Ziyaretçi
-A-
Alt Yapı
Bir kuruluşun çalıştırılması için gerekli olan hizmetler, donanım ve olanaklar takımı.
Akış Çizelgesi (Flow Chart)
Bir ürün veya hizmetin izlediği yolun, sapmaların ortaya çıkarılabilmesi amacıyla açıklanmasına gerek duyulduğunda kullanılan bir çizelgedir.
Akreditasyon
Belgelendirme kuruluşları, laboratuarlar, muayene ve deney kuruluşlarının belirli görevleri yapmaya yeterli olduklarının uluslararası kabul görmüş teknik kriterlere göre değerlendirilerek, belgelendirilmesi faaliyetidir.
Alt Süreç Micro process
Asıl sürece girdi sağlayan bir süreçtir.
Ana Süreç Macro Process (Main Process)
Bir kuruluştaki asıl süreçtir. Bu süreç, içinde birden fazla alt süreçler içerebilmektedir. Bu alt süreçlerin çıktıları ana sürecin girdisini oluşturmaktadır.
-B-
Balık Kılçığı Diyagramı (Fishbone Diagram)
Bilinen bir problemin muhtemel nedenlerini belirlemek ve göstermek için kullanılan bir araçtır. Ishikawa tarafından geliştirildiği için ISHIKAWA veya Balık Kılçığı Diyagramı olarak da bilinir. Neden-sonuç diyagramı, bir süreci etkileyen nedenleri sınıflandırarak ve ilişkilendirerek açık biçimde göstermek için geliştirilmiştir. Bu yöntem kalitenin yedi aracından biridir.
Baş Denetçi (Auditor, lead)
Bir denetleme çalışmasını kuruluş çapında düzenleyen, raporlayan ve yapılan düzeltici işlemleri değerlendiren, bu işler için eğitilmiş ve yetkilendirilmiş kişidir.
Bağımlılık
Bulunabilirlik performansını ve onu etkileyen faktörlerini, güvenirlilik performansını, sürdürebilirlik performansını ve sürdürebilme performansını açıklamak için kullanılan bir terimdir.
Belge
Faaliyet alanına göre, yetkili kamu kurum ve kuruluşları tarafından ilgili mevzuatı çerçevesinde zorunlu alanlarda belge vermek üzere yetkilendirilen özel veya kamu laboratuarları, muayene ve belgelendirme kuruluşları tarafından düzenlenen, standart ve teknik düzenlemelere uygunluğu gösteren belgeler ile ilgili mevzuat çercevesinde zorunlu alanlar dışında kalan standart ve teknik düzenlemelere uygunluğunu gösteren belgelerdir.
Belgelendirme (Certification)
Gerekli yetkilerle donatılmış bir kuruluş tarafından, süreç, sistem, ürün veya servis kalitelerinin gerekli gereksinimlere ve standartlara uygunluğunun belirlenmesi, doğrulanması, onaylanması için gerçekleştirilen yöntem ve etkinliklerdir.
Beş S Felsefesi (Five S Philosopy)
Beş S'in ilki temizlik (seiso), diğerleri ise düzenleme (seiton), standartlaştırma (seietsu), sınıflandırma (seiri) ve disiplin (sh*tsuke)'dir. Amaç ise iş yerinde iyileştirmeyi sağlamak için temiz, düzenli, disiplinli olunması ve adımların sınıflandırılarak standartlaştırılmasıdır.
Beyin Fırtınası Yaratma (Brainstorming)
Grupların kullandığı ve belirli bir konuda fikir üretmeye yarayan bir tekniktir. Gruptaki her kişinin yaratıcı düşünerek, aklına gelen bütün fikirleri yazmasıdır. Tüm fikirler ve düşünceler toplantı süresi sonunda tartışılır ve incelenir.
Bencmarking (Kıyaslama)
Bir organizasyonun kendini değerlendirerek, rakiplerini, iş ortaklarını diğer sektörlerde başarılı örnekleri inceleyerek, iç ve dış pazarlardaki uygulamaları araştırarak ve en iyi uygulamaları örnek alarak zayıf olduğu yönleri geliştirmesidir.
