İspanyolca

İspanyolca
Vikipedi, özgür ansiklopedi

• Konuşulduğu ülkeler İspanya ve Afrika ile Amerika'da 33 başka ülke
• Toplam konuşan kişi sayısı 610 milyon civarı, yaklaşık 460 milyon kişinin ana dili
• Sıralama 2-3 (kesinlik yok)
• Dil aileleri
  • Hint-Avrupa Dilleri
    • İtalik
      • Roman Dilleri
        • İtalo-Batı
          • Gallo İber
            • İspanyolca
• Kurumsal durum Kurumsal dil olduğu ülkeler
  • Arjantin
  • Bolivya
  • Şili
  • Kolombiya
  • Kosta Rika
  • Küba
  • Dominik Cumhuriyeti
  • Ekvador
  • El Salvador
  • Ekvator Ginesi
  • Guatemala
  • Honduras
  • Meksika
  • Nikaragua
  • Panama
  • Paraguay
  • Peru
  • Porto Riko (ABD)
  • İspanya
  • Uruguay
  • Venezuela
  • Batı Sahra
  • ABD'nin New Mexico eyaleti
  • Avrupa Birliği
• Birleşmiş Milletler Dili düzenleyen kurum İspanyol Kraliyet Akademisi
• Dil kodları
  • ISO 639-1 es
  • ISO 639-2 spa
  • Ethnologue 14th edition: SPA
  • ISO 639-3 –

İspanyolca (İsp: español veya castellano), Hint-Avrupa dil ailesine bağlı Roman Dillerinden biridir. Dünyada en çok konuşulan üç dilden biridir.

Dilin konuşulduğu coğrafya

Dünyada İspanyolcayı ana dili olarak konuşan 460 milyon, toplam olarak bilen 610 milyon insanın olduğu tahmin edilmektedir.

İspanyolca dünyada en çok ülkede resmi dil olarak kabul edilen dildir. Resmi dil olarak İspanyolcayı kullanan ülkeler: İspanya, Küba, Arjantin, Bolivya, Kolombiya, Kosta Rika, Şili, Ekvador, Guatemala, Honduras, Meksika, Nikaragua, Panama, Paraguay, Peru, Porto Riko, Dominik Cumhuriyeti, El Salvador, Uruguay ve Venezuela'dır.Amerika Birleşik Devletleri'nin anayasası bir resmi dil tanımlamamakla birlikte, ülkenin genelinde konuşulan İngilizce'den sonra en çok konuşulan ikinci dil İspanyolca'dır. Ülke içinde anadili İspanyolca olan 42 milyon kişi vardır. Özellikle güney bölgelerinde sadece İspanyolca konuşarak yaşanabilir.

İspanyol kökenlilerin nüfusunun yoğun olduğu ülkeler Alfabetik sıra İspanyolca Konuşulan Ülkeler

1. Andorra (40,000)
2. Arjantin (41,248,000)
3. Aruba (105,000)
4. Avustralya (150,000)
5. Avusturya (1,970)
6. Belize (130,000)
7. Bolivya (7,010,000)
8. Bonaire (5,700)
9. Brezilya (19,700,000)
10. Kanada (272,000)
11. Şili (15,795,000)
12. Çin (250,000)
13. Kolombiya (45,600,000)
14. Kosta Rika (4,220,000)
15. Küba (11,285,000)
16. Curaçao (112,450)
17. Dominik Cumhuriyeti (8,850,000)
18. Ekvador (10,946,000)
19. El Salvador (6,859,000)
20. Ekvator Ginesi (447,000)
21. Finlandiya (17,200)
22. Fransa (2,100,000)
23. Fransız Guyanası (13,000)
24. Almanya (410,000)
25. Guatemala (8,163,000)
26. Guyana (198,000)
27. Güney Kore (90,000)
28. Haiti (1,650,000)
29. Honduras (7,267,000)
30. İsrail (160,000)
31. İtalya (455,000)
32. Japonya (500,000)
33. Kuveyt (1,700)
34. Lübnan (2,300)
35. Meksika (106,255,000)
36. Fas (960,706)
37. Hollanda (17,600)
38. Yeni Zelanda (26,100)
39. Nijerya (5,503,000)
40. Panama (3,108,000)
41. Paraguay (4,737,000)
42. Peru (26,152,265)
43. Filipinler (2,900,000)
44. Portekiz (1,750,000)
45. Puerto Rico (4,017,000)
46. Romanya (7,000)
47. Rusya (1,200,000)
48. İspanya (44,400,000 )

