Bileşikler - Asetik Asit (Etanoik Asit)

Asetik Asit
MsXLabs.org

• Kimyasal Adı : Sirke asidi, Etanoik asit
• Kimyasal formül : CH3COOH
• Molekül ağırlığı : 60.05 g/mol
• CAS numarası :[64-19-7]
• Yoğunluk : 1.266 g cm−3
• Ergime noktası : 16.5 °C (289.6 ± 0.5 K) (61.6 °F)
• Kaynama noktası : 118.1 °C (391.2 ± 0.6 K) (244.5 °F)
• SMILES : CC(=O)O

Asetik asit veya etanoik asit CH3COOH formüllü bir organik asittir, sirkeye ekşi tadını ve keskin kokusunu vermesiyle bilinir. Karboksilik asitlerin en küçüklerindendir (en küçük olan formik asittir). Doğada karbonhidratların yükseltgenmesiyle oluşur. Sanayide asetik asit hem biyolojik yolla hem de sentetik yolla imal edilir. Tuz ve esterine asetat denir. Suda tamamen çözünür.

Kullanımı
Sirke
Sirke genelde %4-8 oranında asetik asit içerir ama turşu kurmak için kullanılan sirkelerde bu oran %18'e varır. Sirkenin oluşturduğu asitli ortam gıdaların bozulmasına neden olacak çoğu mikroorganizmanın büyümesini engeller. Bu yüzden turşulama sebzelerin ömrünü uzatmak için etkili bir yöntemdir.

Sanayi
Yoğun asetik asit cildi yakar, göze kalıcı zarar verir ve ciltte kabarcıklar oluşmasına neden olur. Etkileri birkaç saat sonra hissedilir. Bu etkilerden korunmak için nitril koruma eldivenleri giyilir (lateks eldivenler koruma sağlamaz). Asetik asit 39 °C üzerinde tutuşabilir, havayla patlayıcı karışımlar oluşturabilir. %25'den daha yoğun asetik asit, keskin kokusu ve yakıcı buharlarından dolayı labaratuvarlarda kullanılması zordur, çekerocak altında kullanılmalıdır. Seyreltik asetik asit (sirke gibi) zararsızdır, ama daha kuvvetli çözeltileri insan ve hayvanlar için zararlıdır. Sindirim sistemine ciddi hasar verebilir ve kan asitliğini ölümcül oranda değiştirebilir.

asetik asit


(CH3COOH), SİRKE ASİDİ ve ETANOİK ASİT olarak da bilinir, karboksilik asitlerin en önemlisi.

Doğal karbonhidratların mayalanması ve yükseltgenmesiyle elde edilen seyreltik sulu çözeltisine sirke, tuz ve esterlerine de asetat denir. Sanayide, asetik asit ve asetatlann çok geniş bir kullanım alanı vardır. Asetik asit matbaacılıkta bazı baskı işlerinde kullanılan metal asetatlann hazırlanmasında, vinil asetat plastiklerin üretiminde, selüloz asetat fotoğraf filmlerinin ve sentetik dokuma elyafının yapımında, uçucu organik esterleri de (etil ve bütil asetat) reçine, boya ve vernik çözücüsü olarak kullanılır.

Şahsilik asidin asetik esteri olan aspirin ise, asetik asitten üretilen esterler arasında ticari ve tıbbi açıdan en önemlisidir. Aynca vücut sıvılarında ve bitki özsulannda bulunan asetik asit, yaşamsal önem taşıyan birçok maddenin biyosentezinde rol oynayan, metabolizmaya yardımcı temel maddelerden biridir; bir asetil grubunun koenzim A molekülüne bağlanmasıyla oluşan asetil koenzim A, yağ asitlerinin, birçok aromatik bileşiğin ve steroitlerin vücutta üretilmesinde görev alır.

Besin sanayisinde alkollü sıvıların mayalandırılmasıyla sirke halinde üretilen asetik asit, büyük çapta tüketildiği başka sanayi dallarının gereksinimini karşılamak üzere bireşim (sentez) yoluyla üretilir. Bu üretimde en sık uygulanan yöntem, asetilenin hidratlanarak asetaldehite dönüştürülmesi, asetaldehitin katalizör eşliğinde havanın oksijeniyle yükseltgenmesinden de asetik asit elde edilmesidir. Aynca sanayide etil alkolün yükseltgenmesiyle de asetik asit elde edilmektedir.

Saf asetik asit, suyla tamamen karışabilen, tahriş edici, renksiz, 16,6 °C’de eriyen, 117,9°C’de kaynayan bir sıvıdır.