Osmanlı Devleti Tarihi
Ziyaretçi
MUHTASAR OSMANLI DEVLETİ TARİHİ
Bazı tarihçilere göre Osmanlı Devletinin kurucusu Osman Bey'in babası Ertuğrul Gazi, Onun babasi Gündüz Alp (veya Süleyman Şah) Onun babası Kaya Alp, Onun babası Gündüz Alp'tir. Sponsorlu Bağlantılar
Bu soylu aile Oğuz Türklerinin 24 boyunun en soylusu olan Kayı aşiretinin reisi olarak bulunuyordu. Osman Bey'in babası Ertuğrul Gazi, Selçuklu Sultanı Sultan Alâaddin tarafından Bizans sınırına bir uç beyi olarak tayin edilmişti. Ertuğrul Gazi'ye yurt olarak verilen yer bugünkü Bursa, Kütahya ve Bilecik vilâyetlerinin sınırlarının birleştiği yerdir. Sonradan Söğüt kasabası Bizans'tan alınarak merkez yapılmıştır. Selçuklu Devletinde Uç Beyliklerinin vazifesi devletin sınırını korumak ve Hıristiyanlara karşı cihat etmekti. Ertuğrul Bey 1281 senesinde vefat etti. Yerine çok üstün kabiliyetlerinden dolayı ailenin en küçük oğlu olmasına rağmen ittifakla Osman Bey seçildi ve Uç Beyi oldu. Osman Bey üstün siyaset ve savaş kabiliyeti ile komşuları bulunan Bizans tekfurları ile zaman zaman dostluk kurdu, bazan da savaştı. Kısa zamanda Bizans'tan hüyük topraklar elde etti.Bursa ve İznik fetholundu. Yarhisar ve Karacahisar tekfurları ile birlik kurdu. Bunun üzerine Osman Bey, İznik üstüne yürüdü. 1288 de Karacahisar'ı ele geçirdi. Kalenin kilisesi camiye çevrilerek Osman Bey adına hutbe okundu ve kadı tayini yapıldı. Osman Bey, Bilecik ve Yarhisar kalelerini aldı. (1299) Yarhisar tekfurunun kızı Nilüfer'le oğlu Orhan Bey'i evlendirdi. Birinci Murad ile Süleyman Paşa bu evlilikten dünyaya geldiler Osman Bey 1299'da bağımsızlığını ilân etti. Gazilere tımarlar verdi. Kalelere subaşı, dizdar ve kadı tayin etti. 1301'de Yenişehir ile Yundhisar'ı aldı ve Yenişehir'i merkez yaptı. Bundan sonra Yenişehir çevresindeki köy ve kasabaları alan Osman Bey, 1303'de İznik'i kuşattı. Bursa tekfurunun topladığı birliği dağıttı.Sonra da bu Sehri aldı. (1326) Osman Bey, Bursa'nın fethinden sonra aynı senede vefat etti.Osman Bey'den sonra yerine oğlu Orhan Bey geçti. Orhan Bey de fetihlere devam etti. Bizanslılardan İznik ve İzmit'i aldı. İznik kuşatması sırasında kalenin yardımına gelen Bizans ordusu yenildi ve Karesi Beyliği, Osmanlıların eline geçti. Bizans İmparatoru olmak isteyen Kantakuzenos'a yardım gönderildi. Sonra sırasıyle Çimbi Kalesi, Gelibolu, Bolayır, Malkara, Çorlu ve Tekirdağ ele geçirildi. Ankara ahilerden alındı. Osmanlı Devletinde para ilk defa bu devirde basıldı.Orhan Gazi 1362'de ölünce yerine oğlu I. Murad geçti. Ankara ahileri şehire hâkim oldular. I. Murad hemen Ankara üzerine yürüdü ve şehri geri aldı (1363). Sonra Çorlu ve Lüleburgaz'ı ele geçirdi. Kumandanlarından Evranos Bey ve Hacı İlbeyi de Malkara, Keşan, İpsala, Dedeağaç ve Dimatoka'yı Osmanlı topraklarına kattılar. Lala Şahin Paşa da Edirne'yi aldı. Filibe ve Gümülcine de Osmanlıların eline geçti. Bunun üzerine Haçlılar Edirne'ye yürüdüler. Fakat Hacı İlbeyi Haçlıları perişan etti. Sonra Kızılağaç, Yanbolu, İhtiman, Samokov, Aydos, Karnabat, Sozapol ve Hayrabolu alındı. Bulgar Kralı, Osmanlı himayesine girdi. Kızkardeşi Prenses Marya'yı I.Murad'a verdi.Çirmen'de Sırplar yenilgiye uğratılınca (1371), Sırp despotu Osmanlılara bağlandı ve yılda 50 okka gümüşle, savaşlarda yardımcı asker vermeyi kabul etti (1381).