Bilgi Sistemleri (Information Systems)
Bilgi ve verileri toplayan, çözümleyen ve depolayan otomatik sistemleri tanımlamak amacıyla kullanılan bir terimdir.
Büyük C, küçük c (Big C, little c)
İngilizcede "Müşteri - Customer" sözcüğünüm ilk harfini simgeler. Büyük C, kuruluş dışından olan ve kuruluşun sunduğu ürün veya hizmeti alan müşteriyi ifade etmek için kullanılır. Küçük c ise; kuruluş içinden olan, kuruluş içerisindeki bir bölümün veya çalışanın sunduğu ürün ya da hizmeti alan müşteriyi ifade eder.
Büyük Q, küçük q (Big Q, little q)
Bu terim iki olay arasındaki farklılığı vurgulamak için kullanılır. Büyük Q, sınırsız kapasitede iş, süreç ve ürünün kalite yönetimi olarak adlandırılırken; küçük q, sınırlı kapasitede ürün ve süreçlerin kalite yönetimi olarak ifade edilir.
-C-
Cazip Kalite (Attractive Quality)
Müşterinin henüz gereksinim duymadığı, fakat ileride gereksinim duyacağı farklılıkları hayal etmeyi ve bu farklılıkları ürün ve hizmete geçirmeyi amaçlayan kalite anlayışıdır.
Coaching (Koçluk)
Bireyleri ve takımları sonuçlara ulaştırmak için yetkilendiren, geliştiren ve cesaretlendiren uygun ortam ve koşulları yaratan yönetsel bir eylemdir.
-Ç-
Çalışma Ortamı
İşin altında yapıldığı şartlar takımı
-D-
Derece (Kalite Derecesi)
Ürünler, prosesler veya aynı fonksiyonel kullanıma sahip sistemler için farklı klasik şartlarına verilen kategori veya sınırlama
Denetleme
Bir kuruluşun faaliyetlerinin, kullanıldığı laboratuar, sistemler ve personelinin tanımlanmış düzenlemelere ve/ veya standartlara uygun olup olmadığının belirlenmesidir.
Denetçi (Auditor)
Sorumlulukları yapılan denetimin amacını anlamak, gerçekleştirmek, denetim sonuçlarını rapora dökmek, müşteri tarafından alınan istek geldiğinde alınan düzeltici işlemlerin sonuçlarını denetlemek, denetimle ilgili herhangi bir belgeyi muhafaza etmek veya gizli tutulup saklanmasını sağlamak, denetlenen kuruluşu denetimi etkili ve verimli bir şekilde planlayıp önyargısız bir incelemeye tabi tutmak olan ve bunları gerçekleştirirken belirlenen denetim standartlarına uyan kişidir.
Denetim (Auditing)
bkz. Kalite Sistem Denetim
Denetim Örgütü (Auditing Organization)
Mevcut bir sistem, süreç, ürün veya hizmetin belirlenmiş standartlara uygunluğunu doğrulamak için yetkilendirilmiş bağımsız bir kuruluştur.
Denetlenen Kuruluş (Auditee)
Denetlenecek olan kurumdur.
Derece Grade
Kullanım amacı aynı olan, değişik ihtiyaçlara cevap veren ürün veya hizmetlerin, kapsadığı özelliklerin sıra veya sınıflandırılmalarının göstergesidir.
Deney
Bir veya daha çok karakteristiğin bir prosedüre göre tayin edilmesi.
Düzeltme
Saptanan uygunsuzluğu gidermek için yapılan faaliyet.
Not 1 – Düzeltme, düzeltici faaliyet ile beraber yapılır.
Not 2 – Bir düzeltme, tekrar işleme veya yeniden derecelendirme gibi olabilir
Düşük Kalitenin Maliyeti (Cost of Poor Quality)
Arzu edilen kaliteye ulaşmak ve kalitede sürekli bir gelişim sağlamak amacıyla gerçekleştirilen etkinliklerin toplam giderleridir.
