Bileşikler - Etilen Glikol

Etilen Glikol
Glikol ya da etandiol olarak da bilinen, renksiz, kokusuz, tatlı, yağ kıvamında bir alkol (HOCH2CH2OH). Etilen okside su ilâvesiyle elde edilir. Suyla karıştırılarak antifiriz olarak kullanılır. Alkid reçineleri ve dakron lifleri birer etilen glikol türevidir. Patlayıcı madde imalinde de kullanılır. İlk kez Wurtz tarafından bulunmuştur (1885).

Elde edilişi:

• Mono alkollere benzer olarak 1, 2 dihalojen alkanlardan sulu potasyum hidroksit veya alkol metal karbonat yardımıyla hidrolizle elde edilebilir. Misal 1, 2 - dibromoetan etilenglikol verir.

• Etilen glikol endüstriyel olarak etilenden aşağıdaki metotlarla elde edilir.
• Etilen, klorlu sudan geçirilir. Meydana gelen etilen klorohidrin sodyum bikarbonat sulu çözeltisiyle hidroliz edilir.
• Etilenoksidin soğuk, sulandırılmış hidroklorik asitle muamalesiyle elde edilir.

Organik kimyacı Wurtz 1855 yılında HO-CH2-CH2-OH formülüne sahip bu bileşiği bulduğunda şekerli tadından dolayı ona “glikol” adını vermiştir. Ancak siz keyfinize göre “etilen glikol”,“1,2 etandiol” ya da yalnızca “etandiol” diye de hitap edebilirsiniz.

Etilen glikol su, alkol ve asetonla karışıp kaynaşan ancak eterde hemen hemen hiç çözünmeyen, renksiz, viskoz ve tatlı bir alkoldür. Donma noktası -13ºC, kaynama noktası ise 198ºC’dir. Donma noktasının düşük, kaynama noktasının ise bu kadar yüksek olması çok işe yarar aslında. Suyla karıştırıldığında donma noktası daha da düşer ve radyatörlerde antifriz olarak kullanılır. Uçaklarda da yüzeyde buzun tutunmasını ve buzlanmayı engellemek amacıyla kullanılır. Bu kullanım alanlarının dışında etilen glikolden deterjan, parlatıcı, sentetik mum, reçine vs. üretiminde yararlanılır.

Etilen glikol zehirlenmesi
Etilen glikol işe yarar tatlı bir sıvı olmasının yanı sıra içildiğinde öldürücü olabilir. Etilen glikol zehirlenmesi etanol zehirlenmesine benzer fakat nefeste alkol yoktur.Zehirlenme belirtileri bulantı, kusma, solunum zorluğu ve komadır. Zehirlenme daha ciddi sonuçlara da yol açabilir. İçildiğinde; hasta kusturulur, mide yıkanır, solunum takviye edilir, elektrolit denge düzenlenir; etanol verilir ve hemodiyaliz uygulanır.

GLİKOL
(fr. glycol). Org. kim.
1. Formülü HOCH2—CH2OH olan etandiol-1,2’ nin yaygın adı. (Eşanl. ETANDİOL, ETİLENGLİKOL.)
2. Dialkollerin genel adı.

—Polim. Glikol politeraftalat, poliester türünde doğrusal polimer; tereftalik asit,metanol ve etilen glikoldan elde edilir. (Çok dayanıklı peliküllerin yapımında ve özellikle dakron ve tergal gibi tekstil elyafı üretiminde kullanılır.)

—ANSİKL. Org. kim. Wurtz, 1855'te bulduğu bu bileşiğe şekerli tadından dolayı glikol adını verdi. Glikol. 10°C'ta 1,12 yoğunluğu olan ağdalı bir sıvıdır. -13°C'ta erir, 198°C'ta kaynar Su, alkol ve asetonla karışır, eterde hemen hemen hiç çözünmez.

iki alkol işlevi taşıyan glikol, alkolün bilinen tüm özelliklerini içerir. Mono- ve dies- terleri verir, glioksal ile oksalik aside yükseltgenir. a -dioller, periyodik asit gibi özgül yükseltgenlerle formaldehite dönüşür. Sanayide etilen oksit hidratlanarak elde edilen glikol, çözücü, donma önleyici ve hidrolik akışkan olarak kullanılır. Bu bileşikten ayrıca glioksal, patlayıcı madde (nitrik asit diesteri), plastikleştirici, reçine, elyaf (glikol politeraftalat) ve sentetik mum üretiminde ara madde olarak yararlanılır. Ağız yoluyla alındığında zehirleyicidir.