Marka
Ziyaretçi
Marka Nedir? Her Marka Tescil Edilebilir Mi?
Marka, bir teşebbüsün mal veya hizmetlerini bir başka teşebbüsün mal veya hizmetlerinden ayırdetmeyi sağlaması koşuluyla; kişi adları, sözcükler, şekiller, harfler, sayılar, malların biçimi ve ambalajları gibi çizimle görüntülenebilen veya benzer biçimde ifade edilebilen, baskı yoluyla yayınlanabilen ve çoğaltılabilen her türlü işaretlerdir. Tescil edilemeyen markaları şöyle açıklamak mümkündür:
Marka Tescilinin Marka Sahibine Sağladığı Haklar Nelerdir?
Markanın tescil kapsamına giren aynı veya benzeri mal veya hizmetlerle ilgili olarak tescilli markanın benzerlerini ve karıştırılma ihtimali olan herhangi bir işaretin tescilli markanın itibarından dolayı haksız avantaj elde edecek veya tescilli markanın ayırt edici karakterine zarar verecek nitelikteki herhangi bir işaretin izinsiz kullanılması önlenir. Tescilli bir marka başkasına devredilebilir, miras yolu ile intikal edebilir, kullanma hakkı lisans konusu olabilir, rehin ve teminat olarak gösterilebilir. Tescilsiz marka kullananlar, belirtilen bu haklardan yararlanamazlar.
Tescil Başvurusu Nereye Yapılmalı?
Marka başvurusunda bulunmak isteyen kişi, ‘Türk Patent Enstitüsü, Necatibey Caddesi No:49 06430 Kızılay-Ankara” adresine başvurur. Markanın önceden başkası adına tescilli olup olmadığının araştırılması istenmesi halinde, Türk Patent Enstitüsü’ne belli bir ücret ödenmesi koşuluyla marka araştırılması yaptırılır ve sonuç rapor olarak araştırma isteyen kişi veya kuruluşa verilir.
Tescil Edilen Marka Kaç Yıl Süre İle Korunmaktadır? Hangi Hallerde Marka İptal Edilir?
Tescilli markanın koruma süresi başvuru tarihinden itibaren on yıldır. Bu süre talep üzerine onar yıllık dönemler halinde sonsuz sayıda yenilenebilir. Koruma süresi sona eren marka, sahibinin veya onun yetkili kıldığı vekilin talebi halinde yenilenir. Yenileme talebinin yapılması koruma süresinin sona erdiği ayın son gününden önceki altı ay içinde gerçekleştirilir. Bu sürenin kaçırılması durumunda, yenileme talebi, ek ücret ödenmesi koşuluyla, koruma süresinin sona erdiği ayın son gününden itibaren altı aylık süre uzatımı içinde de yapılabilir. Yenilenmeyen markalar hükümsüz sayılır.
Tescilli bir markanın, tescil tarihinden itibaren beş yıl içinde, haklı bir neden olmadan kullanılmaması veya bu kullanıma beş yıllık bir süre için kesintisiz ara verilmesi halinde, marka mahkeme kararı ile iptal edilir.
Marka Başvurusunun Geçerli Olabilmesi İçin Hangi Belgeler Gereklidir?
Marka Başvuru ile Tescil Belgeleri Üzerindeki Tasarruflar ve Değişiklikler Nelerdir? Bunların Enstitü’ye Bildirilmesi Zorunlu mudur?
Evet. Marka tescil belgesi ile elde edilen hak devredilebilir, lisans sözleşmesi yoluyla kiralanabilir, veraset yolu ile varislere intikal edebilir ya da rehin edilebilir. Marka tescil belgesi üzerinde yapılan devir, lisans, veraset ve intikal, rehin gibi tasarruflarla, adres ve unvan değişikliklerinin üçüncü kişilere karşı hüküm ifade edebilmesi için Marka siciline kayıt edilmesi gereklidir. Bunun için de, bu değişiklikler Türk Patent Enstitüsü’ne bildirilmelidir.
Tescilli Marka Taklit Ediliyorsa Ne Yapılmalıdır? Marka Hakkına Tecavüz Edilmesi Halinde Verilecek Cezalar Nelerdir?
Markası taklit edilen marka sahibi, adli mahkemelere başvurmalıdır. Suçun niteliğine göre; Bir yıldan dört yıla kadar hapis, üçyüzmilyon liradan bir milyara kadar para, işyerinin kapatılması ve ticaretten men gibi cezalar uygulanmaktadır. 28 Temmuz 1999 tarih ve 4421 sayılı ‘Türk Ceza Kanunu ile Cezaların İnfazı Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’ ile (Madde 4 b/9) 01.01.1994 ila 31.12.1998 tarihleri arasında yürürlüğe girmiş bulunan kanunlardaki para cezaları sekiz kat arttırılmıştır.
