Anlamına Göre Cümleler (Olumlu-Olumsuz-Soru...)

Cümlede Anlam

Yargılarına Göre Cümleler :

Eş Anlamlı (Anlamdaş) Yargılar :

• Çağdaş Türk şiiri bizim yurdumuzun, bizim insanımızın sesini yansıtmadığı sürece gelişme gösteremez.
• Duygu ve düşüncelerini birkaç sözcük ile söyleyebilmek, ancak yüksek insanlara düşer.
• Şiirimizin sanatsal yönden gelişebilmesi, her şeyden önce ulusal değerlerimizi yansıtabilmesiyle mümkün olacaktır.
• Az sözle çok şey anlatabilmek ancak yetenekli insanların işidir.

Yakın Anlamlı Yargılar :

• Aydın insan, toplumu düşünürken, toplumun peşinden gitmek zorunda olmayan biridir.
• Dalkavukluk, hiçbir zaman yüksek ruhlu kimselerde görülmez.
• Halk için çalışmak demek, onu her zaman onaylamak demek değildir.
• Dalkavukluk, aşağılık ruhlu kimselere özgüdür.

Özel ve Nesnel Yargılı Cümleler :

Nesnel Yargılı Cümleler :

• Dostluğun olmadığı yerde insanca hiçbir değerin gelişebileceğine inanmıyorum.
• Oyunda dört kadın, üç erkek oyuncu rol almış.
• Dostluk, insanın ve insanlığın en büyük, ne yüce değerlerinden biridir.
• Öykünün yanı sıra birçok şiir yazmış, bunlardan bazıları bestelenmiştir
• Şairin, sesini daha geniş kitlelere duyurabilmesi için dergilerde daha sık görülmesinde yarar var.
• Köyden kente yapılan göçler her yıl biraz daha artmakta, bu nedenle kentlerde konut sorunu ciddi boyutlara ulaşmaktadır.
• En iyi yapılan tatil, ormanda yapılan tatildir.
• Fatih Sultan Mehmet, İstanbul'u aldığında 21 yaşındaydı.
• İyi bir romancı, şiir yazamaz; ama iyi bir şair, roman yazabilir.
• Türkiye Avrupa Topluluğu'na girebilmek için çeşitli girişimlerde bulundu.

Genel ve Özel Anlamlı Cümleler :

• Geri kalmış ülkelerde spora hiç önem verilmez. (Genel Anlamlı)
• Hindistan, futbola hiç önem vermeyen bir ülkedir. (Özel Anlamlı)
• Dünyada en çok satan kitaplar, romanlardır. (Genel Anlamlı)
• Ülkemizde en çok satan kitap türü, polisiye romanlardır. (Özel Anlamlı)

Anlatımlarına Göre Cümleler :

Doğrudan (Dolaysız) Anlatım :

Dolaylı Anlatım:

• En iyi romanlar, bir bunalım döneminde yazılır, der Dostoyevski. (Doğrudan)
• En iyi romanların bir bunalım döneminde yazılacağını söylüyor Dostoyevski (Dolaylı)
• Turgut Uyar : "Nobel Ödülünü kazanan bu yazarı, en içten dileklerimle kutlarım." Diyor. (Doğrudan)
• Turgut Uyar, bir yazısında , Nobel Ödülü kazanan bu yazarı en içten dilekleriyle kutladığını belirtiyor. (Dolaylı)

Yorumlama Bildiren Cümleler :

• Edip Cansever'in şiirleri sürekli bir açılım ve gelişim içinde görülüyor.
• Eğitim bir okul sorunu değildir, o insanın kendisinde taşıdığı bir eylemdir.
• Ne zaman yüzüne baksam gözlerini kaçırıyor, sanki benden bir şeyler saklıyor.

Değerlendirme Cümleleri :

• Yazarın bu romanında çok etkileyici bir anlatım var.
• Yazar, sürekli gerilimler yaratarak okurun ilgisini hep canlı tutuyor.
• Son sergideki resimlerinde, yeşil tonları kırmızı tonlardan daha çok kullanmış.

Tanım Cümleleri :

• Roman, olmuş ya da olabilecek olayları anlatan uzun bir edebiyat eseridir.
• Sanatsal yaratımın temeli, doğayı taklit etmek değil, yeniden biçimlendirmektir.
• Cahillik ve bilgisizlik bir toplumu içten içe kemiren bir kurttur.