1. İsveç (39,700)
2. İsviçre (172,000)
3. Trinidad ve Tobago (32,200)
4. Türkiye (29,500)
5. ABD (41,000,000)
6. Birleşik Krallık (900,000)
7. Uruguay (3,442,000)
8. US Virgin Islands (3980)
9. Venezuela (26,021,000)
10. Batı Sahra (341,000)

1. Meksika (106,255,000)
2. Ispanya (45,600,000)
3. Kolombiya (44,400,000)
4. Arjantin (41,248,000)
5. ABD (41,000,000)
6. Peru (26,152,265)
7. Venezuela (26,021,000)
8. Brezilya (19,700,000)
9. Chile (15,795,000)
10. Küba (11,285,000)
11. Ekvador (10,946,000)
12. Dominik Cumhuriyeti (8,850,000)
13. Guatemala (8,163,000)
14. Honduras (7,267,000)
15. Bolivya (7,010,000)
16. El Salvador (6,859,000)
17. Nijerya (5,503,000)
18. Paraguay (4,737,000)
19. Kosta Rika (4,220,000)
20. Porto Riko (4,017,000)
21. Uruguay (3,442,000)
22. Panama (3,108,000)
23. Filipinler (2,900,000)
24. Fransa (2,100,000)
25. Portekiz (1,750,000)
26. Haiti (1,650,000)
27. Rusya (1,200,000)
28. Fas (960,706)
29. Birleşik Krallık (900,000)
30. Japonya (500,000)
31. İtalya (455,000)
32. Ekvator Ginesi (447,000)
33. Almanya (410,000)
34. Batı Sahra (341,000)
35. Kanada (272,000)
36. Çin (250,000)
37. Guyana (198,000)
38. İsviçre (172,000)
39. İsrail (160,000)
40. Avustralya (150,000)
41. Belize (130,000)
42. Curaçao (112,450)
43. Aruba (105,000)
44. Güney Kore (90,000)
45. Andorra (40,000)
46. İsveç (39,700)
47. Trinidad ve Tobago (32,200)
48. Türkiye (29,500)
49. Yeni Zelanda (26,100)
50. Hollanda (17,600)
51. Finlandiya (17,200)
52. Fransız Guyanası (13,000)
53. Romanya (7,000)
54. Bonaire (5,700)
55. US Virjin Adaları (3980)
56. Lübnan (2,300)
57. Avusturya (1,970)
58. Kuveyt (1,700)[kaynak belirtilmeli]

Kastilyaca

Kastilyaca (castellano, kasteyyano diye okunur), İspanya'da İspanyolca'yı ifade etmek için kullanılır. İspanyolca'nın konuşulmadığı ülkelerde İspanyolca denen dil, İspanya'da başka dillerin de resmi dil statüsünde olmasından dolayı, karışıklığa meydan vermemek amacı ile castellano olarak adlandırılır. Bunun dışında dilin ismi Arjantin, Bolivya, Ekvador, Paraguay, Peru, Şili, Uruguay ve Venezuela'da da castellano diye anılır. 1492 yılında İspanya KrallığınınBatı Avrupa ülkesinin kabul etmedigi Yahudilere Osmanlı İmparatorluğu kucak açmıştır. Bu dönemde Yahudiler İbranice dışında, Kastilyaca da biliyorlardı. Zaman içinde Museviliğin bazı dinî terimlerini Kastilyaca'ya katıp bazı Kastilyaca sözcüklerin telaffuzunu da kendi lehçelerinde başkalaştırmış ve Ladino adlı yeni bir dil yaratmışlardır. Günümüzde hala Türkiye' de yaşayan Yahudi kökenli vatandaşlar İspanyolca'nın bu türeviyle konuşmaktadır.