Marka Başvurusunun Geçerli Olabilmesi İçin Hangi Belgeler Gereklidir?
Marka Başvuru ile Tescil Belgeleri Üzerindeki Tasarruflar ve Değişiklikler Nelerdir? Bunların Enstitü’ye Bildirilmesi Zorunlu mudur?
Evet. Marka tescil belgesi ile elde edilen hak devredilebilir, lisans sözleşmesi yoluyla kiralanabilir, veraset yolu ile varislere intikal edebilir ya da rehin edilebilir. Marka tescil belgesi üzerinde yapılan devir, lisans, veraset ve intikal, rehin gibi tasarruflarla, adres ve unvan değişikliklerinin üçüncü kişilere karşı hüküm ifade edebilmesi için Marka siciline kayıt edilmesi gereklidir. Bunun için de, bu değişiklikler Türk Patent Enstitüsü’ne bildirilmelidir.
Tescilli Marka Taklit Ediliyorsa Ne Yapılmalıdır? Marka Hakkına Tecavüz Edilmesi Halinde Verilecek Cezalar Nelerdir?
Markası taklit edilen marka sahibi, adli mahkemelere başvurmalıdır. Suçun niteliğine göre; Bir yıldan dört yıla kadar hapis, üçyüzmilyon liradan bir milyara kadar para, işyerinin kapatılması ve ticaretten men gibi cezalar uygulanmaktadır. 28 Temmuz 1999 tarih ve 4421 sayılı ‘Türk Ceza Kanunu ile Cezaların İnfazı Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’ ile (Madde 4 b/9) 01.01.1994 ila 31.12.1998 tarihleri arasında yürürlüğe girmiş bulunan kanunlardaki para cezaları sekiz kat arttırılmıştır.
Marka Başvurusu İçin Nerelerden Bilgi Alınabilir?
Türk Patent Enstitüsü’nün;
Evet. Türk Patent Enstitüsü, Enformasyon ve Dokümantasyon Dairesi Başkanlığı, İzmir Caddesi No:28 06440 Kızılay-ANKARA adresindeki ek binada danışma hizmetleri de vermektedir.
Danışma masasının;
Ayrıca, başvurularını vekil aracılığı ile yapmak isteyen başvuru sahiplerine, Türk Patent Enstitüsü nezdinde işlem yapma yetkisi olan vekillerin listesi de verilebilmektedir.
Marka Gücü Nasıl Ölçülür?
Marka mıyız? değil miyiz? Markamız ne kadar güçlü? Rakiplerimize göre zayıf yanlarımız neler? İşte tüm bu soruların cevabını bulabileceğiniz basit ama etkili bir model sunuyoruz sizlere; David Aaker’ın “Brand Equity Ten” skalası. Bir bazı projelerde kullandık ve yararlandık. Yapması kolay, pratik bir tablodur ancak önemli olan (her zamanki gibi) tabloyu yorumlamaktır.
Düzenlenecek araştırmalar sonucunda çoğu maddeyi hassas bir şekilde puanlayabilirsiniz. Elinizde araştırma olmadığı durumlarda ise önerimiz, şirketin akil adamlarını toplayıp birden ona kadar rakam verdirmenizdir. Hiç yoktan iyidir. İdeali ise araştırmayla belirlenmiş rakamlara kişisel deneyim ve değerlendirmelerinizi katmanızdır. Aşağıda ülkemiz koşullarına uygun örneklerle işinizi kolaylaştırmaya çalışacağım: Pazar Payı
Eğer pazarda tekel (tekel değil) iseniz on puan, Efes Pilsen kadar dominant iseniz dokuz puan verebilirsiniz. Turkcell sekiz, Arçelik yedi olabilir. Diğerleri sırayla gider.
Dağıtım
Coca Cola kadar etkin bir dağıtımınız varsa (yüzde 97 sayısal) on puan, Ülker dokuz puan, Unilever sekiz...
Marka Bilinirliği
Arçelik on puan, bu dev markamızı takiben örneğin yüzde 95 hatırlatmalı marka bilinirliğine sahip bir marka dokuz puan şeklinde gidebilir.
Liderlik ve Popülerlik
Biraz öznel bir kavramdır. Marka ne kadar dile düşmüş, ne kadar konuşuluyor, hakkında haber yapılıyor? Amerikalılar “talk of the town”derler ya, ondan. Turkcell mesela hep bahsettirir kendinden bir türlü. Cem Yılmaz da gündemdedir bir şekilde.
