Yunan Tanrı ve Tanrıçaları

Soyağacı

Uranus; Gök

Gök'e kosmik varlık ve ilk tanrı kuşağı arasında erkek ve baba tanrı olarak verilen ad.Uranos, Gaia ile birleşerek bir çok tanrısal varlık üretir, bunları doğar doğmaz Toprak'ın bağrına tıkaması, oğlu Kronos'un elinden hayalarının kesilmesi ve bu olay üzerine egemenliğin ikinci tanrı kuşağına geçmesi. Gaia, Kronos..

Gaia; Yer

Dünyayı, yeri, evrensel öğe olarak toprağı simgeler. Bir tanrıdan çok kozmik bir varlıktır Gaia,bütün öğelerin kaynağında bulunan ana ilkedir. Gaia, evreni bir düzen yötemine göre meydana getiren ve düzensiz boşluktan çıktıktan sonra dişi-erkek birleşme yoluyla evrenin kendisini ve tanrılarını yaratır. İlkin Uranos'la birleşip erkek ve dişi Titan'ları, Kyklopları ve Hekatonkheirleri doğurur. Bu doğurma sürecinden hemen sonra evrene egemenlik savaşaının ilk belirtisi Uranos tanrının doğan çocuklarını Gaia'nın karnına gerisin geri tıkmasıyla baş gösterir. Son Titan oğlu Kronos'a babasının erkeklik uzvunu kestirdikten sonra Gaia bu kez kendi doğurduğu Pontos'la birleşir ve ondan Nereus, Thaumas, Phorkys, Keto ve Eurybie'yi doğurur. Gaia Uranos'un devrilmesini sağladığı gibi tahta çıkan oğlu Kronos'un da devrilmesini sağlar. Çünkü Kronos babası Uranos gibi zorbaca davranır ve çocuklarını doğar doğmaz yutar. Karısı Rheia Zeus'a gebe kalınca Gaia ile Uranos'tan doğuracağı çocuğu kurtarma çarelerini sorar. Bu kez de Gaia kızına kaderi bildirmekle kalmaz, kader Uranos'un oğluna yenildiği gibi, Kronos'un da Zeus eliyle devrilmesidir. Kronos'u aldatmak çarelerini de gösterir ve Zeus'un Girit'te bir mağarada gizlice doğmasını sağlar. Kronos'a da bir taş yutturulur. Gaia birinci kuşak devrimini hazırladıktan sonra ikinci kuşak devrimini de hazırlar. Zeus'a ne yoldan egemenliği elde edebileceğini o öğretir; çare Kronos kuşağından Titan'ları yenmek için Kyklop'ları kuşağından ve Hekatonkheir'leri kurtarıp yardıma çağırır. Zeus Gaia'nın dediğini yaparak devlere karşı savaşı gerçekleştirir ve Titan'ları devirerek dünya egemenliğini ele geçirir.
Gaia son olarak Tartaros'la birlikte Typon'u doğurur. Başka Theogonia'lara göre Tartaros'tan Ekhidna adlı bir kızı olmuş ve Poseidon'la birleşerek Antalos devini doğurmuş. Genellikle devler, azmanlar, canavarlar hep Gaia'dan doğmuştur.
Zamanla Gaia'nın Myhtos'ta yeri ve önemi değişmiş, kozmik nitelikteki ana toprak,dinde daha belirli birer tanrıça olarak görülen, bir yandan Demeter, öte yandan Kybele gibi toprak ve bereket tanrıçalarına yer vermiştir. Gaia böyle daha kişisel ve insansal tanrıçalarla ya birleşmiş,ya da kozmik öğe olarak felsefe alanına girmiştir.

