İstanbul - Beyoğlu - Galatasaray Lisesi

Galatasaray Lisesi (Lycée de Galatasaray)

eskiden MEKTEBİ SULTANİ, İstanbul’da 31 Ağustos 1868’de kurulan öğretim kurumu.

Sponsorlu Bağlantılar

Osmanlı döneminin Batı örneğine göre eğitim veren ilk okuludur. Bugün de Türkçe ve Fransızca öğrenimi sürdüren Galatasaray Lisesi, Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı, merkezî sınav sistemiyle öğrenci alan, Anadolu Lisesi statüsünde bir kurumdur.

Tanzimat’la birlikte Batı kültürü edinmiş yeni bir yönetici kuşağı yetiştirilmesi düşünüldü. Bâbıâli bu amaçla 1855’te saray çevresindeki ailelerin çocukları için Paris’te Mekteb-i Osmanî adıyla, harcamaları OsmanlI Devleti’nce karşılanan bir okul açtı. Şubat 1856’da Islahat Fermam’yla Hıristiyan asıllı Osmanlı uyruklarına devlet yönetiminde görev alabilme hakkı tanındı. 30 Mart 1856’da imzalanan Paris Antlaşmasında da benzer hükümler yer aldı. Böylece Osmanlı eğitim düzeninin, Hıristiyan asıllı nüfusu da kapsayacak biçimde yeniden düzenlenmesi gereği doğdu.

Mekteb-i Osmanî’nin birkaç yıllık uygulaması bu okulun gereksinimi karşılamaktan uzak ve masraflı olduğunu ortaya koymuştu. 1867 2. Paris Dünya Sergisi dolayısıyla Fransa’ya giden Sultan Abdülaziz, dönüşünde Sadrazam Âli Paşa ile Hariciye Nâzın Saffet Paşa’nın da önerileri doğrultusunda, Fransız liseleri programına uygun eğitim verecek bir sultani açılmasını istedi. 11 Mayıs 1868’de çıkarılan fermana göre kurulacak okul, Fransız hükümetiyle varılan anlaşma uyarınca Fransız üniversitelerinde geçerli diploma verecek, okulda bazı Türkçe dersler dışında öğretim tümüyle Fransızca yapılacaktı. Sultani bütün Hıristiyan ve Müslüman nüfusa açık ve paralı olacak, yalnızca Müslüman ailelerin çocuklarına sınavla parasız yatılı okuma olanağı tanınacaktı. Aynı fermanda Beyoğlu’ndaki Galata Sarayı’nın bu okula ayrıldığı da duyuruldu. O sırada Galata Sarayı’nda öğretim yapan Askeri İdadi-i Umumi, Çengelköy’e, daha sonra Kuleli Askeri Lisesi olarak kullanılacak yapıya taşındı.
Mekteb-i Sultani 1 Eylül 1868’de 341 öğrenciyle beş sınıflı bir lise olarak öğretime başladı. Daha sonra ilk ve orta bölümler de eklenince sultani 12 sınıflı bir okul oldu. Okulda günde üç saat Türkçe, üç saat Fransızca öğretim yapılıyordu. Yalnızca Türkçe ya da Fransızca bölümünü bitirenlere “ehliyetname”, her iki bölümü birden bitirenlere, Fransız üniversitelerinde geçerli “Mekteb-i Sultani diploması” veriliyordu.

Sultani, açılır açılmaz değişik çevrelerin sert tepkisiyle karşılaştı. Papa IX. Pius, çocuklarını bu okula veren Osmanlı uyruğundaki Katolik aileleri aforoz edeceğini duyurdu. Öteki Hıristiyan cemaatler ile Musevilerin dini önderleri de aynı tepkiyi gösterdi. Müslüman ve Hıristiyan öğrencilerin aynı çatı altında öğrenim görmesine karşı çıkan şeyhülislam ve Namık Kemal önderliğindeki Yeni Osmanlılar çevresi de okula karşı çıktı. Ama okulun öğrenci sayısı bir yıl içinde 640’a yükseldi. Okulun ilk müdürü M. de Salve Fransızdı. Onu 1872’de Osmanlı uyruklu Vahan Efendi izledi. Mekteb-i Sultani’nin dokuzuncu müdürü Abdurrahman Şeref, okulun ilk Türk öğrencisiydi.