Algılanan Kalite
Araştırma yapıp tüketicideki kalite algısını ölçebilirsiniz. “Kalite anlatılmaz, yaşanır” diyorsanız bildiğiniz gibi yazın. Mercedes on puan alırsa kimse sorgulamaz.
Fiyatlandırma Gücü
Gelelim bir markanın en ayrıştırıcı özelliğine. Eşdeğer bir ürüne göre ne kadar yüksek fiyatlandırabiliyorsunuz? Beş bin dolara bir deri çanta satabiliyorsanız on puanı *******n hak sütü gibi helal ediyorsunuzdur. Pazar ortalamasından sayıyorsanız beş puan, fiyat kırmadan satamıyorsanız daha da düşük.
Marka Vaadi
Bir şekilde iyi fiyatla çok miktarda ürün satıyor olabilirsiniz ancak markanız tüketiciye doğru dürüst (net) bir vaatte bulunmadan bunu yapıyorsa geleceği sağlam olmayabilir. Mesala bir zamanların efsane markası Tofaş.
Marka Kişiliği
Ürünü elinize alıp karşınızda duran gruba “eğer bu bir insan olsaydı nasıl biri olurdu?” diye sorduğunuzda insanlar ne kadar hızla ne kadar çok sayıda (ve olumlu) sıfat atfediyorlarsa o kadar kişilikli bir marka sayılır. İnsanlar suratınıza garip garip bakıyorsa, bu testi bir kıraathanede değil de bir fokus grup tartışmasında yapmakta fayda var demektir.
Kurumsal/Sosyal Fayda
Bir marka öncelikle (özünde bencil olan) tüketiciye bir vaatte bulunmalıdır ancak markanın veya (bağlantı kurulabilen) kurumun topluma sağladığı fayda da giderek artan bir oranda önem kazanmaktadır. İhmal edilmemelidir ancak sosyal faydanın tek başına aldırıcı bir sebep olduğu da zannedilmemelidir.
Müşteri Bağlılığı
Bu da ölçülebilir. Eğer müşteri on alımdan onunda da sizin markanızı alıyorsa on puan verip aynı mantıkla aşağı doğru gidebilirsiniz.
Tablo kabaca yukarıdaki gibi doldurulabilir. Ancak unutmayın ki buradaki mutlak rakamlar değil, rakiplerle olan göreceli puanlar ve yapılacak kıyaslama önemlidir. Her zaman önerdiğimiz gibi, rakamların detaylarına değil, buradan çıkaracağınız kararlara ve oluşturacağınız stratejilere önem verin. Arçelik’in logoyu yenileyip Çelik dizisine başlamadan önceki ve sonraki puanlarını bir derste öğrencilerle atmıştık. 2002 sonunda Para Dergisi’nde yayınladığımda Arçelik’en bir itiraz gelmemişti. Demek ki çok yanlış değil. “Arçelik bütün bunları neden yaptı?” sorusunun da güzel bir cevabı oluyor aynı zamanda. Yanına da son dönemin popüler konusu Bebek Badem Ezmesi hakkındaki değerlendirmemi ekledim bedavadan, “promasyon” mahiyetinde.
İnternet Alan Adının Marka İle İlişkisi
Bir işletmenin mal ve hizmetlerini başka bir işletmenin mal ve hizmetlerinden ayırt etmeye yarayan her türlü işaret marka olarak tanımlanır. Markalar Türk Patent Enstitüsüne tescil edilerek ait oldukları sektörde koruma sağlarlar. Tescilli markanın hak sahibi tarafından kullanım alanı oldukça geniştir. Marka, ürünlerin üzerinde, tabelalarda, basılı evraklarda, internette vb. gibi çok geniş bir alanda kullanıma hakkı sağlamaktadır. Marka ticari hayatın en önemli tezahürlerinden birisidir. Buna kuşku yok. Bunun yanında yeni olmakla birlikte iş hayatının vazgeçilmez olaylarından biride internettir. 1993 yılında Clinton’ın açılışını yapmasından bu yana çok kısa bir süre geçmiş olmasına karşın İnternet, gerek ticari hayatın gerek sosyal yaşamın ayrılmaz parçalarından biri haline gelmiştir. Bu nedenle hemen herkes tüm Dünya’ya açılışın bir kapısı olarak İnternet’de kendisine bir yer edinmeye çalışmaktadır. Bu yer edinmenin birinci ayağı bir alan adı almaktır. Sitenizi tanımlamak için kullanacağınız adı iki yerden temin edebilirsiniz. Birincisi Uluslararası alan adı veren bir kuruluştan, diğeri Türkiye için alan adı veren ODTÜ’den. Birincisinde aldığınız sitenin sonu sadece com, net, org, gov’la yani ülke eki olmaksızın biterken ODTÜ’den alacağınız alan adının sonu bunlara ilaveten tr (Türkiye eki) ile biter. Sadece com’la biten bir ad almak istediğinizde boş olması kaydıyla 7-8 dolar ödeyerek bunu İnternetten hemen alabilirsiniz. Bunu alabilmek için para ödemekten başka yapmanız gereken herhangi bir şey yoktur.