Dilin yapısı ve dilbilgisi

İspanyolca Hint-Avrupa dil ailesi'nin Roman dilleri koluna mensup olduğu için bu kategorideki diğer diller olan Fransızca ve İtalyanca'yla benzerlik taşımaktadır. Ama en çok benzerlik Portekizce iledir. Bu dillerden birini bilen, diğer dili de ufak bir pratikle konuşabilir. Farkların daha çok telaffuzda olmasından dolayı yazılı metinlerde bir dili bilen diğerini anlarken, konuşmada anlaşamayabilirler. Güney Amerika'nın bazı bölgelerinde bu iki dilin karışımından oluşan karma dil ile konuşulur.
Diğer Roman dilleri gibi, kelimeler dişil (femenino) ve eril (masculino) olarak ayrılır. Dişil tanımlık la, eril tanımlık ise el dir. Genel olarak a ile biten kelimeler dişil, o ile bitenler erildir. Örneğin "el amigo" erkek arkadaş için kullanılırken, "la amiga" kız arkadaş için kullanılır. Sıfatlar birlikte kullanıldıkları adın eril ya da dişil oluşuna göre biçim değiştirirler.
İspanyolca öğrenmenin bu matematiksel yapısı, sıfat ve zarfların kısaltma amaçlı olarak yüklem sonuna eklenmesi, tüm zamanlar için ayrı çekim şekli ve dilek kiplerinin (subjuntivo) kullanılması gibi zorlukları vardır. Ayrıca günlük dilde sık kullanılan hemen hemen tüm fiiller, tüm zamanlar için düzensizdir ve bunları düzensiz halleriyle ezberlemek gerekir.
Vurgulama harfleri vardır (á, é, í, ó, ú) ve özellikle sıfatların kısaltma olarak yüklem arkasına eklendiği bir dil olarak bu vurgulama harflerini kullanmak cümlenin tüm anlamını değiştirebilir ve çok önemlidir.
Diğer dillerde olmayan ve sadece bu dilde bulunan bir özellik ise ters soru işareti ve ters ünlem işaretidir. İspanyolcada evet/hayır ile yanıt verilebilecek soru cümleleri ile ve soru olmayan cümlelerin yapısı aynı olduğu için bir metni okurken vurgulamayı kolaylaştırmak için bu işaretler kullanılmaktadır.
Dilin telaffuzu İspanya ile Güney Amerika arasında farklılık gösterir. Bir örnek olarak bir harf kabul edilen 'çift l' (ll) İspanya'da y gibi okunurken, Güney Amerika'da "ş", c ya da j olarak okunur. Orta ve Güney Amerika’nın yaklaşık tamamı ve Endülüs bölgesinin (Andalucia) orta bölümü “seseo” olarak adlandırılan bir yapıyla, z harfini ve e ve i’den önceki c harfini s olarak okurken, İspanya’nın geri kalanında bu yapı diş arasında ingilizcedeki “th” sesine dönüşür (distincción). Sadece Endülüs bölgesinin en güneyindeki birkaç lehçede bu olay “ceceo” olarak adlandırılan yapıyla tersine döner ve orada “s” sesi de “th”ye dönüşür. Örnek olarak caza (av) ve casa (ev) kelimeleri seseo’da kasa diye okunurken, ceceo’da kaθa okunur. İspanya’nın geri kalanında casa, kasa diye okunurken, caza kaθa olarak telaffuz edilir.