Düzeltici Faaliyetler (Corrective Action)
Saptanan bir uygunsuzluğun sebebinin veya diğer istenmeyen durumu yok etmek için yapılan faaliyet
Doküman (Document)
Bir kuruluşta uygulama öncesi bilgi sağlayan ve çalışmak için gerekli verileri içeren yazılı biçimlerin (tanımlar, mühendislik çizimleri,standartlar, kalite planları, vb.) tümüdür.
Doküman Kontrolü (Document Control)
Kalite güvence sistemi çerçevesinde ürün kalitesini etkileyebilecek tüm dökümanların hazırlanmasının, muayenesinin, onaylanmasının ve geri çekilmesinin bir sistem çerçevesinde yürütülmesidir.
Dokümanların Gözden Geçirilmesi (Documents Review)
Kalite güvence sisteminin yeterli ölçüde dökümante edilip, yazılı kurallar ve talimatların belirtilen şartlara uygunluğunun ve uygulanıp uygulanmadığının, ISO 9000 maddeleri çerçevesinde yeniden gözden geçirilmesidir.
Doküman
Bilgi ve onun destekleyici ortamı. Örnek kayıt, özellik, prosedür dokümanı, çizim, rapor, standart.
Not 1 – Ortam; kağıt, manyetik, elektronik veya optik bilgisayar disketleri, fotoğraf veya mastar numune veya bunların birleşimi olabilir.
Not 2 – Bir dokümanlar takımı, mesela özellikler ve kayıtlar, sıklıkla “dokümantasyon” olarak adlandırılır.
Not 3 – Bazı şartlar (mesela okunabilirlik şartı) bütün doküman tiplerine uygulanır, bununla birlikte özellikler (mesela revizyon ile kontrol edilmek için şart) ve kayıtlar (mesela geri çekilebilme şartı) için farklı şartlar olabilir.
Doğrulama
Objektif delilin sağlanması yolu ile belirlenen şartların yerine getirildiğinin teyidi.
Not 1 – “Doğrulanmış” terimi karşılıklı gelen statüleri belirlemek için kullanılır.
Not 2 – Teyit, aşağıdaki gibi faaliyetleri kapsayabilir.
•Alternatif hesaplamaların yapılması
•Onaylanmış benzer tasarım şartnamesi ile yeni tasarım şartnamesinin mukayese edilmesi,
•Deneylerin ele alınması ve demonstrasyon,
•Baskı öncesi dokümanların gözden geçirilmesi.
-E-
Ekonomik Kalite (Economic Quality)
Ürünün sağladığı ek karın aşıldığı kalite seviyesidir. Aynı zamanda ekonomik kalite yöneticilere, müşterileirn harcama-kar ilişkisine bakarak kaliteyi ne şekilde açıkladıklarını da hatırlatır.
Etkinlik
Planlanmış faaliyetlerin gerçekleştirilmesi ve planlanan sonuçlara ulaşma derecesi
-F-
Fırsat Sahası (Area of Opportunity)
Önceden belirlenmiş bir malzemenin, sürecin, ürün veya hizmetin bir parçası ya da bir biriminde meydana çıkabilir. "Area of Opprotunity"terimi ortada doğal bir birim (unit) olmadığı zamanlarda sıkça kullanılan bir terimdir. Bir boşluk alanını, bir zaman aralığını, bir üretim parçası ya da pek çok parçadan oluşan üretim aşamaları tamamlanmış bir ürünü vb. temsil edebilir. Rolü etkili bir şekilde tanımlandığı sürece, "birim" teriminin kullanımı, "fırsat sahası" terimine oranla daha fazla tercih edilebilir.
-G-
Geri Dönüşüm
Atıkların fiziksel ve/veya kimyasal işlemlerden geçirildikten sonra ikinci hammadde olarak üretim sürecine sokulması.
Geri Kazanım
Tekrar kullanım ve geri dönüşüm kavramlarını da kapsayan; atıkların özelliklerinden yararlanılarak içindeki bileşenlerin fiziksel, kimyasal veya biyokimyasal yöntemlerle başka ürünlere veya enerjiye çevrilmesi.
Geçerlilik
Objektif delil sağlamak yolu ile belirli bir kullanım amacı veya uygulama için şartların yerine getirildiğinin teyidi.