Kaynak: arkeo.org

Efsaneye Göre..
Evren oluştuktan sonra, onun üstünde yaşayacak ve ömür sürdürecekleri meydana getirmek gerekiyordu. Bunun için Gaia kendi oğlu Uranos ile birlikte Titanlar yarattı. Altısı dişi altısı erkek olmak üzere oniki tane olan Titanlar şunlardır; Okeanos, Koios, Hyperion, İapetos, Kronos, Theia, Rhea, Mnemosyne, Phebe, Tethys, Themis.
Uranos ile Gaia, bundan sonra Kylops'ları dünyaya getirdiler. Tanrılara benzeyen ancak alınlarının ortasında tek gözleri bulunan Kylops'lar şunlardır; Brontes, Steropes, Arges.
Bunlardan başka omuzlarından bükülmez yüzer kolları sallanan ve sırtlarına ellişer baş dizilmiş olan; Kottos, Briareos, Gyges adındaki devler dünyaya geldi. Bunlara Hekatonehires yada Centimanes derler.
Uranos tuhaf bir biçimde çocuklarından korkuyor, doğdukça onları yerin derinliklerine atıyor, oraya hapsediyordu. Bu harekete Gaia çok kızdı ve ondan yaptıklarının öcünü almaya karar verdi. Göğsünden parlak çeliği çıkararak onunla keskin bir tırpan yaptı, sonra çocuklarına planlarını anlattı.
Ama çocukları bu plandan korktular, yalnız en son doğan oğlu Kronos annesine yardım edeceğini söyledi. Akşam olunca Uranos, Gaia'yı görmeye geldi. Konuştular biraz vakit geçirdiler; sonra yattılar. Hiç bir şeyden şüphelenmeyen Uranos, derin bir uykuya dalınca, Kronos geldi ve tırpanla babasını hiç acımadan biçip, vücudunun kanlı parçalarını denize attı. Babasına ilk tırpanı attığı zaman açılan büyük yaralardan sızan siyah kan damlaları yere damlayınca yenilmez Erinyes "Hiddet"ler, korkunç Geants "Dev" ler ve Meliades perileri doğdular. Dalgaların üstünde çalkalanan et parçalarına gelince; onlarda beyaz köpüklere dönüştüler. Sonra kanlı et parçalarının meydana getirdiği bu beyaz köpükten genç ve güzel bir tanrıça olan Aphrodite doğdu. Onu dalgalar bir sedef kabuğu içersinde çiçeklerle süsleyerek Kıbrıs adasına götürdüler.

APHRODİTE

Homeros'a göre Zeus ile Dione'nin kızıdır.Adı "köpükten çıkan" anlamına gelir.Hesiodos'un Theogonia'sında ise sulardan çıkar (Uranos ile Köpüklerin birleşmesinden doğar).Aphrodite sevgi,aşk ( cinsel aşk ) ve yasak ilişkilerin tanrıçasıdır.Üremek için birleşmeyi de simgeler.En fazla cinsel ilişkiye giren ******ler Aphrodite'e göre önemlidir,hiç ilişkiye girmemiş kadınlar ise kadından sayılmazlar.
Praksiteles'in (Praxiteles) Knidos Aphrodite heykeli için Phyrne'den model olmasını istemiştir.Praksiteles'in en önemli özelliği Apollon'daki gibi vücuda "S" formu vermesidir.Milo Aphrodite'yi en beğenilen tasviridir.Ozanlar Altın Aphrodite olarak sıfatlandırırlar.Bu güzeller güzeli tanrıça hep gülümser,işveli ve gönül alıcıdır.Aphrodite tasviri günümüzde en çok ayna saplarında görülür.Ayağının altında istiridye,yunus,kaplumbağa gibi hayvanlar olabilir.Saçlarını kurutmaya çalışan (denizden çıktığı için ) Aphrodite heykeli sıkça görülür.Sulardan doğduğu için suyla ilgili binalarda süsleme olarak ortaya çıkar.

KOİOS


Uranos'la Gaia'nın oğlu,Titanlardan biri.Erkek kardeşleri Okeanos, Hyperion,İapetos ve Kronos'tur.Kız kardeşleri Theia, Rheia, Themis, Tethys, Mnemosyne ve Phoibe'dir.Koios'la Phoibe evlenirler,iki kızları olur:Leto ve Asteria.Işığı simgeleyen göksel varlıkları meydana getiren Koios'la Phoibe Apollon ve Artemis'in atalarıdır.

İapetos : Prometheus'un babası.


Klymene : Okeanos ile Tethys'in kızı.Apollon bu kıza gönül vermişti. Bu birliktelikten Phaeton doğdu.

RHEİA


Uranos'la Gaia'nın kızı.Kardeşi Kronosla evlenir.Ve üçüncü tanrı kuşağını doğurur.Rheia'nın doğurduğu tüm çocukları yutan Kronos'un bu durumu şöyle anlatılır Hesiodos'ta;Korkuyordu Uranos'un mağrur
torunlarından biriölümsüzler arasında kral olacak diye.Gaia ve Uranos bildirmişti ki ona Ne kadar güçlüler güçlüsü de olsa Kendi oğluna yenilmekti kaderi Rheia bu duruma çok üzüldüğü için Uranos'la Gaia yardım ederler ve Girit'in Lyktos mağarasına saklanır,orada doğurur.Kronos'a da koca bir taşı beze sarıp verir.Kronos taş olduğunu anlamadan yutar.Zeus Girit mağarasında büyür ve babası Kronos'u ve onun soyundan gelen Titanları yenip üçüncü kuşak tanrılar olan Olymposluların egemenliğini başlatır.