Karşıtlık Bildiren Yargılar :

• Dışarısı günlük güneşlik, halbuki burada paltolarımız bile bizi ısıtmaya yetmiyor.
• Ağlarım hatıra geldikçe gülüştüklerimiz.
• Bir vardı, bir yok oldu; böyledir dünyanın hali.

Anlamlarına Göre Cümleler

Olumlu Cümle :

• Ne kadar geriye bakarsanız, o kadar ileriyi görürsünüz. (Olumlu eylem cümlesi)
• Özü gerçek yaşam dayalı tiyatro yapıtları, doğrudur ve güzeldir. (Olumlu ad cümlesi)
• Sattığınız malların dökümünü çıkarıp karı hesaplayalım. (Olumlu eylem cümlesi)

• Ne zamandır gelmenizi bekliyorduk.

• Seni sürekli eleştiren ve senin kuyunu kazan bu insanı nasıl bilmezsin? (bilirsin)
• Bu kadar çok döversen hangi çocuk yaramaz olmaz? (yaramaz olur)

Olumsuz Cümle :

• Aradığınız kişi burada yok. (Olumsuz ad cümlesi)
• Dünkü davranışlarınızı hiç tasvip etmedim. (Olumsuz eylem cümlesi)
• Kimse olayın nedenini bilmiyor. (Olumsuz eylem cümlesi)

• Mutluluğunu herkesle paylaşsan da yalnızlığını paylaşamazsın.
• Başarı, zannedildiği kadar kolay elde edilen bir şey değildir.

• Kim demiş onu çok sevdiğimi? (sevmiyorum)
• O kadar sinirli ki ona parayı kaybettiğini söyle söyleyebilirsen. (söyleyemezsin.)

• Kardeşin eve geldi mi?
• Daha çok hangi kitapları okuyorsunuz?
• Olanları sana kim anlattı?
• Buraya nasıl geldin?

Gerçek Soru Cümlesi :

Sözde Soru Cümlesi :

• Önüne baksan kör müsün? (Azarlama)
• Bugün öğretmen gelir mi ki? (Olasılık)
• Bu yüksek notu almak sana mı kaldı? (Küçümseme)
• Nerde o günler? (Özlem)
• O zavallı kime kötülük edecek ki? (Onaylatma)

Dilek (istek) Cümlesi :

• Yarın bizde toplanıp bir güzel yemek yiyelim.
• Çocuk tek kazansın da neresi olursa olsun.
• Umarım işleriniz yolunda gidiyordur.
• Ah şu bahar bir gelse, çocuklar neşe içinde koşup oynasa.
• İnşallah bütün düşlerin bir gün gerçek olur.
• Allah sana uyuz versin de tırnak vermesin.
• Gözün kör olsun.

Emir (Buyruk) Cümlesi :

• Sandalyeyi çek, sessizce oturup bekle.
• Öğretmeniniz izinli, gürültü etmeden ders çalışın.
• Herkes ödevlerini önümüzdeki hafta getirecek, not alacak.
• Şuraya da bir halı ser, ortalığı topla.
• Sen de çalış ve para kazan artık.

Ünlem Cümlesi :

• Ah, elim yandı!
• Kapıyı açtım ki bir de ne göreyim!
• Oh, okul bitti, rahat bir nefes alalım!
• O... kimler gelmiş, kimleri görüyorum!
• Elimi cebime attım ki cüzdan yok!

İçeriklerine Göre Cümleler

Varsayım İçeren Cümleler :

• Büyük ikramiye sana çıktı diyelim, bana ne alırsın?
• Tut ki puanın yetmedi ve üniversiteye giremedin.
• Şu anda kapının çalındığını ve oğlunun geldiğini farz edelim.
• Gözlerini kapa ve sımsıcacık bir odada dışarıda yağan karı seyrederek çay içtiğimizi düşün.

Önyargı Bildiren Cümleler :

• Bizi görür görmez yine bağırıp çağıracak.
• Ben zaten onun suçlu olduğunu baştan biliyordum.
• Göreceksiniz, son şiirlerinde de ayrılık ve ölüm üzerine konuşup bizleri hayal kırıklığına uğratacak.
• Bu çocuğun bir baltaya sap olamayacağı baştan belliydi.

Öneri Bildiren Cümleler :

• Kitabın sonuna bir de kaynakça konsa iyi olur.
• Konuyu iyice anlamak istiyorsan, önce tekrar et, sonra da bol bol soru çöz.
• Oyunda günlük yaşamın derinliğine fazlaca girilmeseydi, oyun daha derli toplu olurdu.
• Siyah eteğin üstüne mavi desenli gömleğini giyersen sana daha çok yakışır.