Not 1 – “Geçerli kılınmış” terimi karşılık gelen statüleri belirlemek için kullanılır.
Not 2 – Geçerlilik için kullanım şartları benzetişim veya gerçek olabilir.
Gündem (Agenda)
Toplantının etkin olarak yürütülebilmesi için yapılan plandır.
Güvenilirlik (Reliability)
Bir birimin, belirlenen şartlar altında ve belirli bir zaman diliminde, istenilen fonksiyonları yerine getirebilme kabiliyetidir. Güvenirlik terimi, aynı zamanda başarı ihtimalini veya başarı oranını gösteren güvenirlik özelliği olarakta kullanılır.
Gözden Geçirme
Tespit edilen hedeflere ulaşmak amacıyla ele alınan konunun etkinliği yeterliliği ve uygunluğunu tayin etmek için yapılan faaliyet.
Not – Gözden geçirme, verimliliğin tayinini de içerebilir. Örnek, yönetimin gözden geçirmesi, tasarım ve geliştirme gözden geçirmesi, müşteri şartlarının gözden geçirilmesi ve uygunsuzluğun gözden geçirilmesi.
Gölge Müşteri Araştırması (Blind Survey)
Bir kuruluşun başka bir firma tarafından incelenmesidir. Amaç, kuruluşun durumunu ve süreçlerini diğer firmalar ile karşılaştırmaktır.
-H-
Hata Sakınma Poke (Error) - Yoke (Avoid)
Japonca "Poke" ve "Yoke" sözcüklerinden oluşan bir terimdir. Hataların oluşumunu ve uygun olmayan ürünün kullanımını önleme sistemini ifade eden etkin bir yaklaşımdır.
Hedef Grup (Focus Group)
Müşterilerin, ürün ve hizmetler hakkındaki düşüncelerini öğrenmek amacıyla bir araya getirilmesidir. Grubun amacı, ürünlerin veya hizmetlerin geliştirilmesi için yeni düşüncelerin yaratılmasıdır.
Histogram (Histogram)
Bir veri dizisindeki değişikliklerin sınıflandırılması ve bunların dağılımının çubuklar ile gösterimidir. Histogramlar sayısal tablolarda gözlenemeyen gruplaşmaların daha kolay anlaşılmasını sağlar. Histogram kalitenin yedi aracından biridir.
-İ-
İmtiyaz
Belirlenmiş şartlara uygun olmayan bir ürünün kullanılmasına veya serbest bırakılmasına verilen izin.
Not – Genellikle bir imtiyaz izni uygunsuzluk özellikleri belirtilen belirli bir sınır içinde olan mutabık kalınmış bir zamanla veya o ürünün belirli bir miktarıyla sınırlandırılmıştır.
İyi Yönetişim (Good Governance)
Açıklık, şeffaflık, katılım, etkileşim ve hesap verme kültürünün hakim olduğu yönetim anlayışı
İlgili taraf
Bir kuruluşun başarısından veya performansından fayda sağlayan kişi veya grup. Örnek, müşteriler, mal sahipleri, kuruluştaki kişiler, tedarikçiler, bankerler, birlikler, ortaklar veya dernekler.
Not – Bir grup bir kuruluşu, bu kuruluşun bir kısmını veya birden fazla kuruluşu kapsayabilir.
İşaretleme
Bir ürün veya ürün grubunun ulusal ve uluslararası standartlar ve/veya ilgili mevzuata sağlık, güvenlik, çevrenin ve tüketicinin korunması çerçevesinde uygun olduğunu göstermek için belirli bir işaretin kullanılmasını, ifade eder.
İzlenebilirlik
Dikkate alınan bir şeyin geçmişini, uygulanmasını veya yerini izleme yeteneği.
Not 1 – Dikkate alınan bir ürün ise izlenebilirlik;
•Malzeme ve parçaların menşei,
•Proses geçmişi ve
•Teslimattan sonra ürünün yeri ve dağıtımı
ile ilgili olabilir.
Not 2 – Metroloji alanında VIM : 1993, 6.10’daki tarif kabul edilen tariftir.