KRONOS

Kronos, zamanin kisilestirilmis hali olarak yansitilmistir.İlk tanrılardan Kaos'tan olusan Kronos, bir Titan olan Kronus'la sikca karistirilir. Kronos, Greko-Roman mozaiklerde genellikle burc carkini donduren bir adam olarak gosterilmistir. Genellikle bu kisilige Aeon adi verilir ve bu isim ayni zamanda Kronos'un alternatif adidir. Astronomide, Roma etkisiyle su anda Satürn olarak adlandirdigimiz gezegeni Yunanlilar Kronos olarak adlandirirlardi. Gunesten en uzak gezegen tanri oldugu icin genellikle gozle gorulebilen tanrinin yedi mucizesinden yedincisi olarak kabul edilirdi. Ayrica, 30 gunle gokyuzunde en uzun kalma zamanina sahip oldugu icin zamanin tutucusu ya da 'Zaman Baba' olarak bilinirdi. Bu nedenle de genellikle sakalli yasli bir adam olarak gorulur.

Kadınların koruyucu en büyük tanrıça..

Baş tanrı Zeus'un karısı ve kız kardeşidir. Yunanlılara göre Zeus ile Hera'nın düğünleri, yeryüzündeki her türlü bolluk ve verimliliğinin simgesidir.Bu evliliğe Hieros Gamos(Kutsal evlilik) adı verilir. Zeus ile Hera'nın evliliğinden Ares, Hebe ve Hephaistos doğmuştur.
Zeus ile Olympos'a yerleşen tanrıça Zeus'un saltanatını paylaşmıştır. Onun gibi hayata, dünya düzenine, fırtına, rüzgar ve yağmurlara, mevsimlerin değişmesine hükmetmiştir. Her şeyden önce kadınları gözetir, onların hayatını düzenler, analığı ve doğumu koruyan bir tanrıça olmuştur. Evliliğin kutsal düzenini bozan herkes özellikle de Zeus'un sevgilileri ve çocukları en büyük düşmanlarıdır. Simgeleri tavus kuşu, nar ve zambaktır. Hera daima dolgun vücutlu, gür saçlı güzel bir kadın olarak tasvir edilmiştir
Hera aynı zamanda geçimsiz, hırslı, kindar ve tutkulu bir kadındır. İşlerini çoğunlukla düzen kurarak yürütür. Hera tipik Yunan tanrıçası olarak Yunan yarımadasının ırk, soy, din ve dünya görüşlerini, çıkarlarını Anadolu'ya ve Ege'ye karşı savunmuştur. Argos Hera'nın kutsal ilidir. En ünlü tapınağı Samos adasında bulunur.

Üç güzeller yarışmasında birinciliği Afrodit'e kaptırması Paris ve Troya'ya karşı bitmez bir kin duymasına neden olmuş ve Troya'nın yokedilmesini istemiştir. Savaş boyunca hep Akhaları tutmuş, savaş Troyalıların lehine döndüğü zaman İda Dağı'nda savaşı seyreden Zeus'un yanına gelerek onunla sevişip, oyalayarak diğer tanrılarla birlikte Akhalara yardım etmiştir.
Hera, Afrodit'ten sonra en güzel tanrıça olduğu halde bunu hiç bir zaman kullanmamış, kendisine aşık olan erkekleri hep reddetmiş, Zeus'a hep sadık kalmıştır. Güzelliğini hep Zeus'a sunmuş, her yıl Kanathos Irmağının kutsal sularında yıkanarak bekaretini geri almıştır

Tanrılar tanrısı ve Olympos tanrıların en güçlüsüdür. Yunanlılar Zeus'u Balkan yarımadasına göçleri sırasında getirdiler. Göçmen Yunanlıların Zeus ile yerli tanrılar arasında bazı ilişkiler kuruldu. Yerli Argos tanrısı Zeus'un karısı oldu. Eski tanrılar Hera, Hades ve Poseidon onun kardeşleri sayıldı. Girit ve Trakya'nın tanrıları Athena, Apollon, Artemis, Ares ve Dionysos ise Zeus'un çocukları olarak kabul edildi.
Gökyüzü tanrısı olan Zeus'ta, gökle ilgili doğal güçlerin hepsi kişileşir. Işık, aydınlık, bulut, gök gürlemesi, şimşek, yıldırım Zeus'un emri altındadır. Gökteki nesnelerin uyumu, yeryüzündeki düzen, bilgelik Zeus'a bağlıdır. Ölümlüler ve ölümsüzler onun buyruğu altındadır. Zeus'un adına her zaman Kronosoğlu ve Olymposlu sıfatları eklenmiştir.Olympos'ta taht kuran tanrılar tanrısı Zeus, demirci tanrı Hephaistos'un yaptığı krallık asasını taşır.