Fakat 'tr' (Türkiye eki) ile biten bir alan adı almak istediğinizde ODTÜ’ye müracaatınızda ya ticaret sicil gazetesi ibraz ederek ünvanınızın ne olduğunu yada marka tescil belgesi ibraz ederek markanızın ne olduğunu göstermek zorundasınız. ODTÜ’den almak istediğiniz alan adı bir başkası üzerine kayıtlı ise ne olacaktır? Markanın internet alan adı ile ilişkisi bu noktada ortaya çıkmaktadır. Eğer sizin markanız tescilli ise alan adını kullanan diğer işletme sizinle aynı sektörde faaliyet gösterip markası tescilsiz ise bu işletme sizin marka adınıza tecavüz ediyor demektir. Bu durumda diğer işletme Türkiye’de mukim olduğu için markadan kaynaklanan dava haklarınızı kullanabilirsiniz. Durum böyleyse sorun yoktur. Markanızla aynı adı taşıyan alan adınızı kendi üzerinize çevirebilir, yaptırımları kullanabilirsiniz.
Fakat bu noktada bir başka sorunla karşılaşılmaktadır. Bildiğiniz gibi marka sadece tescil edildiği sınıfta koruma sağlar. Yani siz örneğin AMC markasını tekstilde almışsanız bir başkası aynı markayı gıdada alabilir. Bir gıda firması ve markası tescilli bir şirket olarak internet alan adını amc.com.tr olarak kullanmasına hiçbir engel yoktur. Sizin tekstil firmanızda amc olduğuna göre bu durumda ne yapmanız gerekir? Buna yapabilecek bir şey yoktur. Siz diğer işletmeden daha sonra adı almaya çalıştığınız için artık adınızın yanına bir takım ekler koyarak kullanmak zorundasınız. Yani örneğimizde sizin internet alan adınız amctekstil.com.tr benzeri bir şey olmak zorundadır. Diğer firmanın alan adını marka hakkı kapsamında engelleme imkanınız bulunmamaktadır. Çünkü diğer işletme başka bir alanda faaliyet göstermektedir ve markasını da tescil ettirmiştir. Böyle bir sorunla karşılaşmamak için başkalarından önce harekete geçip internet alan adını bir an önce almayı salık vermekten başka bir çare yoktur. Çünkü Markanızın koruma kapsamı sizin sektörel durumunuzla sınırlı kalmaktadır.
Buraya kadar anlattıklarım Türkiye için geçerlidir. Eğer alan adı uluslar arası alan adı veren şirketten alınmışsa durum daha karmaşıktır. Eğer alan kişi kötü niyetli ve size zarar vermek adına bunu yapmışsa o zaman uluslar arası alanda mücadele yürütmek zorundasınız. Bu konuda geçmişte tatsız örnekler yaşanmış, Sabancı bile adını, markasını kurtarmak için WIPO (Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı) nda yıllar süren davalar açmak zorunda kalmıştır.
Marka, bir teşebbüsün mal veya hizmetlerini bir başka teşebbüsün mal veya hizmetlerinden ayırdetmeyi sağlaması koşuluyla; kişi adları, sözcükler, şekiller, harfler, sayılar, malların biçimi ve ambalajları gibi çizimle görüntülenebilen veya benzer biçimde ifade edilebilen, baskı yoluyla yayınlanabilen ve çoğaltılabilen her türlü işaretlerdir. Tescil edilemeyen markaları şöyle açıklamak mümkündür:
- Bir işletmeye ait mal veya hizmetleri diğer işletmelerinkinden ayırt edici özelliği bulunmayan, çizimle görüntülenemeyen veya benzer biçimde ifade edilemeyen, baskı yoluyla yayınlanamayan işaretler,
- Aynı veya aynı türdeki mal veya hizmetle ilgili olarak tescil edilmiş veya daha önce tescil için başvurusu yapılmış bir marka ile aynı veya ayırt edilemeyecek kadar aynı olan markalar,
- Ticaret alanında cins, çeşit, vasıf, kalite, miktar, amaç, değer, coğrafi kaynak belirten veya malların üretildiği, hizmetlerin yapıldığı zamanı gösteren veya malların ve hizmetlerin diğer karakteristik özelliklerini belirten işaret ve adlandırmaları tek başına içeren markalar,
- Malın özgün doğal yapısından ortaya çıkan, şeklini veya bir teknik sonucu elde etmek için zorunlu olan, kendine malın şeklini veya mala asli değerini veren şekli içeren işaretler,