İndikatör
Gösterge
Sponsorlu Bağlantılar
Bir kuruluşun çalıştırılması için gerekli olan hizmetler, donanım ve olanaklar takımı.
Akış Çizelgesi (Flow Chart)
Bir ürün veya hizmetin izlediği yolun, sapmaların ortaya çıkarılabilmesi amacıyla açıklanmasına gerek duyulduğunda kullanılan bir çizelgedir.
Akreditasyon
Belgelendirme kuruluşları, laboratuarlar, muayene ve deney kuruluşlarının belirli görevleri yapmaya yeterli olduklarının uluslararası kabul görmüş teknik kriterlere göre değerlendirilerek, belgelendirilmesi faaliyetidir.
Alt Süreç Micro process
Asıl sürece girdi sağlayan bir süreçtir.
Ana Süreç Macro Process (Main Process)
Bir kuruluştaki asıl süreçtir. Bu süreç, içinde birden fazla alt süreçler içerebilmektedir. Bu alt süreçlerin çıktıları ana sürecin girdisini oluşturmaktadır.
-B-
Balık Kılçığı Diyagramı (Fishbone Diagram)
Bilinen bir problemin muhtemel nedenlerini belirlemek ve göstermek için kullanılan bir araçtır. Ishikawa tarafından geliştirildiği için ISHIKAWA veya Balık Kılçığı Diyagramı olarak da bilinir. Neden-sonuç diyagramı, bir süreci etkileyen nedenleri sınıflandırarak ve ilişkilendirerek açık biçimde göstermek için geliştirilmiştir. Bu yöntem kalitenin yedi aracından biridir.
Baş Denetçi (Auditor, lead)
Bir denetleme çalışmasını kuruluş çapında düzenleyen, raporlayan ve yapılan düzeltici işlemleri değerlendiren, bu işler için eğitilmiş ve yetkilendirilmiş kişidir.
Bağımlılık
Bulunabilirlik performansını ve onu etkileyen faktörlerini, güvenirlilik performansını, sürdürebilirlik performansını ve sürdürebilme performansını açıklamak için kullanılan bir terimdir.
Belge
Faaliyet alanına göre, yetkili kamu kurum ve kuruluşları tarafından ilgili mevzuatı çerçevesinde zorunlu alanlarda belge vermek üzere yetkilendirilen özel veya kamu laboratuarları, muayene ve belgelendirme kuruluşları tarafından düzenlenen, standart ve teknik düzenlemelere uygunluğu gösteren belgeler ile ilgili mevzuat çercevesinde zorunlu alanlar dışında kalan standart ve teknik düzenlemelere uygunluğunu gösteren belgelerdir.
Belgelendirme (Certification)
Gerekli yetkilerle donatılmış bir kuruluş tarafından, süreç, sistem, ürün veya servis kalitelerinin gerekli gereksinimlere ve standartlara uygunluğunun belirlenmesi, doğrulanması, onaylanması için gerçekleştirilen yöntem ve etkinliklerdir.
Beş S Felsefesi (Five S Philosopy)
Beş S'in ilki temizlik (seiso), diğerleri ise düzenleme (seiton), standartlaştırma (seietsu), sınıflandırma (seiri) ve disiplin (sh*tsuke)'dir. Amaç ise iş yerinde iyileştirmeyi sağlamak için temiz, düzenli, disiplinli olunması ve adımların sınıflandırılarak standartlaştırılmasıdır.
Beyin Fırtınası Yaratma (Brainstorming)
Grupların kullandığı ve belirli bir konuda fikir üretmeye yarayan bir tekniktir. Gruptaki her kişinin yaratıcı düşünerek, aklına gelen bütün fikirleri yazmasıdır. Tüm fikirler ve düşünceler toplantı süresi sonunda tartışılır ve incelenir.
Bencmarking (Kıyaslama)
Bir organizasyonun kendini değerlendirerek, rakiplerini, iş ortaklarını diğer sektörlerde başarılı örnekleri inceleyerek, iç ve dış pazarlardaki uygulamaları araştırarak ve en iyi uygulamaları örnek alarak zayıf olduğu yönleri geliştirmesidir.
