Bilgi Kavramları

Bilgi kavramı

bir iletişim sisteminin bir noktasından diğerine, belli bir koda göre belli bir enerji taşıyan işaretler biçiminde gönderilen ileti kavramından ayrılamaz.

Bir bilgi kaynağı, sonlu bir kümeden ayrık simgeler seçerek iletiler yayınlar; bu simgeler örneğin, abecenin harfleri, bir sözlüğün sözcükleri, bir müzik ıskalasının notaları ya da en yalın biçimiyle, Mors abecesinin iki simgesi olabilir. Özel bir ileti,bir repertuvarın simgeler dizisinden oluşan olası bütün iletiler kümesinin bir öğesidir. Dolayısıyla bilgi, kendine vereceğimiz anlamdan bağımsız olarak, küme içinden bir ileti seçme özgürlüğümüzün ölçüsüdür. Bilgi, seçimden önce var olan belirsizlik ya da düzensizliğin çözümünü gösterir; bu yüzden hâlâ negatif entropi ya da negentropi adıyla anılmaktadır.

Bir repertuvarın kısaltmaları,her zaman sayısal biçimde kodlanabilir ve her sayı 0 ile 1 rakamı kullanılarak ikili biçimde gösterilebilir. Dolayısıyla n olasılık arasındaki seçim her zaman ikili ya da almaşık bir seçim dizisine indirgenebilir. Örneğin 8 = 23 olasılık arasındaki seçim, 3 seçenekli bir dizi, yani 3 = log28 biçiminde yapılabilir. Eşit olarak olası 8 olasılıklı bir repertuvarın ,bit adı verilen 3 birimlik bir bilgi içerdiğinden söz edilir. Daha genel olarak eşolası n olasılık için log2n bilgi vardır; bu sayı, ancak n, 2'nin bir kuvveti olursa, bir tamsayıdır.

Genel halde,repertuvarın farklı iletileri eşolasılık değil, p, olasılıkları taşıyorsa, bilgi p, log2 Pı biçiminde farklı terimlerin toplamıyla tanımlanır; bu terimlerin işaretini değiştirmek gerekir; çünkü eski değerdedir, yani p,, 1'den küçüktür. Bu toplam, eşolası iletiler halindeki toplamdan her zaman daha küçüktür.

Uygulamada, parazit işaretler, her zaman iletiyi taşıyan yararlı işaretlerle bir arada bulunur; dolayısıyla iletiye belli bir gürültü eşlikeder;bu gürültü repertuvarın çeşitli öğelerinin ayırımını güçleştirerek bilgiyi maskeleme eğilimi gösterir. Gürültüyle bozulan bir bağlantı, genellikle desibel (dB) türünden işaret/gürültü oranıyla belirtilir. Bağlantının belli bir düzeninde, iletinin doğru alınması için bu oranın bir minimum değerden büyük olması gerekir.

Gürültünün zararlı etkileri iki farklı yolla azaltılabilir: işaretleri, biçimleri koruyarak ve yükselterek düzenli aralıklarla yenileme; gerek kodun (algılayıcı ve hata düzeltici kodlar) simgeleri düzeyinde, gerekse tam ileti ya da ileti parçaları düzeyinde belli bir yineleme.

Bilgi kuramı 1940'dan bu yana, özellikle ABD'Iİ Shannon ve Weaver'in girişimleriyle özel araştırmalara konu olmuştur; günümüzde kodlama kuramından ve istatistikten yararlanılır. Bu kuram belli kullanım koşullarında, bir iletkiyi kaçınılmaz bir hata payı ve bir olasılık oranıyla göndermeyi sağlayacak bir bağlantının tasarımına olanak verir.

Birim zamanda iletilen bilgi miktarı, kullanılan frekans bandının genişliğine bağlıdır. Aşağıdaki tabloda çeşitli bilgileri göndermek için gereken frekans bantları verilmiştir:

Bilgi Güvenliği Kavramları

Bir bilginin güvenli olarak iletileceğinden ya da elde edilmiş bir bilginin güvenli bir şekilde elde edilmiş olduğundan bahsedilebilmesi için, kullanılan iletişim sistemlerinin sahip olması beklenebilecek bazı güvenlik kavramları vardır:

• Gizlilik (privacy/confidentiality): Bilgiyi görme yetkisi olanlar dışındaki herkesten gizli tutmak.

• Kimlik Denetimi (authentication/identification): İletimi gerçekleştirilen bir mesajın göndericisinin gerçekten gönderen kişi olduğu garantisi.

• Bütünlük (integrity): Bütünlük bir bağlantının tamamı ya da tek bir veri parçası için, mesajın gönderildiği gibi olduğuna, üzerinde hiçbir değişiklik, ekleme, yeniden düzenleme yapılmadığı garantisi.

• Reddedilmezlik (non-repudation): Alıcının veya göndericinin iletilen mesajı inkar edememesi (böylece bir mesaj gönderildiğinde alıcı göndericinin mesajı gönderdiğini, benzeri biçimde gönderici de, alıcının mesajı aldığını ispatlayabilir).

• Erişim Kontrolü (access control): İzinsiz kişi ya da uygulamaların erişmemeleri gereken kaynaklara erişemeyecekleri garantisi (ağ güvenliği bağlamında, erişim kontrolü, ana bilgisayar sistemlerine erişimleri kontrol etme ve limitlendirme yetisidir. Bu kontrolü başarmak için, erişimi kazanmaya çalışan her varlık ilk olarak tanımlanmalı veya doğrulanmalıdır. Erişim kontrolü servisleri kimlik denetimi yapılmış varlıkların kaynaklara ancak kendilerine izin verilen şekilde erişebilecekleri garantisini vermekle yükümlüdür).

Bu temel kavramlar dışında zaman bilgisi, tanıklık, anonymity, sahiplik, sertifikalandırma, imzalama gibi kavramlardan da bahsedilebilir.