Zekâ Dede (Hafız Mehmet)

ZEKÂ DEDE (Hafız Mehmet), türk besteci (İstanbul 1824 - ay. y. 1897). Küçük yaşta sesinin güzelliğiyle dikkati çekti. 19 yaşında hafız oldu. Eyyubi Mehmet bey ve Dede Efendi'den müzik dersleri aldı. Hattat Kazasker Mustafa izzet Efendi'den de sülüs ve nesih yazı öğrendi. Mustafa Fazıl Paşa’nın çağrısı üzerine iki kez Mısır'a gitti. Burada arapça ilahilerini (şugl) besteledi. Yenikapı mevlevihanesi şeyhi Osman Selahattin Dede'ye kapılandı (1867). Dariiş- şafaka'ya müzik öğretmeni oldu (1882). Ölünceye kadar bu görevde kaldı. Oğlu Hafız Ahmet Irsoy’dur. Zekâi Dede'nin elde 5 ayini, 95 kâr, beste, ağırsemai ve yü- rüksemaisi, 36 şuglü ile 157 tane küçük formda bestelediği yapıtları vardır. Bestelerinden örnekler: Serde hevâ-yı kâkül dilde hayâl-i cânân (suznak nakış II. beste, lenk fahte), Gönlüm heves-i zülf-i siyehkâ- re düşürdüm (hisarbuselik nakış, yürükse- mai), Bin cefâ görsem ey sanem senden (acemaşiran beste, muhammes), Yine bağlandı dil bir nev-nihâle (neva şarkı, yürü ksemai).