Bilgi Sistemleri (Information Systems)
Bilgi ve verileri toplayan, çözümleyen ve depolayan otomatik sistemleri tanımlamak amacıyla kullanılan bir terimdir.
Büyük C, küçük c (Big C, little c)
İngilizcede "Müşteri - Customer" sözcüğünüm ilk harfini simgeler. Büyük C, kuruluş dışından olan ve kuruluşun sunduğu ürün veya hizmeti alan müşteriyi ifade etmek için kullanılır. Küçük c ise; kuruluş içinden olan, kuruluş içerisindeki bir bölümün veya çalışanın sunduğu ürün ya da hizmeti alan müşteriyi ifade eder.
Büyük Q, küçük q (Big Q, little q)
Bu terim iki olay arasındaki farklılığı vurgulamak için kullanılır. Büyük Q, sınırsız kapasitede iş, süreç ve ürünün kalite yönetimi olarak adlandırılırken; küçük q, sınırlı kapasitede ürün ve süreçlerin kalite yönetimi olarak ifade edilir.
-C-
Cazip Kalite (Attractive Quality)
Müşterinin henüz gereksinim duymadığı, fakat ileride gereksinim duyacağı farklılıkları hayal etmeyi ve bu farklılıkları ürün ve hizmete geçirmeyi amaçlayan kalite anlayışıdır.
Coaching (Koçluk)
Bireyleri ve takımları sonuçlara ulaştırmak için yetkilendiren, geliştiren ve cesaretlendiren uygun ortam ve koşulları yaratan yönetsel bir eylemdir.
-Ç-
Çalışma Ortamı
İşin altında yapıldığı şartlar takımı
-D-
Derece (Kalite Derecesi)
Ürünler, prosesler veya aynı fonksiyonel kullanıma sahip sistemler için farklı klasik şartlarına verilen kategori veya sınırlama
Denetleme
Bir kuruluşun faaliyetlerinin, kullanıldığı laboratuar, sistemler ve personelinin tanımlanmış düzenlemelere ve/ veya standartlara uygun olup olmadığının belirlenmesidir.
Denetçi (Auditor)
Sorumlulukları yapılan denetimin amacını anlamak, gerçekleştirmek, denetim sonuçlarını rapora dökmek, müşteri tarafından alınan istek geldiğinde alınan düzeltici işlemlerin sonuçlarını denetlemek, denetimle ilgili herhangi bir belgeyi muhafaza etmek veya gizli tutulup saklanmasını sağlamak, denetlenen kuruluşu denetimi etkili ve verimli bir şekilde planlayıp önyargısız bir incelemeye tabi tutmak olan ve bunları gerçekleştirirken belirlenen denetim standartlarına uyan kişidir.
Denetim (Auditing)
bkz. Kalite Sistem Denetim
Denetim Örgütü (Auditing Organization)
Mevcut bir sistem, süreç, ürün veya hizmetin belirlenmiş standartlara uygunluğunu doğrulamak için yetkilendirilmiş bağımsız bir kuruluştur.
Denetlenen Kuruluş (Auditee)
Denetlenecek olan kurumdur.
Derece Grade
Kullanım amacı aynı olan, değişik ihtiyaçlara cevap veren ürün veya hizmetlerin, kapsadığı özelliklerin sıra veya sınıflandırılmalarının göstergesidir.
Deney
Bir veya daha çok karakteristiğin bir prosedüre göre tayin edilmesi.
Düzeltme
Saptanan uygunsuzluğu gidermek için yapılan faaliyet.
Not 1 – Düzeltme, düzeltici faaliyet ile beraber yapılır.
Not 2 – Bir düzeltme, tekrar işleme veya yeniden derecelendirme gibi olabilir
Düşük Kalitenin Maliyeti (Cost of Poor Quality)
Arzu edilen kaliteye ulaşmak ve kalitede sürekli bir gelişim sağlamak amacıyla gerçekleştirilen etkinliklerin toplam giderleridir.