Tasvirlerinde orta yaşlı, güçlü, uzun ve gür saç ve sakalı olan bir görünümdedir.Elinde Kykloplar'dan aldığı yıldırım demetini tutar. Yanında kutsal kuşu olan kartal vardır. Krallık gücünü simgeleyen asasını kime verirse o kral olur. Bütün krallar Zeus'tan doğma ve onun yetiştirmesi olarak kabul edilirler.Bu nedenle güç ve yetkilerini iyi kullanmazlarsa Zeus onları cezalandırır. En sevgili oğlu, geleceği bildiren tanrı Apollon, en sevdiği kızı ise akıl ve savaş tanrıçası Athena'dır.

Zeus iyiliksever ve konukseverdir, zorda kalanlara, gariplere sevgi ve saygı gösterilmesini ister. Bu nedenle adalete dayanan insanca bir düzenin kurucusu ve koruyucusudur. Ulusların bağımsızlığının koruyucusudur

Zeus güçlü bir tanrı olmasına rağmen ölümlülere özgü zaafları ve tutkuları vardır. Karısı Hera'dan çekinmesine rağmen yasak aşklar yaşamaktan ve serüvenlere atılmaktan kaçınmamıştır. Bu ilişkilerinden bazılarında şekil değiştirdiği de görülür. Örneğin Zeus, Hera'ya soğuktan titreyen guguk kuşu şeklinde yanaşmıştır. Boğa kılığına girerek de Europe'yi kaçırmıştır. Leda bir kuğu biçiminde, Antiope'ye satir kılığına girerek yanaşmıştır. Babasının yer altındaki tunç kaplı bir odaya hapsettiği Danae'e altın damlası şekline girerek ulaşmıştır. Evli bir kadın olan Alkmene'yle de kadının kocasının görünümünü alarak birleşmiştir. Troya Kralının oğlu olan Ganymedes'i kartal biçimine girerek kaçırmıştır. Bu çapkınlıkların sonucu Apollon, Artemis, Athena, Ares, Hermes, Dionysos ve Persephone gibi ölümsüz (tanrı-tanrıça), Perseus, Herakles ve Dioskurlar gibi ölümlü çok sayıda çocukları olmuştur.

Zeus yeryüzünün hakimiyetini kardeşleri arasında bölüştürürken yeraltıda Hades'in payına düşmüştür. İnsanların ve tanrıların hiç sevmedikleri sert, zalim tanrı Hades, karısı Persephone ile birlikte, gölgeler halinde dolaşan ölülere hükmeden yer altı ülkesindeki saraylarında yaşarlar.
Hades kelimesi görünmeyen anlamına gelir. Başındaki sihirli başlık onu görünmez kılar. Hades yalnız yer altı, ölüler ülkesinin tanrısının adı değil, aynı zamanda ölüler ülkesinin adı da olmuştur. Tanrı Hades ölüler ülkesinden ayrılmaz, diğer tanrıların katıldıkları şölenlere katılmaz. Sadece bir kez Olympos'taki Paian adındaki doktoru ziyaret etmiştir. Efsanelerde adı sıkça geçmez. Onunla ilgili tek efsane Persephone'yi kaçırmasıyla ilgili olandır. Hades çok sık tasvir edilen bir tanrı da değildir. Genellikle Persephone ya da atribusu da olan Kerberos adındaki üç başlı köpekle birlikte tasvir edilir

Homeros Hades'i gölgelerin yaşadığı belirsiz bir yer olarak düşünür. Ona göre Hades'te herşey bir hayaldir. Ölüler ülkesinin asıl ayrıntılı tanımını Vergilius yapmıştır. Vergilius Hades'in haritasını çıkarmış ve şöyle tanıtmıştır. Hades ülkesi Tartaros ve Erebos olarak ikiye ayrılır. İnsanlar ölünce önce Erebos'a, oradan da yeraltının en derin bölümü olan Tartaros'a gider. Erebos'da bekleyen ihtiyar kayıkçı Kharon ölülerin ruhlarını kayığa bindirerek karşı kıyıya, Tartaros'un kapısına götürür. Tartaros'un kapısı önünde gelenleri içeri alan, ancak dışarı bırakmayan üç başlı, ejder kuyruklu köpek Kerberos vardır. Ölüler önce üç yargıcın önüne çıkarılır. Orada kötüler sonsuz acı çekmeye, iyiler de mutluluk içinde yaşamaya Elysion kırlarına gönderilir. Hades'te yeraltını dünyadan ayıran üç ırmak vardır; Phlegeton (ateş ırmağı), Lethe (unutuş ırmağı) ve tanrıların adına yemin ettikleri kutsal ırmak Sytks bulunur.
Uyku ve kardeşi ölüm de Hades'te yaşar. Zeus gibi tanrı Hades'te insanlara rüyaları gönderir. Düşler yer altı dünyasından çıkarken iki kapıdan geçerler. Boynuz kapıdan çıkanlar güzel, iyi rüyalar, fildişi kapıdan çıkanlar kötü rüyalardır.
Homeros'tan başka Roma döneminde Vergilius ve Ortaçağ'da da Dante Ölüler Ülkesini eserlerinde betimlemişlerdir.
Hades'in bir diğer adı da Pluton'dur. Zengin anlamına gelen bu sıfatla yer altındaki tüm hazinelerin Hades'in olduğu belirtilmek istenmiştir