İspanyolca Bazı Kelimeler

• Evet - Sí
• Hayır - No
• Teşekkür ederim - Gracias
• Çok teşekkür ederim - Muchas gracias
• Rica ederim - De nada
• Lütfen - Por favor
• Özür dilerim - Lo siento
• Merhaba - Hola
• Hoşçakal - Adiós
• Görüşürüz - Hasta luego/Hasta la vista/Hasta pronto
• Günaydın - Buenos días
• İyi akşamlar - Buenas tardes
• İyi geceler - Buenas noches
• Ben - Yo
• Sen - Tú , Vos (Arjantin'de kullanılır, "Tú" daha saygılı bir hitap şeklidir).
• O - Él (e) , Ella (d)
• Biz - Nosotros (e), Nosotras (d)
• Siz - Vosotros (e), Vosotras (d), Ustedes (Latin Amerika'da kullanılır, çekimi ellos ile aynıdır).
• Onlar - Ellos (e), Ellas (d)
• Nasılsın? - ¿Cómo estás? ¿Qué pasa?
• Nasılsınız? - ¿Cómo está usted?
• Ne var ne yok? - ¿Qué tal?
• İyi - Bien
• Kötü - Mal
• Ne - ¿Qué?
• Kız çocuk - La hija
• Erkek çocuk - El hijo
• Anne - La madre
• Baba - El padre
• Arkadaş - El amigo (e), La amiga (d)
• Biraz - Un poco
• Çok - Mucho
• Hepsi - Todo
• Tamam - ¡De acuerdo!, ¡Vale!, ¡Está bien!
• Hoşgeldiniz - Bienvenidos
• Para - Dinero

Sayılar

• 1-Uno
• 2-Dos
• 3-Tres
• 4-Cuatro
• 5-Cinco
• 6-Seis
• 7-Siete
• 8-Ocho
• 9-Nueve
• 10-Diez
• 20-Veinte
• 30-Treinta
• 40-Cuarenta
• 50-Cincuenta
• 60-Sesenta
• 70-Setenta
• 80-Ochenta
• 90-Noventa
• 100-Cien
• 1000-Mil
• 2008-Dos Mil Ocho

Günler

• Pazartesi-Lunes
• Salı-Martes
• Çarşamba-Miércoles
• Perşembe-Jueves
• Cuma-Viernes
• Cumartesi-Sábado
• Pazar-Domingo

Aylar

• Ocak-Enero
• Şubat-Febrero
• Mart-Marzo
• Nisan-Abril
• Mayıs-Mayo
• Haziran-Junio
• Temmuz-Julio
• Ağustos-Agosto
• Eylül-Septiembre
• Ekim-Octubre
• Kasım-Noviembre
• Aralık-Diciembre

Mevsimler

• Kış-Invierno
• İlkbahar-Primavera
• Sonbahar-Otoño
• Yaz-Verano

İspanyolca

Hint-Avrupa dil ailesinin Roman dalından bir dil. İspanya'da ve Kanarya Adaları'nda 40 milyona yakın insan tarafından konuşulmaktadır. Ayrıca eski sömürgecilik sonucu ABD'nin güney bölgelerinde, Orta Amerika'da, Güney Amerika'da, Antil Adaları'nda, Filipinlerde, Afrika'daki İspanyol sömürgelerinde anadili ya da resmî dil olarak kullanılmaktadır. İspanyolcayı dünyada kullananların sayısı 200 milyonu aşmaktadır. En eski yazılı anıtı 10. yüzyıldan kalma olan İspanyolcanın iki tarihî dönemi vardır: 1) Eski İspanyolca (15. yüzyıla kadar), 2) Yeni İspanyolca. Başlıca lehçeleri de şunlardır; kuzeyde Asturias, Leon, Aragon; merkezde Castilla lehçesi; güneyde Andalucia, Kanarya Adaları.

MsXLabs.org & MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi