Kaldıraçlar

Kaldıraçlar, sabit bir destek etrafında hareket edebilen sağlam çubuklardır. Kaldıracın etrafında döndüğü noktaya destek denir. Uygulanan kuvvetin destek noktasına olan uzaklığına kuvvet kolu, yük ile destek arasındaki uzaklığa yük kolu denir. Bir kaldıraçta kuvvet kolu, yük kolundan ne kadar uzun olursa, bu kaldıraçla kaldırılabilecek yük de o kadar büyük olur.
Dengede olan bir kaldıraçta kuvvetle kuvvet kolunun çarpımı, yükle yük kolunun çarpımına eşittir. Buna kaldıraç bağlantısı denir.

• Kuvvet x Kuvvet kolu = Yük x Yük kolu

Kaldıraçlar, destek noktasının bulunduğu yere göre çift ve tek taraflı kaldıraç olmak üzere iki gruba ayrılır.

• Çift Taraflı Kaldıraç

Desteğin ortada olduğu kaldıraçlara denir. Kuvvetin yönünü değiştirir, kuvvetten kazanç sağlar. Günlük hayatta çift taraflı kaldıraca benzer pek çok araç kullanırız. Örneğin makas, pense, eşit kollu terazi, levye, kayık küreği, tahterevalli desteğin ortada olduğu kaldıraca benzer araçlardır.

• Tek Taraflı Kaldıraç

Desteğin uçta olduğu kaldıraçlardır. İki çeşittir:

1. Desteğin uçta, yükün ortada olduğu kaldıraç. Kuvvetten kazanç, yoldan kayıp vardır. Desteğin uçta, yükün ortada olduğu kaldıraçlara örnekler; el arabası, fındık kıracağı, gazoz açacağı, insan çenesi.
2. Desteğin uçta, kuvvetin ortada olduğu kaldıraç. Yoldan kazanç, kuvvetten kayıp vardır. Bu çeşit kaldıraca örnekler; cımbız, maşa, iş makinelerini pistonla çalışan kolları, ön kollarımız.

Kaldıraçta Kuvvet Kazancı:
Basit makinelerde kuvvet kazancı, yükün kuvvete oranı olarak ifade edilir.

• yük x yük kolu = kuvvet x kuvvet kolu olduğuna göre,
• kuvvet kazancı = Yük/Kuvvet=Yük kolu/Kuvvet kolu olarak yazılabilir.

Kaldıraç
MsXLabs.org & MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi

Bir noktası sabit olan ve küçük bir kuvvetle ağır yükleri kaldırmaya ya da büyük dirençleri yenmeye yarayan basit makine. Günlük hayatta kullanılan sayısız kaldıraç vardır. Birçok karmaşık makinede de kaldıraçlardan yararlanılır. Her kaldıraçta bir dayanma noktası, yani sabit bir nokta ve biri direncin ya da yükün, öbürü de kuvvetin uygulanma noktaları olmak üzere toplam üç nokta önem taşır. Kaldıraçlar, bu üç noktanın karşılıklı konumuna göre üç çeşide ayrılır. Birinci kaldıraç çeşidinde (makas, terazi) dayanma noktası, dirençle kuvvet arasındadır. İkinci kaldıraç çeşidinde (fındıkkıran, el arabası) direnç, dayanma noktasıyla kuvvetin uygulandığı noktalar arasında yer alır. Üçüncü kaldıraç çeşidinde (maşa, gaz pedalı) ise, kuvvetin uygulanma noktası, dayanma noktasıyla direncin uygulandığı nokta arasındadır. Kısacası birincide dayanma noktası, ikincide direnç, üçüncüde kuvvet ortadadır. Yük (ya da direnç) ile dayanma noktası arasındaki uzaklık yük (ya da direnç) kolu, kuvvetle dayanma noktası arasındaki uzaklık da kuvvet kolu olarak adlandırılır. Kaldıraçlarda "yük x yük kolu = kuvvet x kuvvet kolu" bağıntısı kullanılarak, bu dördü içinden üçü bilindiğinde, bilinmeyen dördüncü hesaplanabilir. Kaldıraçların mekanik verimi, birinci çeşit kaldıraçta 1 ya da 1'den küçük veya büyük, ikinci çeşit kaldıraçta 1'den büyük, üçüncüde de 1'den küçüktür.