Üslupla ilgili Cümleler :

• İlk kitabında Halk edebiyatı söyleyişiyle yazdığı küçük şiirler vardı.
• Tasvir bölümlerinde dili iyice ağırlaşmış; yazar söz oyunlarına sık sık başvurarak sıfatlı, mecazlı ve sanatlı bir anlatım kullanmıştır.
• Kısa ve özlü bir anlatım, devrik cümleler, eserine en belirgin özelliğidir.

Olasılık - Olabilirlilik Cümleleri :

• Yarın işe biraz geç gelebilirim.
• Şimdi bizim oralara da bahar gelmiştir.
• Sınav zamanı yaklaştı, herhalde düzenli bir çalışma yapıyordur.
• Durumu çok iyi, bu çocuğa küçük bir yardımda bulunur sanıyorum.

Eşitliğin Söz Konusu Olup Olmadığını Bildiren Cümleler :

• Harçlıklarını kardeş payı yaparak birkaç gün idare ettiler. (Eşitlik Anlamı)
• Bir elmayı yarı yarıya paylaşıp yediler. (Eşitlik Anlamı)
• Kardeşler, mirastan paylarına düşeni alıp, sessizce ayrıldılar. (Eşitlik söz konusu değil)
• Şirketin karını hisseleri oranında paylaştılar. (Eşitlik söz konusu değil)

Gerçekleşmemiş Bir Beklentiyi Dile Getiren Cümleler :

• Ankara'ya geldiğinde beni arar sanmıştım.
• Bizi bu sefer daha sıcak karşılayacağını düşünmüştük.
• Yıl boyunca çalışıp didindiğini görünce iyi bir okula gireceğini zannediyordum.
• Bu işten daha çok para kazanacağımızı ummuştuk.

Gerçekte Var Olmayıp Öyle Sanılma Anlamı Taşıyan Cümleler :

• Ben onun kardeşi değil, düşmanıydım sanki.
• Adama bak, sanki para vermiş de karşılığını bekliyor.
• Arkadaşı soruları çözdükçe, kendisi çözüyor gibi seviniyordu.

Hayıflanma - Üzülme Anlamı Taşıyan Cümleler :

• Kuşlar göç ediyor, ne yazık ki kış geliyor.
• O güzelim kız, birkaç yılda çöküp yaşlandı.
• Yüreğinin acısını, yılların izini taşıyordu yüzündeki derin çizgiler.
• Zavallı adam, çocuklarını yetiştirebilmek için ne acılar çekti.

Sitem - Kızgınlık Anlamı Taşıyan Cümleler :

• Her hafta sonu toplanıp kıra gidersiniz de beni çağırmazsınız.
• İnsan, kendisine bunca emeği geçen insanı bir kere de olsa arayıp sorar.
• Dediklerimi yapma da göreyim seni!
• Sen kim oluyorsun da bana karşı böyle konuşuyorsun!

Yapıtın Konusuna Değinen Cümleler :

• Cahit Sıtkı'nın şiirlerinde genel olarak ölüm ve yalnızlık teması ele alınıyor.
• Romanda kent insanlarının bireyci yaşamları ve bunun yarattığı bunalımlar anlatılmış.
• Ömer Seyfettin, kimi öykülerinde çocukluk ve askerlik anılarını işliyor.
• Ziya Osman Saba, yalın ve içten bir anlatımla yoksul yaşamlara karşı duyduğu ezikliği anlatır bu şiirinde.

Aşamalı Bir Durumu Bildiren Cümleler :

• Zavallı kadın sürekli zayıflıyor, her geçen gün biraz daha küçülüyordu.
• Uçak önce havalandı, sonra yavaş yavaş bulutların arasında kayboldu.
• Hastamız günden güne iyiye gidiyor.
• Kurşun sırtından girince, asker önce dizlerinin üzerine çöktü, sonra boylu boyunca yere yığıldı.

Beğenme - Takdir Etme Anlamı İçeren Cümleler :

• Aşkolsun delikanlıya, rakibinin sırtını bir hamlede yere getirdi.
• Her türlü rezaletin yaşandığı bu çevrede dürüst ve tertemiz bir insan olarak yetişti.
• Eserlerinde yapaylığa kaçmadan içten ve yalın bir söyleyişle dile getirir duygularını.
• Bozkırın ortasında açılmış sapsarı bir çiçektir bu şiirler.