- Mal veya hizmetin niteliği, kalitesi veya üretim yeri, coğrafi kaynağı gibi konularda halkı yanıltacak markalar,
- Yetkili makamlardan kullanmak için izin alınmamış ve dolayısıyla Paris Sözleşmesi'nin 2 inci mükerrer 6 ncı maddesine göre reddedilecek markalar,
- Paris Sözleşmesi'nin 2 inci mükerrer 6 ncı maddesi kapsamı dışında kalan ancak kamuyu ilgilendiren, tarihi, kültürel değerler bakımından halka mal olmuş ve ilgili mercilerin tescil izni vermediği diğer armalar, amblemler veya nişanları içeren markalar,
- Sahibi tarafından izin verilmeyen Paris Sözleşmesi'nin 1 inci mükerrer 6 ncı maddesine göre tanınmış markalar,
- Dini değerleri ve sembolleri içeren markalar,
- Kamu düzenine ve genel ahlaka aykırı markalar, redde neden olabilecek işaretler ve markalar,
Sponsorlu Bağlantılar
Markanın tescil kapsamına giren aynı veya benzeri mal veya hizmetlerle ilgili olarak tescilli markanın benzerlerini ve karıştırılma ihtimali olan herhangi bir işaretin tescilli markanın itibarından dolayı haksız avantaj elde edecek veya tescilli markanın ayırt edici karakterine zarar verecek nitelikteki herhangi bir işaretin izinsiz kullanılması önlenir. Tescilli bir marka başkasına devredilebilir, miras yolu ile intikal edebilir, kullanma hakkı lisans konusu olabilir, rehin ve teminat olarak gösterilebilir. Tescilsiz marka kullananlar, belirtilen bu haklardan yararlanamazlar.
Tescil Başvurusu Nereye Yapılmalı?
Marka başvurusunda bulunmak isteyen kişi, ‘Türk Patent Enstitüsü, Necatibey Caddesi No:49 06430 Kızılay-Ankara” adresine başvurur. Markanın önceden başkası adına tescilli olup olmadığının araştırılması istenmesi halinde, Türk Patent Enstitüsü’ne belli bir ücret ödenmesi koşuluyla marka araştırılması yaptırılır ve sonuç rapor olarak araştırma isteyen kişi veya kuruluşa verilir.
Tescil Edilen Marka Kaç Yıl Süre İle Korunmaktadır? Hangi Hallerde Marka İptal Edilir?
Tescilli markanın koruma süresi başvuru tarihinden itibaren on yıldır. Bu süre talep üzerine onar yıllık dönemler halinde sonsuz sayıda yenilenebilir. Koruma süresi sona eren marka, sahibinin veya onun yetkili kıldığı vekilin talebi halinde yenilenir. Yenileme talebinin yapılması koruma süresinin sona erdiği ayın son gününden önceki altı ay içinde gerçekleştirilir. Bu sürenin kaçırılması durumunda, yenileme talebi, ek ücret ödenmesi koşuluyla, koruma süresinin sona erdiği ayın son gününden itibaren altı aylık süre uzatımı içinde de yapılabilir. Yenilenmeyen markalar hükümsüz sayılır.
Tescilli bir markanın, tescil tarihinden itibaren beş yıl içinde, haklı bir neden olmadan kullanılmaması veya bu kullanıma beş yıllık bir süre için kesintisiz ara verilmesi halinde, marka mahkeme kararı ile iptal edilir.
Marka Başvurusunun Geçerli Olabilmesi İçin Hangi Belgeler Gereklidir?
- Başvuru dilekçesi (Başvuru kitapçığındaki örnek form dilekçeye uygun olarak),
- 20 adet marka örneği,
- Marka Başvuru ücretinin ödendiğini gösterir banka dekont aslı.
Marka Başvuru ile Tescil Belgeleri Üzerindeki Tasarruflar ve Değişiklikler Nelerdir? Bunların Enstitü’ye Bildirilmesi Zorunlu mudur?
Evet. Marka tescil belgesi ile elde edilen hak devredilebilir, lisans sözleşmesi yoluyla kiralanabilir, veraset yolu ile varislere intikal edebilir ya da rehin edilebilir. Marka tescil belgesi üzerinde yapılan devir, lisans, veraset ve intikal, rehin gibi tasarruflarla, adres ve unvan değişikliklerinin üçüncü kişilere karşı hüküm ifade edebilmesi için Marka siciline kayıt edilmesi gereklidir. Bunun için de, bu değişiklikler Türk Patent Enstitüsü’ne bildirilmelidir.
