Marcus Tillius Cicero

Romalı siyaset adamı ve hatip (M.Ö. 106-43).



Roma'nın soylu ailelerinden birinin oğlu olan Cicero, avukat olarak Roma'da büyük bir ün yaptı ve gerek yeteneği, gerek atılganlığı sayesinde zamanın mali yolsuzluklarını ortaya çıkardı (Verres'e karşı).

Bu yoldan zenginliğe ve üne kavuştuktan sonra, 63 yılında konsüllüğe, yani Roma Cumhuriyeti'nin başkanlığına seçildi. Catilinaria adıyla bilinen ateşli söylevleriyle, kendisini devirmek isteyen suikastçı Catilina'nın ölüme mahkûm edilmesini sağladı. O tarihten sonra, askeri bir darbeyle iktidara geçen Sezar'ın tutumu karşısında Cicero uzun bir suskunluk dönemine girdi. Fakat 44 yılında diktatörün öldürülmesinden sonra eski canlılığına ve cumhuriyet tutkusuna yeniden kavuşan Cicero, fesatçıların komplolarını açıklamak için Philippicae adlı sert söylevini kaleme aldı. Bunun üzerine, Roma'nın yeni hâkimleri Cicero'yu öldürttüler; elleri ve başı kesilerek Senato'nun kürsüsünden Meclis'e gösterildi.

Düşüncelerini açık, duru ve ahenkli bir dille açıklamayı bilen Cicero Eski Roma'nın en ünlü hatibiydi.

Cicero, Roma Cumhuriyeti'nin son döneminde olayların hem kahramanı, hem tanığı, hem de kurbanı oldu. Hitabet yeteneği ve siyasetçi ruhu sayesinde krallar gibi yaşadı. Sadece konuşmalarından değil, felsefe öğretileri üstüne düşüncelerinden ve özdeyişlerinden oluşan önemli bir eser bıraktı.

*

Marcus Tullius CICERO (İÖ 106-43)
MsXLabs.org & Temel Britannica & Vikipedi

Cicero (M.Ö. 106 - 43), Lâtin Romalı devlet adamı, bilgin, hatip ve yazardır. Felsefe öğrenimini, Epikürosçu Phaedros, Stoacı Diodotos ve Akademi'ye bağlı Philon'dan almış olan Cicero'nun önemi, Yunan düşüncesini daha sonraki kuşaklara aktarmasından oluşur. Bilgi kuramı açısından, kesinliğe bağlanmak yerine olasılıkların yolunu izlemeyi yeğleyen, buna karşın ahlak alanında, dogmatik bir tavır sergileyip, Stoacılara ve bu arada Sokrates'e yönelen Cicero, Latincenin felsefe dili olarak gelişmesine katkı yapmış ve bu arada, dinsel görüşleri açısından daima agnostik kalmıştır.

Cicero, Romalı bir devlet adamı ve ünlü bir avukattı. Mahkeme salonla­rında ve Roma Senatosu'ndaki özgürlük ve eşitlikten yana parlak konuşmalarıyla ünlen­di. Bunlardan kimi yazılı olarak günümüze kadar ulaşmıştır. Cicero Roma'da yaşamın örgütlenme biçiminin ve cumhuriyet yasaları­nın büyük bir savunucusuydu.
İtalya'da, Arpino'da doğan Cicero 26 ya­şındayken, babasını öldürdüğü savıyla haksız yere suçlanan Sextus Roscius'un savunmasını üstlenince her yerde tanındı. Diktatör Sulla' nin kölelerinden biri, efendisinin düşmanı olan Sextus Roscius'u ortadan kaldırmak amacıyla bu suçlamayı uydurmuştu ve Sulla' mn korkusundan hiçbir avukat Sextus'u savunmak istemiyordu. Cicero davayı üstlen­di ve jüriye "suçsuz" kararı verdirmeyi ba­şardı.
Cicero İÖ 75'te Roma ile Sicilya arasındaki tahıl ticaretinin düzenlenmesi için devlet gö­revlisi olarak Sicilya'ya gönderildi. Burada ticaret ilişkilerindeki dürüst ve sağduyulu tutumuyla Sicilya halkının güvenini kazandı. Beş yıl sonra, rüşvetçi vali Verres'e karşı açıla­cak bir davada halk Cicero'dan yardım istedi. Cicero'nun suçlamaları öyle etkili oldu ki, ken­dini savunamayan vali kentten sürüldü.
İÖ 66'da Cicero praetor yani yüksek yöneti­ci oldu. Roma'da ayrıcalıklı sınıfın üyeleri patriciler, soylu olmadığı için Cicero'dan hoş­lanmıyorlardı. Ama rakibi olan genç ve soylu Catilina'yı tehlikeli bularak Cicero'nun 63'te konsül seçilmesini desteklediler.
Konsül olduğu yıl Catilina'nın önderliğinde çıkan ayaklanma Cicero'nun zeki ve soğuk­kanlı yönetimi sayesinde bastırıldı. Devleti kurtardığı için ona, "Ülkenin Babası" unvanı verildi. Konsül olarak görevi sona erince, düşmanları tarafından, ayaklanmaya katılan Roma yurttaşlarını yargılanmadan ölüm ceza­sına çarptırmakla suçlandı ve İÖ 58'de sürgü­ne gönderildi. Ertesi yıl geri dönen Cicero, bugün Türkiye sınırları içinde yer alan eski Roma eyaleti Kilikya'ya vali atandı.
İÖ 49'da başlayan Pompeius ile Jül Sezar arasındaki iç savaşta Cicero Pompeius'un yanında yer aldı. Barış zamanı Roma'ya geri dönmesine izin verildiyse de savaşı kazanmış olan Sezar'ı hiç desteklemedi. Sezar'ın dikta­törlüğü boyunca ve ölümünden sonra kısa bir süre toplumsal yaşamdan elini eteğini çekti ve kendini felsefeye verdi.
İÖ 44'te Sezar'ın arkadaşı Marcus Antonius' un yönetimi ele geçirmeye hazırlandığı sıra­da Cicero Antonius'a saldıran konuşmalar yaptı. Bu konuşmaların ardından, Antonius Roma'dan ayrılmak zorunda kaldı. Cicero cumhuriyeti korumak amacıyla bir süre daha çalışmalarını sürdürdü. Ama Sezar'ın vârisi Octavius ve Lepidus ile birleşen Antonius Roma'da egemenliği eline geçirdi. Üçler Mec-lisi'ni oluşturarak, Cicero'nun öldürülmesini istedi. Cicero kentten ayrılmaya çalışırken öldürüldü. Başı ve elleri kesilerek Roma Forumu'nda, konuşmacılar için ayrılmış yer­de sergilendi.
Eski Yunan felsefesini daha sonraki kuşak­lara aktaran ve bir felsefe dili oluşturan Cicero'nun yazılarından yapılmış bir derleme, 1967'de Seçmeler adıyla Türkçe olarak yayım­lanmıştır.