I .Murad, sonra Bursa'ya döndü. Oğlu Bayezid'i, Süleyman Şah'ın kızıyla evlendirdi. Kütahya, Tavşanlı, Simav ve Emet gelinin çeyizi olarak Osmanlılara verildi. Akşehir, Yalvaç, Yenişehir, Karaağaç ve Eğridir Hamidoğlu Hüseyin Bey'den satın alındı. 1385'de Timurtaş Paşa, İştip, Manastır ve Ohri'yi ele geçirdi. Bulgaristan'da Sofya ve Niş Osmanlı hakimiyetine geçti. Sırp Kralı ve Bosna Kralı, Hırvat ve Arnavut Prensleri, Osmanlılara karşı birleşti ve 30.000 kişilik bir kuvvetle, Timurtaş Paşa'yı Ploşnik'te yendiler.Bundan yararlanmak isteyen Avrupa'lılar, Haçlı Birliği kurdular. I. Murad, daha Haçlılar birleşmeden Ali Paşa ile Bulgar Kralını ve Dobruca Prensinin kuvvetlerini yenerek onların Haçlılarla birleşmesini önledi (1388). Sonra I. Murad Rumeli'ye geçti ve iki ordu Kosova'da karşılaştı. Haçlılar yenildi. Savaştan sonra I.Murad bir Sırplı tarafından şehid edildi (1389). Yerine oğlu Bayezid geçti.
I. Murad'ın ölümünden faydalanmak isteyen Anadolu'da Aydınoğulları, Saruhanoğulları, Germiyanoğulları, Menteşeoğulları, Hamidoğulları Beylikleri, Osmanlılara savaş açtılar. 1389'da Yıldırım Bayezid,onların Anadolu'daki hâkimiyetlerine son verdi. Bir sene sonra da Karamanlılar'la, Beysehir'i Osmanlılara bırakmak şartıyle barış yapıldı. Yıldırım Bayezid, 1396'da İstanbul'u kuşattı. Bu kusatma yeni bir Haçlı seferine sebep oldu. Niğbolu'da savaş Haçlıların yenilgisiyle sonuçlandı. Sonra İstanbul kusatmasına devam edildi. Anadolu Hisarı yapıldı. İstanbul kuşatmasm vezir Ali Pasa'ya bırakan Yıldırım, Anadolu'ya geçerek,Konya'yı Osmanlı topraklarına kattı. Kadı Burhaneddin'in ülkesi ve Malatya ele geçirildi.Yıldırırn Bayezid, Anadolu'da bulunduğu sırada "Boucicant" kumandasında bir donanma İstanbul'a yardıma geldi. İstanbul'u Türklerin kuşatmasından kurtardı ve şehir yakınındaki kaleleri geri aldı. Yıldırım Bayezid buna çok üzüldü. 1400'de İstanbul'u yeniden kuşattı. Bu defa da Timur'un Anadolu'ya girmesi kuşatmayı kaldırmasına sebep oldu. Anadolu'ya giren Timur, Sivas'ı alarak yağmaladı. Oradan Doğu Anadolu ve Suriye'ye döndü. Yıldırım ordusunu topladı ve 1402'de Timur ile Ankara'da karşılaştı. Savaş Bayezid'in yenilmesi ve esir olması ile sonuçlandı. 1403'de Yıldırım Bayezid öldü. Onun ölümünden sonra, oğullarından Süleyman Rumeli'de, İsa Çelebi Balıkesir'de. Mehmed Çelebi Amasya'da ve Musa Çelebi Bursa'da padişahlık ilân ettiler. Sonunda Çelebi Mehmed tek hâkim durumuna girdi. Fakat 1421'de vefatı üzerine yerine oğlu II. Murad geçti. Kardeşi Mustafa'nın isyanını bastırdı. Bizans'ı kuşattı. Venediklilerle savaştı. Eğriboz'a ve Mora'ya akınlar yapıldı. 1430'da Selânik, Venediklilerden alındı. Eflak ve Sırbistan yeniden Osmanlı Devletine bağlandı. (1437) Hamidili, Taşili, Konya, Beyşehir alındı. II.Murad tahtı oğlu Mehmed'e bıraktı. Bu ise Haçlıların yeni saldırılarına sebep oldu. II.Murad, Osmanlı ordusunun bayna tekrar geçerek Haçlıları Varna'da yendi ve yeniden padişah oldu. 1448'de bir Haçlı ordusunu da Kosova'da yendi. II. Murad buradan Arnavutluk'a bir sefer yaptı. Akçahisar kuşatıldı, fakat alınamadı.