Mekteb-i Sultani 1871’de Sadrazam Âli Paşa’nm ölümünün ardından, aynı yıl Fransa’nın Prusya karşısında uğradığı yenilgiyle saygınlığını önemli ölçüde yitirmesine bağlı olarak, yeni bir eleştiri dalgasıyla karşılaştı. 1873’te Gülhane’deki Mekteb-i Tıbbiye’yle yer değiştirerek bir süre binasını da yitirdi, 1876’da yeniden eski yapıya taşındı. Sultani binası 1907’de büyük bir yangın geçirdi.

Cumhuriyet’in ilanından sonra Mekteb-i Sultani’nin adı Galatasaray Lisesi olarak değiştirildi. Türkçe-Fransızca öğretim birleştirildi, “ehliyetname” uygulaması kaldırıldı, okulu bitirenlere yalnızca diploma verilmeye başladı. 1924’te okula bir ticaret bölümü eklendi. 1929’da genel tarih ve coğrafya gibi derslerin Türkçe okutulması kararlaştırıldı. Galatasaray’daki bina gereksinimi karşılayamaz olunca ilkokul ve bazı hazırlık sınıfları 1930’da Ortaköy’deki feriye saraylarından birine taşındı. Okula 1967’de ilk kez kız öğrenciler de alındı. 1968’de Galatasaray Lisesi’nin 100. kuruluş yılı törenlerine o sırada Türkiye’yi resmen ziyaret eden Fransa cumhurbaşkanı Charles de Gaulle de katıldı. 1969’da ilkokul bölümü tümüyle kaldırıldı. Ankara, İstanbul, İzmir ve Diyarbakır’daki maarif kolejlerinin Anadolu Lisesi adını alması (1975) ve bu liselerin yaygınlaşması üzerine Galatasaray Lisesi de hazırlık sınıfına merkezî sınavla öğrenci alan bir Anadolu lisesine dönüştürüldü.

Galatasaray lisesi

İstanbul'da öğrenim kurumu; Türkiye'de ilk kez Batı örneğine göre ve lise düzeyinde kurulan okul (1868).

sultan Abdülaziz’in isteği ve sadrazam Ali Paşa ile hariciye nazırı Saffet Paşa'ntn çabalarıyla kuruldu. Türkiye’de fransızca -türkçe öğretim yapan ilk okul oldu. Amacı, her dinden ve ulustan öğrencileri bir okul çatısı altında kaynaştırmak ve Osmanlılık kavramına sağiam bir temel hazırlamaktı. Bunun dışında siyasal etkiler de okulun açılmasında rol oynadı. Adı, önce Mektebi umumi-i idadi olarak belirlendi. Ancak, 11 mayıs 1868 tarihli Takvimi vekayi'de yayımlanan bir ferman ile okula Sultani adı verildiği ve Galatasarayı’nın bu okula ayrıldığı duyuruldu. O dönemde Galata sarayı'nda öğretim yapan Askeri idadi-i umumi, Kuleli binasına aktarıldı.

Galatasaray mektebi sultanisi, öğretime resmen 1 eylül 1868'de başladı. Okul, açılır açılmaz içeriden ve dışarıdan birçok tepkiye hedef oldu: papa Pius IX. osmanlı uyruğundaki katolik ailelerden çocuklarını Galatasaray’a verecek olanları aforoz edeceğini duyurdu; ermeni katolik patriği katolik Ermeniler'in okula girmelerini yasakladı; rum patriği okulda yunanca öğ- retilmeyişini bahane ederek rum çocukların okula girmelerini engelledi, rus elçisi ignatiev rusça öğreten bir okulun açılmaması durumunda Galatasaray’ın kapatılmasını isteyen bir nota verdi; hahambaşı, okul müdürünün transız oluşunu öne sürerek musevi çocukların okula yollanmamasını istedi; şeyhülislam, hıristiyarı ve müslüman öğrencilerin aynı çatı altında okumalarına karşı çıktı. Londra’da Namık Kemal'in yönetimindeki Hürriyet gazete si, okul aleyhinde yayın yaptı; harbiye nazırı, Galatasaray'a ikinci müdür olarak atanan Askeri idadi'nin ders nazırı kaymakam (yarbay) İsmail Bey'in bu görevi kabul etmesini engelledi. Bütün bu olumsuz tepkilere karşın, okul 341 öğrenciyle öğretime başladı.