Tescilli Marka Taklit Ediliyorsa Ne Yapılmalıdır? Marka Hakkına Tecavüz Edilmesi Halinde Verilecek Cezalar Nelerdir?
Markası taklit edilen marka sahibi, adli mahkemelere başvurmalıdır. Suçun niteliğine göre; Bir yıldan dört yıla kadar hapis, üçyüzmilyon liradan bir milyara kadar para, işyerinin kapatılması ve ticaretten men gibi cezalar uygulanmaktadır. 28 Temmuz 1999 tarih ve 4421 sayılı ‘Türk Ceza Kanunu ile Cezaların İnfazı Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’ ile (Madde 4 b/9) 01.01.1994 ila 31.12.1998 tarihleri arasında yürürlüğe girmiş bulunan kanunlardaki para cezaları sekiz kat arttırılmıştır.
Marka Başvurusunun Geçerli Olabilmesi İçin Hangi Belgeler Gereklidir?
- Başvuru dilekçesi (Başvuru kitapçığındaki örnek form dilekçeye uygun olarak),
- 20 adet marka örneği,
- Marka Başvuru ücretinin ödendiğini gösterir banka dekont aslı.
Marka Başvuru ile Tescil Belgeleri Üzerindeki Tasarruflar ve Değişiklikler Nelerdir? Bunların Enstitü’ye Bildirilmesi Zorunlu mudur?
Evet. Marka tescil belgesi ile elde edilen hak devredilebilir, lisans sözleşmesi yoluyla kiralanabilir, veraset yolu ile varislere intikal edebilir ya da rehin edilebilir. Marka tescil belgesi üzerinde yapılan devir, lisans, veraset ve intikal, rehin gibi tasarruflarla, adres ve unvan değişikliklerinin üçüncü kişilere karşı hüküm ifade edebilmesi için Marka siciline kayıt edilmesi gereklidir. Bunun için de, bu değişiklikler Türk Patent Enstitüsü’ne bildirilmelidir.
Tescilli Marka Taklit Ediliyorsa Ne Yapılmalıdır? Marka Hakkına Tecavüz Edilmesi Halinde Verilecek Cezalar Nelerdir?
Markası taklit edilen marka sahibi, adli mahkemelere başvurmalıdır. Suçun niteliğine göre; Bir yıldan dört yıla kadar hapis, üçyüzmilyon liradan bir milyara kadar para, işyerinin kapatılması ve ticaretten men gibi cezalar uygulanmaktadır. 28 Temmuz 1999 tarih ve 4421 sayılı ‘Türk Ceza Kanunu ile Cezaların İnfazı Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’ ile (Madde 4 b/9) 01.01.1994 ila 31.12.1998 tarihleri arasında yürürlüğe girmiş bulunan kanunlardaki para cezaları sekiz kat arttırılmıştır.
Marka Başvurusu İçin Nerelerden Bilgi Alınabilir?
Türk Patent Enstitüsü’nün;
- Marka Başvuru Kılavuzu ve Sınai Mülkiyet Hakları Mevzuatı yayınlarından,
- Düzenli olarak güncellenen www.turkpatent.gov.tr internet Web sayfasından,
- Hipodrom Caddesi No:115 (06330) Yenimahalle / ANKARA adresinden,
- 0 (312) 303 10 00 no’lu telefonundan, bilgi alınabilir.
Evet. Türk Patent Enstitüsü, Enformasyon ve Dokümantasyon Dairesi Başkanlığı, İzmir Caddesi No:28 06440 Kızılay-ANKARA adresindeki ek binada danışma hizmetleri de vermektedir.
Danışma masasının;
- 0 312 425 87 46
- 0 312 425 84 74
- 0 312 425 17 88
- 0 312 425 46 50
Ayrıca, başvurularını vekil aracılığı ile yapmak isteyen başvuru sahiplerine, Türk Patent Enstitüsü nezdinde işlem yapma yetkisi olan vekillerin listesi de verilebilmektedir.
Marka Gücü Nasıl Ölçülür?
Marka mıyız? değil miyiz? Markamız ne kadar güçlü? Rakiplerimize göre zayıf yanlarımız neler? İşte tüm bu soruların cevabını bulabileceğiniz basit ama etkili bir model sunuyoruz sizlere; David Aaker’ın “Brand Equity Ten” skalası. Bir bazı projelerde kullandık ve yararlandık. Yapması kolay, pratik bir tablodur ancak önemli olan (her zamanki gibi) tabloyu yorumlamaktır.