Hayatı
3 Ocak M.Ö. 106 yılında Arpinum'da doğmuştur. Çocukluğundan itibaren harika bir öğrenci olmuş, eğitime olan tutkusu ve sevgisi ile ünlenmiştir. Yoğun bir hukuk öğrenimi görmüş, daha sonraları ise edebiyat ve felsefeyle daha çok ilgilenmeye başlamıştır. Savaşı hiç sevmezdi, yine de orduya katıldı. Mahkemelere başkanlık yaptı, ünlü ve başarılı bir hukukçu oldu. Daha sonraları ise konsül oldu, daha önce ailesinden hiçbir kimse konsül olmamıştı, yani o bir novus homo idi. M.Ö. 60 yılında Sezar, ilk Triumvirliği başlattı. M.Ö. 58 yılında Publius Clodius Pulcher'in koyduğu yasa ve aralarında gelişen sürekli muhalefet yüzünden İtalya'yı bir yıllığına terk etti. M.Ö. 50'li yıllarda, Cicero popülist Milo'yu Clodius'a karşı destekledi. Sonra 50'li yılların ortasında Clodius Milo'nun gladyatörleri tarafından Via Appia'da öldürüldü. Cicero Milo'yu savundu, bariz kanıtlar yüzünden pek başarılı olduğu söylenemez. Nitekim Milo sürgüne gitti ve uzun bir süre Massilia'da yaşadı.
M.Ö. 50 yılında Sezar ile Pompey arasındaki gerilim iyice artmıştı, Cicero bu yıllarda Pompey'in tarafını tuttu, yine de Sezar'ın düşmanı olmak istemiyor buna göre daha yumuşak bir politika izliyordu. M.Ö. 49 yılında Sezar İtalya'yı işgal ettiğinde, Cicero kaçmak zorunda kaldı. Daha sonraları Sezar onun geri dönmesi için ikna etmeye çalışınca, Cicero İtalya'yı terk ederek Selanik'e gitti. M.Ö. 48 yılında Pompey taraftarlarıylaydı, bu dönemde onlarla arası açıldı, Sezar'ın Pharsalus'daki zaferinin ardından Roma'ya geri döndü. Sezar'ın hükümranlığı altında sesini çıkarmadı, yazılarına konsantre olmuştu.
M.Ö. 45 yılının şubatında kızı Tullia öldü. Hayatı boyu bu şoktan kurtulamadı.
M.Ö. 44 yılında Sezar öldürüldü. Bu dönemde popüleritesi arttı, Senato'nun en güçlü, en sözü geçer adamı haline geldi. Sezar'dan sonra giderek güçlenen Mark Antony'yi sevmiyordu. Yine de Mark Antony ve Cicero dönemin en güçlü iki adamı olarak diğerlerinden daha öne çıkıyordu. Sezar'ın veliahtı Oktavian İtalya'ya varınca, Cicero Antony'ye karşı onu savunmaya başladı. Sürekli Antony'yi eleştiriyor, Oktavian'ı ise övüyordu. Senato'yu da Antony'ye karşı kışkırtmıştı. Cicero'nun ününün doruğuydu bu dönemler. Zamanla Cicero'nun Antony'ye olan kini arttı, kafasındaki plan hem Oktavian hem de Antony'yi aradan çıkarmaktı. Ama bu ikisi Lepidus ile beraber ikinci Triumvirliği kurunca, Cicero'yu devlet düşmanı ilân ettiler. Cicero kaçtı, fakat yakalandı. M.Ö. 43 yılının 7 Aralık günü başı kesilerek idam edildi. Başı ve elleri Forum Romanum'daki Rostra'da gösterildi.