Zeus'un bilgelik ve us tanrıçası Metis'ten doğan kızıdır. Efsaneye göre Metis hamile kalınca, Gaia Zeus'u uyarmış ve Zeus'da Metis'i yutmuş, Athena silahlarıyla birlikte Zeus'un başından çıkmıştır. Bu nedenle Zeus'un kişileşmiş aklı olarak da kabul edilir. Zeus'un kızları arasında en çok Athena'yı sevdiği bu nedenle kalkanını ve öldürücü şimşeğini yalnız onun taşımasına izin verdiği söylenir.
İlk şiirlerde ve İlyada'da acımasız, katı yürekli duygusuz bir savaşcı olarak tanıtılır.Ancak İlyada'da Athena'nın sakin ve kendinden emin gücü, savaş tanrısı Ares'in gücünden üstün tutulur.Athena doğru haklı savaşın tanrıçasıdır. Onun için Pallas ve Minerva sıfatları sıkca kullanılmıştır. Yunanca pallo kargı sallamak, atmak kökünden gelebileceği gibi bakire anlamına gelen bir kelimeyle de bağlantılı olabilir. Athena bilgelik tanrıçası olarak Pronoia (Temkinli, ihtiyatlı) sıfatına sahipti.Bu sıfatla tasvir edildiğinde simgesi baykuştur.
Athena tasvirlerinde genellikle baştan aşağı silahlıdır. Başında miğfer, sol elinde, Medusa başına sahip kalkan, göğsünde yine Medusa başlı zırh bulunur. Klasik dönem sanatçılarının en fazla dikkatini çeken tanrıçalardan biridir. Özellikle Phidias'a atfedilen çok sayıda kabartma ve heykelinin olduğu bilinir. Athena tasvirleri oldukça çeşitlidir.Bazen silahları ve giysilerinin yanısıra sol elinde bir Nike figürü tutar. Bazı heykellerinde ise sol elinde bir mızrak vardır.

Athena ülkeyi saldırılardan koruyan bir tanrıçadır. Koruduğu kahramanlara savaşın hilelerini, siyasal beceriyi, doğru düşünüş ve görüşü öğretir. Güzel sanatları ve bilgeliği korur, kentlerin yaşamasını sağlar. Herşeyden önce de bir sanat kenti olan Atena'nın koruyucusudur. Atina Akropolis'i onun tapınımına ayrılmıştır. Başka kentlerde Athena'yı koruyucu tanrıça olarak benimsemişlerdir. Bunlar arasında Troya'da bulunur.
Athena'nın Yunan tanrıçaları arasında iyi vasıfları çoğunlukta olan bir tanrıçadır.Onun Hera'ya benzer düzenbaz ve kindar bir yönü vardır. Kendisine rakip olarak gördüğü Aphrodit ve Ares'e karşı çok acımasızdır. İlyada'da Zeus'un oynadığı rolü Odyssea'da Athena oynar. Odysseus ve ailesinin kaderi onun elindedir. Ancak burada İlyada'daki tutumunun aksine adaletin üstünlüğünü ister. Odysseus'a acır, bu yiğit adamın çabalarının boşa gitmesini önler, ona yardım eder.
Ölümlü bir kadın olan Medusa güzellikte Athena ile boy ölçüşmeye kalkışınca Athena Perseus'a emrederek kafasını kestirmiş, kalkanının üzerine takmıştır. Diğer bir olayı ise dokumacılıkta kendisiyle boy ölçüşmeye kalkışan Arakhne'yi bir örümceğe çevirerek sonsuza kadar lüzumsuz dokumalar ve örgüler yapmaya mahkum etmiştir.