Edgard Varèse

VARESE (Edgard), amerikan uyruğuna geçmiş fransız besteci (Paris 1883 - New York 1965). Paris’te indy, Roussel ve Widor'un yanında çalıştı. 1907-1914 arasında daha çok Berlin’de yaşadı.
Savaş patlak verdiğinde Paris’teydi, çürüğe çıkarılınca aralık 1915’te ABD’ye gitti; orada, 1919’da, yeni besteleri seslendirmek üzere New Symphony Orchestra'yı, 1921'de de kuruluş bildirisi büyük yankı uyandıran international Composer’s Guild’i kurdu. Besteci olarak en verimli dönemi 1920-1934 arasındadır. Bu yıllarda 8 önemli yapıt besteledi. Orkestra için bestelediği, ilk yapıtı Amâriques (1921), modern sanayi dünyasını yücelten güçlü bir lirizmle doludur. Bu besteyi, soprano ve oda orkestrası için Offrandes (1921), küçük orkestra ve vurmalı çalgılar için Hyperprism (1923), 6 üflemeli çalgı ve kontrbas için Octandre (1923), küçük orkestra ve vurmalı çalgılar için bestelediği ve geleceğin elektronik müziğini çağrıştıran intögrales (1925), büyük orkestra için Areana (1927), 37 çalgı ve vurmalı çalgılar için ionisation (1931), ve koro, trompet, trombon, piyano, org, 2 Martenot çalgısı ve vurmalı çalgılar için Ecuatorial (1934) izledi. Varöse bu dönemde 1928-1933 arasında Paris'te bulundu.
New York'a döndükten sonra, fizikçi ve elektronikçi Löon Thârâmin ile çalıştı; bunu sıkıntılarla dolu bir dönem (1935-1949) izledi. Bu dönemde, yalnız flüt için Den- sitĞ 21,5 (1936) ve Etüde pour “Espace" (1947) dışında kayda değer bir yapıt bestelemedi. Bir süre Yeni Meksika’da, ardından Los Angeles'te (1938-1940) ve son olarak New York’ta yaşadı.
1948'de New York Columbia Univer- sity'de, 1950'de Darmstadt'ta ders verdi ve Döserts adlı yapıtının (tamamlanışı 1952) çalgı partilerini bestelemeye başladı. Varöse bu yapıtında somut müzik ile elektronik müziği birleştirir (manyetik bantlarla eklemeler); Hermann Scherchen'in yönetiminde Paris’te seslendirilen (1954) Döserts bir skandala yol açtı. Bu yapıtın ardından Varöse, Joan Mirö'yu konu alan bir film için, manyetik bant üzerine "düzenlenmiş ses" la Procession de VergĞs' yi (1955), Philips şirketi'nin, Uluslararası Brüksel sergisi’ndeki (1958) pavyonu için PoĞme tectronique ve soprano, koro ve orkestra için Nocturnal'ı (1961) besteledi.
Tınıyı başlı başına bir olgu olarak ele alması ve müziğe uzamsal bir boyut katmasının yanı sıra, ritm, ezgi ve biçime de yenilik getiren Varöse, müziği notalarla değil, sesler, yani gürültülerle kurmaya çalışır. Kendini "besteci ve ses uzmanı" olarak nitelemiştir. Telli çalgılan geçmiş bir çağın aletleri sayan Varöse, üflemeli ve vurmalı çalgıları yeğledi ve bu çalgıları alışılmamış bir tarzda kullandı.
Varese yapıtlarında hem müziğin ilksel kaynaklarına, bunların büyüleyici gücüne yeniden ulaşmaya, hem de günlük yaşamı, özellikle de makineleri ve sanayi uygarlığını yapıtlarında yansıtmaya çalışır (İonisation).