Çalışmaları

Konuşmaları

Hiç kuşkusuz Cicero'yu bu kadar büyük ve ünlü kılan özelliği onun inanılmaz hatipliği idi. 88 konuşması kayda geçirilmiş, bunlardan sadece 58'i bugüne ulaşabilmişti

Politik Konuşmaları

• Pro Lege Manilia veya De Imperio Cn. Pompei (M.Ö. 66)
• De Lege Agraria contra Rullum (M.Ö. 63)
• In Catilinam I-IV (M.Ö. 63)
• Pro Marcello (M.Ö. 46)
• Pro Ligario (M.Ö. 46)
• Pro Rege Deiotaro (M.Ö. 46)
• Philippicae (M.Ö. 44)

Felsefesi

Retorik

• de Inventione (M.Ö. 84)
• de Oratore (M.Ö. 55)
• de Partitionibus Oratoriae (M.Ö. 54)
• de Optimo Genere Oratorum (M.Ö. 52)
• Brutus (M.Ö. 46)
• Orator ad M. Brutum (M.Ö. 46)
• Topica (M.Ö. 44)

Diğer Felsefi Çalışmaları

• de Republica (M.Ö. 51)
• Hortensius (M.Ö. 45)
• Lucullus or Academica Priora (M.Ö. 45)
• Academica Posteriora (M.Ö. 45)
• De Finibus, Bonorum et Malorum (M.Ö. 45)
• Tusculanæ Quaestiones (M.Ö. 45)
• de Natura Deorum (M.Ö. 45)
• de Divinatione (M.Ö. 45)
• de Fato (M.Ö. 45)
• Cato Maior de Senectute (M.Ö. 44)
• Laelius de Amicitia (M.Ö. 44)
• de Officiis (M.Ö. 44)
• Paradoxa Stoicorum (M.Ö.-)
• de Legibus (M.Ö.-)
• de Consulatu Suo (M.Ö.-)
• de temporibus suis (M.Ö.-)
• Commentariolum Petitionis (M.Ö.- , Cicero'ya atfedilse de büyük ihtimalle kardeşi Quintus Tullius Cicero tarafından yazılmıştır.)

Mektuplar

• Epistulae ad Atticum (M.Ö. 68-43)
• Epistulae ad Quintum Fratrem (M.Ö. 59-54)
• Epistulae ad Brutum (M.Ö. 45)
• Epistulae ad Familiares (M.Ö. 43)

Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi & MsXLabs

Marcus Tullius CICERO
(İ.Ö. 106 Arpinum-İ.Ö. 43 Caieta), Romalı devlet adamı ve yazar. Konuşma sanatı, hukuk ve felsefe alanlarında öğrenim gördü. Halkçı hareketlere karşı çıkan aşırı bir aristokrat olarak tanındı. On yıl içinde Roma'nın en başarılı savunma avukatı ve hatibi olarak sivrildi. Yüksek devlet görevlerinde bulunduktan sonra konsül seçildi (63). Aynı yıl Catilina adlı bir soylunun darbe girişimini önleyerek Roma'yı bir iç savaştan kurtardı, ancak beş darbeciyi yargılanmadan idam ettirmesi halkın tepkisine yol açtı. Cicero'nun rakibi Clodius bu olaydan yararlanarak onu sürgüne gönderdi (58). Sezar, Crassus ve Pompeius'un oluşturduğu ilk triumvirlik (üçlü yönetim) tarafından Roma'ya dönmesine izin verildiyse de, siyasal etkinlikte bulunması yasaklandı (57). Antonius ile Octavius arasındaki çatışmada Antonius'a şiddetle saldıran konuşmalar yapan Cicero, böylelikle kendi ölüm kararını da imzalamış oldu. Antonius'un askerleri tarafından öldürülerek, başı ve sağ eli, konuşmalarını yapmış olduğu kürsüye çivilendi. Cicero öncelikle bir devlet adamı olmak istemişti. Edebî yaratı, onun için siyasetin başka araçlarla sürdürülmesi anlamına geliyordu. Günümüze kalan elli sekiz konuşması, Lâtin düzyazı sanatının doruğunu oluşturur. Cicero'nun felsefî yazıları, bir felsefe sistemini düzenli biçimde yansıtan ürünler değildir. Bunlar daha çok, Platon (Eflatun) ve Aristoteles'ten alınmış "diyalog" biçimi içinde, Yunan felsefe sistemlerini karşı karşıya getiren yapıtlardır. 864 mektuptan oluşan yazışması onun kişiliğine ve tarihsel dönemine ışık tutması bakımından ilginçtir.

Başlıca yapıtları:

• "De Senectute" (Yaşlılık Üzerine, 44),
• "De Amicitia" (Dostluk Üzerine, 44).