözcük söylendiğinde aklımıza ilk gelen, kavrayışımızda ilk uyandırdığı anlamdır. Kısacası, bir sözcüğün biçimlenmesinde, kuruluşunda esas olan anlamdır.
Örnek :
- Boğazımda bir yanma var. (Temel Anlam)
- Şişenin boğazı kırılmış.
- Çanakkale Boğazı'nda müthiş bir tipiye yakalandık.
- Babam yedi boğaza bakmaya çalışıyordu.
- Ali, boğazına düşkün bir çocuktur.
Örnek :
- Törende, Kurdeleyi köyün muhtarı kesti. (Somut temel anlam)
- Patates doğrarken parmağını kesti (Somut yan anlam)
- Oyun kağıdını ortadan kesti. (Somut yan anlam)
- Onunla olan bütün ilişkisini kesti. (Soyut mecaz anlam)
"Kaçmak" sözcüğünün temel anlamı "bir yerden gizlice ve çabucak uzaklaşmak"tır.
- "Ben çalışmaktan hiçbir zaman kaçmam." cümlesinde temel anlamından uzaklaşmıştır.
Temel anlamı somut olan sözcükler, öncelikle somut ve mecaz anlamlar kazanır.
Örnek :
"ateş" sözcüğü, temel anlamıyla düşünüldüğünde "bir nesnenin etrafa ısı ve ışık yayarak yanması" biçiminde açıklanabilir, temel anlamı somuttur.
- Gençler, kumsalda büyük bir ateş yakmışlardı. (Temel anlam)
- Hastanın ateşi sabaha kadar düşmüştü. (Somut yan anlam)
- Şu yağan kar bile yüreğimdeki ateşi söndüremez. (Soyut mecaz anlam)
Yan Anlam :
Sözcüklerin ilk konuluş anlamına bağlı olarak zaman içinde kazandıkları yeni anlamlardır. Bu anlama, kullanılış anlamı ya da yan anlam adı verilir.
Örnek :
- Çocuk kapıyı sessizce açtı. (açmak : Bir şeyi kapalı durumdan kurtarmak.)
- Gömleğinin düğmelerini yarıya kadar açtı. (açmak : Sarılmış, katlanmış, örtülmüş, buruşmuş veya iliklenmiş olan şeyleri bu durumdan kurtarmak.)
- Okulun karşısına bir büfe daha açtı.(açmak : Bir kuruluş, bir işyerini işler duruma getirmek.)
- Annem çok güzel baklava açar. (açmak : Kalın bir nesneyi yayarak ince duruma getirmek.)
- Komşumuz tıkanan lavaboyu açtı. (açmak : Tıkalı bir şeyi, bu durumdan kurtarmak.)
- Her sözcüğün genel olarak tek temel anlamı varken, birden çok yan anlamı olabilir.
- Bir sözcük, temel ya da yan anlamı verecek biçimde kullanıldığında gerçek anlamıyla kullanılmış olur. O halde gerçek anlam, hem temel hem de yan anlamı kapsayan genel bir addır.
- Yan anlamların bir bölümü mecazsız, somut anlam taşırken (ölü yan anlam) bir bölümü de mecazlı, soyut anlam taşır.
Mecaz Anlam :
Sözcüklerin cümle, dize veya deyim içine girdiklerinde, gerçek anlamlarından tamamen sıyrılarak başka bir sözcük ya da kavram yerine kullanılmasıyla kazandığı anlama mecaz (değişmece) anlam denir. Mecaz anlam, Sözcüğün sürekli olmayan, kullanım içinde geçici olarak üstlendiği anlamdır.
Örnek :
- Müşteriden para sızdırmak için elinden geleni yapardı.
- Satıcının o ince ve tiz sesi kulaklarımızda patlıyordu.
- Bugünlerde havasından yanına varılmıyor.
- Bu hayırsız evlat için insan kendisini ateşe atar mı?
Son düzenleyen Safi; 15 Ekim 2016 15:43
Ziyaretçi
5 Aralık 2009
Mesaj #5
Ziyaretçi
Yan Anlam:
sözcüğün gerçek anlamına şekil olarak benzerliğiyle kazandırılan anlamdır.
Örnek: Maçta oyuncunun ayağı kırıldı. (ayak) (gerçek anlam)
Terim Anlam:
Bilim,sanat,edebiyat,spor vb. alanlarda kullanılan kavram ve nesneleri anlatmak için kullanılan kelimelere denir.
Örnek: Maçta üç gol oldu Türkçede kafiyeleri işledik. (spor) (sanat)
sözcüğün gerçek anlamına şekil olarak benzerliğiyle kazandırılan anlamdır.
Örnek: Maçta oyuncunun ayağı kırıldı. (ayak) (gerçek anlam)
Terim Anlam:
Bilim,sanat,edebiyat,spor vb. alanlarda kullanılan kavram ve nesneleri anlatmak için kullanılan kelimelere denir.
Örnek: Maçta üç gol oldu Türkçede kafiyeleri işledik. (spor) (sanat)
Son düzenleyen Safi; 15 Ekim 2016 15:43
SMD MiSiM
Bu mesaj 'en iyi cevap' seçilmiştir.