Düzeltici Faaliyetler (Corrective Action)
Saptanan bir uygunsuzluğun sebebinin veya diğer istenmeyen durumu yok etmek için yapılan faaliyet
Doküman (Document)
Bir kuruluşta uygulama öncesi bilgi sağlayan ve çalışmak için gerekli verileri içeren yazılı biçimlerin (tanımlar, mühendislik çizimleri,standartlar, kalite planları, vb.) tümüdür.
Doküman Kontrolü (Document Control)
Kalite güvence sistemi çerçevesinde ürün kalitesini etkileyebilecek tüm dökümanların hazırlanmasının, muayenesinin, onaylanmasının ve geri çekilmesinin bir sistem çerçevesinde yürütülmesidir.
Dokümanların Gözden Geçirilmesi (Documents Review)
Kalite güvence sisteminin yeterli ölçüde dökümante edilip, yazılı kurallar ve talimatların belirtilen şartlara uygunluğunun ve uygulanıp uygulanmadığının, ISO 9000 maddeleri çerçevesinde yeniden gözden geçirilmesidir.
Doküman
Bilgi ve onun destekleyici ortamı. Örnek kayıt, özellik, prosedür dokümanı, çizim, rapor, standart.
Not 1 – Ortam; kağıt, manyetik, elektronik veya optik bilgisayar disketleri, fotoğraf veya mastar numune veya bunların birleşimi olabilir.
Not 2 – Bir dokümanlar takımı, mesela özellikler ve kayıtlar, sıklıkla “dokümantasyon” olarak adlandırılır.
Not 3 – Bazı şartlar (mesela okunabilirlik şartı) bütün doküman tiplerine uygulanır, bununla birlikte özellikler (mesela revizyon ile kontrol edilmek için şart) ve kayıtlar (mesela geri çekilebilme şartı) için farklı şartlar olabilir.
Doğrulama
Objektif delilin sağlanması yolu ile belirlenen şartların yerine getirildiğinin teyidi.
Not 1 – “Doğrulanmış” terimi karşılıklı gelen statüleri belirlemek için kullanılır.
Not 2 – Teyit, aşağıdaki gibi faaliyetleri kapsayabilir.
•Alternatif hesaplamaların yapılması
•Onaylanmış benzer tasarım şartnamesi ile yeni tasarım şartnamesinin mukayese edilmesi,
•Deneylerin ele alınması ve demonstrasyon,
•Baskı öncesi dokümanların gözden geçirilmesi.
-E-
Ekonomik Kalite (Economic Quality)
Ürünün sağladığı ek karın aşıldığı kalite seviyesidir. Aynı zamanda ekonomik kalite yöneticilere, müşterileirn harcama-kar ilişkisine bakarak kaliteyi ne şekilde açıkladıklarını da hatırlatır.
Etkinlik
Planlanmış faaliyetlerin gerçekleştirilmesi ve planlanan sonuçlara ulaşma derecesi
-F-
Fırsat Sahası (Area of Opportunity)
Önceden belirlenmiş bir malzemenin, sürecin, ürün veya hizmetin bir parçası ya da bir biriminde meydana çıkabilir. "Area of Opprotunity"terimi ortada doğal bir birim (unit) olmadığı zamanlarda sıkça kullanılan bir terimdir. Bir boşluk alanını, bir zaman aralığını, bir üretim parçası ya da pek çok parçadan oluşan üretim aşamaları tamamlanmış bir ürünü vb. temsil edebilir. Rolü etkili bir şekilde tanımlandığı sürece, "birim" teriminin kullanımı, "fırsat sahası" terimine oranla daha fazla tercih edilebilir.
-G-
Geri Dönüşüm
Atıkların fiziksel ve/veya kimyasal işlemlerden geçirildikten sonra ikinci hammadde olarak üretim sürecine sokulması.
Geri Kazanım
Tekrar kullanım ve geri dönüşüm kavramlarını da kapsayan; atıkların özelliklerinden yararlanılarak içindeki bileşenlerin fiziksel, kimyasal veya biyokimyasal yöntemlerle başka ürünlere veya enerjiye çevrilmesi.
Geçerlilik
Objektif delil sağlamak yolu ile belirli bir kullanım amacı veya uygulama için şartların yerine getirildiğinin teyidi.