Anlam İlişkilerine Göre Cümleler :

Neden - Sonuç İlişkili Cümleler :

• Yoğun kar yağışı yüzünden Ankara - İstanbul seferleri iptal edilmiş.
• Elindeki işi bitiremediğinden bir hafta kadar yeni bir iş alamayacağını söyledi.
• Derslere sürekli geç gelmesi ve ödevlerini zamanında yapmaması öğretmenini çok kızdırıyordu.

• Sizi sevdiğimden dolayı böyle davranıyorum. ("dolayı" ilgeci gereksiz kullanılmış)
• Bundan dolayı akşam size gelemeyiz. (anlatım bozukluğu yok)

Amaç - Sonuç İlişkili Cümleler :

• Biraz hava almak ve dinlenmek için arkadaşlarıyla Pazar günü pikniğe gideceklermiş.
• Onunla bu durumu bütün ayrıntılarıyla değerlendirmek üzere tekrar bir araya geleceğiz.
• Okula onu görmeye gittim.

Açıklama İlişkili Cümleler :

• Bugün okula gitmeyeceğim; çünkü hastayım.
• Yüzünden düşen bin parça, anlaşılan üzgünsün.

Koşul İlişkili Cümleler :

• Annem sana baktıkça gençlik yıllarını anımsadığını söylüyor.
• Sinemaya gideceksin; ancak önce ödevlerini bitir.
• İstediğin her şeyi alırım, yeter ki sınıfını geç.
• Git; ama saat on ikiden önce evde ol.
• Buraya gelirse görüşebiliriz.

Karşılaştırma Cümleleri :

• Haber alma gereksinimini en iyi karşılayan iletişim aracı televizyondur.
• Hiçbirimiz onun kadar duyarlı ve hoşgörülü değildik.
• Kendi yaşıtı insanlardan daha genç ve daha diri bir görünüşü vardı.

Cümle Tamamlama :

• Anlamsal ilişki doğru kurulmalıdır.
• Zaman ve kişi yönünden uyum olmalıdır.
• Cümleleri anlamca bağlamak için uygun bağlaçlar kullanılmalıdır.

• Doğanın kendileri için yaşamsal değerini biliyorlar.
• Yanlış yaptıklarının bilincindeler.
• Kendilerini affettirmek istiyorlar.
• Doğayı taklit etmek istiyorlar.

• Dün işe gitmiş.
• Kardeşim okuldan döndü.
• Pazardan patates aldım.

• O dün okula gitmemiş.
• Bunu duyduğuma hiç şaşırmadım.
• Bana sorarsan bu problemi öğretmen dahi çözemez.
• Bugün hiç güzel bir gün değil.
• Bizim sınıfta hiç kız öğrenci yok.
• Gösteriye ne annem ne de babam gelebildi.

• Dedem fazla uyumayı sevmez. (3. tekil şahıs)
• Ben dondurmayı pek sevmem. (1. tekil şahıs)

• Böyle olmasını ben mi istedim? ("Ben istemedim" anlamında)
• Bunu işittikten sonra, uyu uyuyabilirsen! ("Uyuyamazsın" anlamında)

• Görünüşüne aldanıp satın aldığım ayvalar ne kadar da lezzetsiz.

• Odanın sıcaklığı iyi mi? (soru eki)
• Hangi kitabı istiyorsun? (soru sıfatı)
• Kim geldi? (soru zamiri)
• Hesabı nasıl ödeyeceksiniz? (soru zarfı)

• Gümrük memuru başını kaldırdı:
  • - Adınız?
    

• Ablan eve geldi mi?
• Kendini nasıl hissediyorsun?
• Herhangi bir şey sormak isteyen var mı?
• Bize gelecek misin?
• Kütüphaneye gidecek miyiz?

• Kahvaltını bitirmeyecek misin?
• Ödevini yapmamış mı?
• Kapıyı kilitlemedin mi?
• Neden gelmiyorsun?
• Bu kalem senin değil mi?

• Kaça aldım hatırlamıyorum. ("aldığımı" anlamında)
• Büyükbabam güneş battı mı yatar. ("battığı zaman" anlamında)
• Yemekler nasıl da güzel olmuş. ("çok güzel olmuş" anlamında)

• Git başımdan!
• Hey, bu taraftayız!
• Eyvah! Dosyayı evde unuttum!
• Şşşt, sus bakayım!
• Sana o kadar kızgınım ki!
• Yazıklar olsun!