YAN ANLAM
Temel anlamıyla bağlantılı olarak zamanla ortaya çıkan değişik anlamlara yan anlam denir. Sözcüğün gerçek anlamının dışında, ancak gerçek anlamıyla az çok yakınlık taşıyan yeni anlamlar kazanması yan anlamı oluşturur. Bir sözcüğün yan anlam kazanmasında genellikle yakıştırma ve benzerlik ilgisi etkili olmaktadır.
Meselâ “göz” dendiğinde akla ilk gelen, kelimenin temel anlamı olan organ adıdır. Ama “iğnenin gözü”, “çantanın gözü”, masanın gözü” tamlamalarındaki anlamlar benzetme yoluyla kazandırılmış yeni anlamlardır. Bunlara da yan anlam denir.
Meselâ, “düşmek” kelimesi “Meyveler tek tek yere düştü” cümlesinde temel anlamda; “Çocuğun pantolonu düşüyordu”, “Bu yılın ilk karı düştü” ve “Kavakların gölgesi yola düştü” cümlelerinde yan anlamdadır.
Örnekler
- Partide çektiğimiz bütün resimler yanmış. (Yan anlam)
- Hazan mevsiminde kurumuş yapraklar gibi. (Yan anlam)
- Duvarın sıvası için ince bir kum getirmişlerdi. (Yan anlam)
- Bu masanın ayağı oynuyor. (Yan anlam)
Terim Anlam
Bir bilim, sanat ya da meslek dalıyla ilgili bir kavramı karşılayan kelimelere terim denir. Terimlerin anlamları dar ve sınırlıdır.
Örnek: "Ekvator" kelimesi tek bir anlama gelir ve tek bir nesneyi karşılar.
Örnek: kök, mısra, muson.
“yüklem, özne, kök, zarf”, dil bilgisi terimleri; “üçgen, daire, çap”, kelimeleri de geometri terimleridir.
Terimler halkın söz varlığında yer almaz, ama halk ağzında kullanılıp da sonradan terim özelliği kazanmış kelimeler vardır.
Örnek: "Budala" kelimesi halkın söz varlığında aptal, anlayışsız, sersem anlamlarıyla kullanılır, fakat bu kelime psikolojide belli bir zeka seviyesine sahip anlamında kullanıldığında terimdir.
Önemli : Terimler, genellikle gerçek anlamıyla kullanılan sözlerdir. Terimlerin, mecaz anlamı, yan anlamı, deyim anlamı yoktur.
- Boğaz’ı geçip Karadeniz’e ulaştık.
- Ayağı olmayan göllerde tuz oranı yüksek olur.
- Ağacın kökleri çok derinde.
- Üçgenin iç açıları toplamı 180’dir.
UYARI 2 : Bir sözcüğün terim anlam sahibi olabilmesi için mutlaka o bilimdalı ile ilgili bir cümlede geçmesi gerekir.Hiç bir sözcük tek başına terim anlam sahibi olamaz.
Örneğin: "Konuya yanlış açıdan bakıyorsun." cümlesinde açı sözcüğü terim anlam dışıdır. Fakat, "Üçgende en önemli birim açılardır." cümlesinde açı sözcüğü bir geometri terimi olarak kullanılmıştır.
Terim Anlam Örnekleri
- Nota müziğin anahtarı gibidir.
- Rakip takım birazdan penaltı atışı yapacak.
- Marmara fay hattı tehlikeli sinyaller veriyor.
- Güreşçimiz, finalde rakibini tuşla yendi.
- Matematik öğretmenimiz tahtaya bir doğru çizmemizi istedi.
- Şiirde aynı eklerin ya da sözcüklerin tekrarlanmasına redif denir.
- Üçgenin iç açıları toplamı 180 derecedir. (Geometri)
DEYİM ANLAM
Deyim, en az iki kelimenin kalıplaşarak yeni bir anlam kazanmasıyla oluşan mecazlı sözlerdir. Kelimelerden biri veya her ikisi anlam kaybına uğrar.
- Bu sözlerle gönlümü almış mı oldun?
- Kendi düşüncelerinde ayak diriyordu.
- Korktuğu başına gelmiş, arabası bozulmuştu.
- Her gördüğüne dudak büküyordu.
- Senin yaptığın pire için yorgan yakmak.
- İki genç adam boğaz boğaza geldi.
- Olur olmaz konularla baş ağrıtmayı seversin.
- Bu şekilde anlatırsanız aklı yatar.
- Sonunda korktuğumuza uğradık, çocuk kayboldu.
SİLENTİUM EST AURUM
Benzer Konular
| 20 Aralık 2014 / kalomira_25 Türkçe Dil Bilgisi |
| 27 Ekim 2016 / _Yağmur_ Türkçe Dil Bilgisi |
| 6 Aralık 2011 / Misafir Cevaplanmış |
| 13 Nisan 2018 / _KleopatrA_ Türkçe Dil Bilgisi |
| 26 Kasım 2014 / Firuze Cevaplanmış |
| Kapat Saat: 21:05 Hoş Geldiniz Ziyaretçi
Benzer Konular
Son MesajlarYenile Yükleniyor... |
Sayfa 0.062 saniyede 9 sorgu ile oluşturuldu