Not 1 – “Geçerli kılınmış” terimi karşılık gelen statüleri belirlemek için kullanılır.
Not 2 – Geçerlilik için kullanım şartları benzetişim veya gerçek olabilir.
Gündem (Agenda)
Toplantının etkin olarak yürütülebilmesi için yapılan plandır.
Güvenilirlik (Reliability)
Bir birimin, belirlenen şartlar altında ve belirli bir zaman diliminde, istenilen fonksiyonları yerine getirebilme kabiliyetidir. Güvenirlik terimi, aynı zamanda başarı ihtimalini veya başarı oranını gösteren güvenirlik özelliği olarakta kullanılır.
Gözden Geçirme
Tespit edilen hedeflere ulaşmak amacıyla ele alınan konunun etkinliği yeterliliği ve uygunluğunu tayin etmek için yapılan faaliyet.
Not – Gözden geçirme, verimliliğin tayinini de içerebilir. Örnek, yönetimin gözden geçirmesi, tasarım ve geliştirme gözden geçirmesi, müşteri şartlarının gözden geçirilmesi ve uygunsuzluğun gözden geçirilmesi.
Gölge Müşteri Araştırması (Blind Survey)
Bir kuruluşun başka bir firma tarafından incelenmesidir. Amaç, kuruluşun durumunu ve süreçlerini diğer firmalar ile karşılaştırmaktır.
-H-
Hata Sakınma Poke (Error) - Yoke (Avoid)
Japonca "Poke" ve "Yoke" sözcüklerinden oluşan bir terimdir. Hataların oluşumunu ve uygun olmayan ürünün kullanımını önleme sistemini ifade eden etkin bir yaklaşımdır.
Hedef Grup (Focus Group)
Müşterilerin, ürün ve hizmetler hakkındaki düşüncelerini öğrenmek amacıyla bir araya getirilmesidir. Grubun amacı, ürünlerin veya hizmetlerin geliştirilmesi için yeni düşüncelerin yaratılmasıdır.
Histogram (Histogram)
Bir veri dizisindeki değişikliklerin sınıflandırılması ve bunların dağılımının çubuklar ile gösterimidir. Histogramlar sayısal tablolarda gözlenemeyen gruplaşmaların daha kolay anlaşılmasını sağlar. Histogram kalitenin yedi aracından biridir.
-İ-
İmtiyaz
Belirlenmiş şartlara uygun olmayan bir ürünün kullanılmasına veya serbest bırakılmasına verilen izin.
Not – Genellikle bir imtiyaz izni uygunsuzluk özellikleri belirtilen belirli bir sınır içinde olan mutabık kalınmış bir zamanla veya o ürünün belirli bir miktarıyla sınırlandırılmıştır.
İyi Yönetişim (Good Governance)
Açıklık, şeffaflık, katılım, etkileşim ve hesap verme kültürünün hakim olduğu yönetim anlayışı
İlgili taraf
Bir kuruluşun başarısından veya performansından fayda sağlayan kişi veya grup. Örnek, müşteriler, mal sahipleri, kuruluştaki kişiler, tedarikçiler, bankerler, birlikler, ortaklar veya dernekler.
Not – Bir grup bir kuruluşu, bu kuruluşun bir kısmını veya birden fazla kuruluşu kapsayabilir.
İşaretleme
Bir ürün veya ürün grubunun ulusal ve uluslararası standartlar ve/veya ilgili mevzuata sağlık, güvenlik, çevrenin ve tüketicinin korunması çerçevesinde uygun olduğunu göstermek için belirli bir işaretin kullanılmasını, ifade eder.
İzlenebilirlik
Dikkate alınan bir şeyin geçmişini, uygulanmasını veya yerini izleme yeteneği.
Not 1 – Dikkate alınan bir ürün ise izlenebilirlik;
•Malzeme ve parçaların menşei,
•Proses geçmişi ve
•Teslimattan sonra ürünün yeri ve dağıtımı
ile ilgili olabilir.
Not 2 – Metroloji alanında VIM : 1993, 6.10’daki tarif kabul edilen tariftir.
İndikatör
Gösterge