Öğrencilerin üçte biri türk- tû ve sınavla parasız öğrenim görebilme hakkı yalnız türk çocuklarına tanınryııştı. Lise düzeyindeki öğrenim süresi 5 yıldı, sonra orta ve ilk kısımlar kurularak, öğrenim süresi 12 yıla çıkarıldı. Öğretim türkçe -fransızca olarak verildi. Fransız imparatoru Napoldon III okula zengin bir kitaplık armağan etti. Okulun ilk müdürü M. De Salve idi. ilk osmanlı müdürü Vahan Efendi (1872), ilktürk müdürü Alı Suavi (1876) oldular. Okul, yatılı ve gündüzlüydü. Hem türkçe hem fransızcadan sınav veren öğrenciler Mektebi sultanı diplomasına hak Sadrazam Âli Paşa’nın ölümü (1871) ve Fransa'nın Almanya karşısında yenik düşerek Avrupa’daki önem ve saygınlığını o dönem için yitirmesi üzerine Galatasaray'a yeniden ağır eleştiriler yöneltilmeye başlandı. Okul. 1873'te Gülhane parkı n dakı Tibbiye binasına, Tıbbiye de Galatasaray'a taşındı. 1874’te Abdülaziz’in Tak vimi vekayi’de yayımlanan bir iradesiyle okul, yükseköğrenim aşamasını da kapsayacak biçimde yeniden düzenlendi. 1875’te Mektebi âliye-i sultaniye adı altında Galatasaray hukuk mektebi, Galatasaray edebi mektebi ve Galatasaray mühendisin i mülkiye ya da Turuki meabir adlarıyla üç fakülte kuruldu. 1877’de bu kuruluşun adı Darülfünunu sultani'ye çevrildi.

Galatasaray sultanisi, 1876 da yeniden eski binasına taşındı. 22 şubat 1907’de yanan bina yerine, günümüzdeki yapıldı.

Cumhuriyet’in ilanından (1923) sonra Galatasaray sultanisi’nirı adı Galatasaray lisesi olarak değiştirildi; "ehliyet’1 sistemi kaldırılarak “diploma” sistemi getirildi; türkçe-fransızca öğrenimi birleştirildi. Okula orta kısmın yanı sıra bir de ticaret bölümü eklendiyse de (1924), bu bölüm 1932’de kaldırıldı. 1929’da genel tarih ve coğrafya gibi kültür derslerinin türkçe okutulması karara bağlandı. Okulun öğrenci sayısı 1 600’e çıkarıldı (1930). 1963’te ilkokul öğrencileri Ortaköy’deki feriye saraylarından birinde öğrenim görmeye başladılar. 1967’den sonra okula kız öğrenciler de alındı. 1969’da ilkokui bölümü kaldırılarak bu bölümün bulunduğu binaya gündüzlü ortaokul öğrencileri yerleştirilen Türk-fransız ilişkilerinde özel bir yeri bulunan Galatasaray lisesi nin 1968 de 100. kuruluş yıldönümü görkemli törenlerle kutlandı Törenlere de Gaulle de katıldı 1981 yılında Galatasaray eğitim vakfı kuruldu 14 nisan 1992 de, Fransa cumhuı başkanı F Mitterand’ın ziyareti sırasında imzalanan antlaşmayla Galatasaray eğitim öğretim kurumu (GEÖK) oluşturuldu Kurum bünyesinde, 1933 - 1994 ders yılı itibariyle, ilkokul yeniden açılmakta, lise I 600 öğrencisiyle geleneksel yerini korumaktadır. GEÖK yükseköğretim kurumlan. Devlet bilimleri yüksekokulu ve Yüksek teknoloji okulundan oluşurken, lisansüstü öğretim kurumlan olarak Adale! ve idare yüksekokulu ile ileri teknoloji yüksekokulu öngörülmektedir