Düzenlenecek araştırmalar sonucunda çoğu maddeyi hassas bir şekilde puanlayabilirsiniz. Elinizde araştırma olmadığı durumlarda ise önerimiz, şirketin akil adamlarını toplayıp birden ona kadar rakam verdirmenizdir. Hiç yoktan iyidir. İdeali ise araştırmayla belirlenmiş rakamlara kişisel deneyim ve değerlendirmelerinizi katmanızdır. Aşağıda ülkemiz koşullarına uygun örneklerle işinizi kolaylaştırmaya çalışacağım: Pazar Payı
Eğer pazarda tekel (tekel değil) iseniz on puan, Efes Pilsen kadar dominant iseniz dokuz puan verebilirsiniz. Turkcell sekiz, Arçelik yedi olabilir. Diğerleri sırayla gider.
Dağıtım
Coca Cola kadar etkin bir dağıtımınız varsa (yüzde 97 sayısal) on puan, Ülker dokuz puan, Unilever sekiz...
Marka Bilinirliği
Arçelik on puan, bu dev markamızı takiben örneğin yüzde 95 hatırlatmalı marka bilinirliğine sahip bir marka dokuz puan şeklinde gidebilir.
Liderlik ve Popülerlik
Biraz öznel bir kavramdır. Marka ne kadar dile düşmüş, ne kadar konuşuluyor, hakkında haber yapılıyor? Amerikalılar “talk of the town”derler ya, ondan. Turkcell mesela hep bahsettirir kendinden bir türlü. Cem Yılmaz da gündemdedir bir şekilde.
Algılanan Kalite
Araştırma yapıp tüketicideki kalite algısını ölçebilirsiniz. “Kalite anlatılmaz, yaşanır” diyorsanız bildiğiniz gibi yazın. Mercedes on puan alırsa kimse sorgulamaz.
Fiyatlandırma Gücü
Gelelim bir markanın en ayrıştırıcı özelliğine. Eşdeğer bir ürüne göre ne kadar yüksek fiyatlandırabiliyorsunuz? Beş bin dolara bir deri çanta satabiliyorsanız on puanı *******n hak sütü gibi helal ediyorsunuzdur. Pazar ortalamasından sayıyorsanız beş puan, fiyat kırmadan satamıyorsanız daha da düşük.
Marka Vaadi
Bir şekilde iyi fiyatla çok miktarda ürün satıyor olabilirsiniz ancak markanız tüketiciye doğru dürüst (net) bir vaatte bulunmadan bunu yapıyorsa geleceği sağlam olmayabilir. Mesala bir zamanların efsane markası Tofaş.
Marka Kişiliği
Ürünü elinize alıp karşınızda duran gruba “eğer bu bir insan olsaydı nasıl biri olurdu?” diye sorduğunuzda insanlar ne kadar hızla ne kadar çok sayıda (ve olumlu) sıfat atfediyorlarsa o kadar kişilikli bir marka sayılır. İnsanlar suratınıza garip garip bakıyorsa, bu testi bir kıraathanede değil de bir fokus grup tartışmasında yapmakta fayda var demektir.
Kurumsal/Sosyal Fayda
Bir marka öncelikle (özünde bencil olan) tüketiciye bir vaatte bulunmalıdır ancak markanın veya (bağlantı kurulabilen) kurumun topluma sağladığı fayda da giderek artan bir oranda önem kazanmaktadır. İhmal edilmemelidir ancak sosyal faydanın tek başına aldırıcı bir sebep olduğu da zannedilmemelidir.
Müşteri Bağlılığı
Bu da ölçülebilir. Eğer müşteri on alımdan onunda da sizin markanızı alıyorsa on puan verip aynı mantıkla aşağı doğru gidebilirsiniz.
Tablo kabaca yukarıdaki gibi doldurulabilir. Ancak unutmayın ki buradaki mutlak rakamlar değil, rakiplerle olan göreceli puanlar ve yapılacak kıyaslama önemlidir. Her zaman önerdiğimiz gibi, rakamların detaylarına değil, buradan çıkaracağınız kararlara ve oluşturacağınız stratejilere önem verin. Arçelik’in logoyu yenileyip Çelik dizisine başlamadan önceki ve sonraki puanlarını bir derste öğrencilerle atmıştık. 2002 sonunda Para Dergisi’nde yayınladığımda Arçelik’en bir itiraz gelmemişti. Demek ki çok yanlış değil. “Arçelik bütün bunları neden yaptı?” sorusunun da güzel bir cevabı oluyor aynı zamanda. Yanına da son dönemin popüler konusu Bebek Badem Ezmesi hakkındaki değerlendirmemi ekledim bedavadan, “promasyon” mahiyetinde.
İnternet Alan Adının Marka İle İlişkisi
Bir işletmenin mal ve hizmetlerini başka bir işletmenin mal ve hizmetlerinden ayırt etmeye yarayan her türlü işaret marka olarak tanımlanır. Markalar Türk Patent Enstitüsüne tescil edilerek ait oldukları sektörde koruma sağlarlar. Tescilli markanın hak sahibi tarafından kullanım alanı oldukça geniştir. Marka, ürünlerin üzerinde, tabelalarda, basılı evraklarda, internette vb. gibi çok geniş bir alanda kullanıma hakkı sağlamaktadır. Marka ticari hayatın en önemli tezahürlerinden birisidir. Buna kuşku yok. Bunun yanında yeni olmakla birlikte iş hayatının vazgeçilmez olaylarından biride internettir. 1993 yılında Clinton’ın açılışını yapmasından bu yana çok kısa bir süre geçmiş olmasına karşın İnternet, gerek ticari hayatın gerek sosyal yaşamın ayrılmaz parçalarından biri haline gelmiştir. Bu nedenle hemen herkes tüm Dünya’ya açılışın bir kapısı olarak İnternet’de kendisine bir yer edinmeye çalışmaktadır. Bu yer edinmenin birinci ayağı bir alan adı almaktır. Sitenizi tanımlamak için kullanacağınız adı iki yerden temin edebilirsiniz. Birincisi Uluslararası alan adı veren bir kuruluştan, diğeri Türkiye için alan adı veren ODTÜ’den. Birincisinde aldığınız sitenin sonu sadece com, net, org, gov’la yani ülke eki olmaksızın biterken ODTÜ’den alacağınız alan adının sonu bunlara ilaveten tr (Türkiye eki) ile biter. Sadece com’la biten bir ad almak istediğinizde boş olması kaydıyla 7-8 dolar ödeyerek bunu İnternetten hemen alabilirsiniz. Bunu alabilmek için para ödemekten başka yapmanız gereken herhangi bir şey yoktur.
Fakat 'tr' (Türkiye eki) ile biten bir alan adı almak istediğinizde ODTÜ’ye müracaatınızda ya ticaret sicil gazetesi ibraz ederek ünvanınızın ne olduğunu yada marka tescil belgesi ibraz ederek markanızın ne olduğunu göstermek zorundasınız. ODTÜ’den almak istediğiniz alan adı bir başkası üzerine kayıtlı ise ne olacaktır? Markanın internet alan adı ile ilişkisi bu noktada ortaya çıkmaktadır. Eğer sizin markanız tescilli ise alan adını kullanan diğer işletme sizinle aynı sektörde faaliyet gösterip markası tescilsiz ise bu işletme sizin marka adınıza tecavüz ediyor demektir. Bu durumda diğer işletme Türkiye’de mukim olduğu için markadan kaynaklanan dava haklarınızı kullanabilirsiniz. Durum böyleyse sorun yoktur. Markanızla aynı adı taşıyan alan adınızı kendi üzerinize çevirebilir, yaptırımları kullanabilirsiniz.
Fakat bu noktada bir başka sorunla karşılaşılmaktadır. Bildiğiniz gibi marka sadece tescil edildiği sınıfta koruma sağlar. Yani siz örneğin AMC markasını tekstilde almışsanız bir başkası aynı markayı gıdada alabilir. Bir gıda firması ve markası tescilli bir şirket olarak internet alan adını amc.com.tr olarak kullanmasına hiçbir engel yoktur. Sizin tekstil firmanızda amc olduğuna göre bu durumda ne yapmanız gerekir? Buna yapabilecek bir şey yoktur. Siz diğer işletmeden daha sonra adı almaya çalıştığınız için artık adınızın yanına bir takım ekler koyarak kullanmak zorundasınız. Yani örneğimizde sizin internet alan adınız amctekstil.com.tr benzeri bir şey olmak zorundadır. Diğer firmanın alan adını marka hakkı kapsamında engelleme imkanınız bulunmamaktadır. Çünkü diğer işletme başka bir alanda faaliyet göstermektedir ve markasını da tescil ettirmiştir. Böyle bir sorunla karşılaşmamak için başkalarından önce harekete geçip internet alan adını bir an önce almayı salık vermekten başka bir çare yoktur. Çünkü Markanızın koruma kapsamı sizin sektörel durumunuzla sınırlı kalmaktadır.
Buraya kadar anlattıklarım Türkiye için geçerlidir. Eğer alan adı uluslar arası alan adı veren şirketten alınmışsa durum daha karmaşıktır. Eğer alan kişi kötü niyetli ve size zarar vermek adına bunu yapmışsa o zaman uluslar arası alanda mücadele yürütmek zorundasınız. Bu konuda geçmişte tatsız örnekler yaşanmış, Sabancı bile adını, markasını kurtarmak için WIPO (Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı) nda yıllar süren davalar açmak zorunda kalmıştır.