1451'de II. Murad ölünce yerine oğlu Mehmed padişah oldu. II. Mehmed, Rumelihisarn yaptırorak İstanbul'u kuşattı. 53 gün süren bir kuşatmadan sonra sehri fethetti (29 Mayıs 1453). Sırbistan ve Mora ele geçirildi. Ege'de Limni, Toşoz, Midilli, İmroz ve Eğriboz Osmanlıların eline geçti. Fatih Sultan Mehmed sonra 1461'de Trabzon Rum İmparatorluğu'na son verdi. Kırım'daki Ceneviz Kolonileri ele geçirildi. Kırım Osmanlı Devletine bağlandı. 1473'de Akkoyunlular'a karşı sefere çıkıldı. Fatih Sultan Mehmed Otlukbeli'nde Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan'ı kesin olarak yendi. Fırat Nehrine kadar bütün Anadolu, Osmanlıların eline geçti. 1474'de Karaman Beyliği'ne son verildi. 1480'de Gedik Ahmed Paşa, İtalya'nın fethi için çıktı. Otranto Kalesi'ni ele geçirdi. Fatih'in ölümü üzerine İtalya'nın fethi mümkün olmadı. Fatih 1481'de Mısır seferine çıktı. Fakat Gebze'de öldü. Yerine oğlu Bayezid geçti. Cem Sultan Bayezid ile mücadele etti. Gem Sultan Rodos şövalyelerine, oradan da Papa'ya sığındı. Napoli'de 1595'de öldü. Cem Avrupa'da bulunduğu sırada, Bayezid önemli seferlere girişmekten çekindi. Bayezid zamanında Hersek ve Boğdan Osmanlı hâkimiyetine girdi.Memlüklar'la Çukurova'da 1485'de başlayan savaşlar altı sene sürdü. Savaşlar Tunus hükümdarının aracılığı ile sona erdi. Çukurova'da Osmanlıların eline geçirdiği yerler, Mekke ve Medine vakfı olduğundan,Mısırlılara geri verildi. Mora'da Inebahtı, Modon, Koron ile Adriya kıyılarındaki Draç Limanı ele geçirildi. Şah İsmail, şii mezhebiyle ilişkisi dolayısıyle, Şah Kulu isminde bir kimse vasıtasıyla, Anadolu'da isyan karttı. Asiler, Hadım Ali Paşa kumandasındaki orduya yenildiler. Bayezid'in son zamanlarında oğulları arasında saltanat mücadelesi başladı.Yeniçeriler, kahramanlığına ve cesaretine hayran oldukları Yavuz Selim'in tarafm tuttular. 1512'de Bayezid, tahtı Selim'e bırakmak zorunda kaldı.Yavuz, Anadolu'da büyük bir nüfuz sahibi olan sii'lere karşı harekete geçti. Devlete isyan eden 40.000 kisiyi öldürttü. Sonra da Şah İsmail'e savaş açtı. Çaldıran'da yapılan savaşta, Şah İsmail yenildi. Doğu Anadolu Osmanlıların eline geçti. Sonra Dulkadiroğulları'mn ülkesi ile Maraş ve Elbistan fethedildi. Memlüklar önce Merci Dabık'da (1516), sonra da Ridaniye'de (1517) yenildiler. Suriye, Mısır ve Hicaz Osmanlı idaresine geçti. Yavuz Sultan Selim yeni sefer için Edirne'ye giderken Çorlu'da öldü (1520). Yerine oğlu Süleyman hükümdar oldu.
Mısır'da "Canberdi lsyanı" bastırıldı. Belgrad ve Rodos Osmanlı topraklarına katıldı. Mohac'ta yapılan savaşta Macar ordusu yenildi. Macaristan Osmanlı Devleti'ne bağlı bir krallık haline getirildi. 1529'da Viyana kuşatıldı. Fakat şehir alınamadı. Osmanlı ordusunun çekilmesinden sonra, Avusturya'lıların Budin'i tekrar almaya teşebbüs etmeleri üzerine Kanuni 1532'de Alman Seferine çıktı. Avusturya toprakları yağmalandı. Avusturya'lılar ile 1533'te barış yapıldı. Sadrazam Ibrahim Paşa Iran'a gönderildi. Sonra kendisi de hareket etti.Tebriz ve Bağdat alındı. Bundan sonra Akdeniz seferleri başladı. Venedik'e savaş açıldı. Kanuni karadan, Barbaros Hayreddin ise denizden hareket etti. 1537'de Korfu Adası kuşatıldı, fakat alınamadan geri dönüldü. Bir yıl sonra da Barbaros Preveze'de, Hıristiyan donanmasını yenerek Osmanlı Imparatorluğu'nun Akdeniz hâkimiyetini sağladı. Bu sırada Mısır Valisi Hadım Süleyman Paşa, Hint Okyanusu'nda Portekizlilerle savaştı. 1540 yılında Macaristan bir Türk eyaleti haline getirildi. 1543'te Barbaros Hayreddin Paşa, Fransa Kralı I. François'e yardım etmekle görevlendirildi. Barbaros, Osmanlı donanmasına katılan Fransız donanmasıyla birlikte, Niş'i bombardıman etti. Bu arada Kanuni de Estergon Kalesi'ni aldı. Ertesi sene de Iran üzerine hareket edildi. Şah Tahmasp, padişahın karşısına çıkmaya cesaret edemediği için, birçok kale alındı. 1552'de Şah Tahmasp yeniden saldırdı. Osmanlı ordusu, Nahçivan'a kadar ilerledi. Sonra geri dönüldü. Şâhın elçisi gelerek barış yapılmasını istedi. Azerbeycan, Doğu Anadolu, Irak Osmanlılarda kaldı. Kanuni 1566'da Zigetvar Kalesi'ni almak üzere yola çıktı. Kuşatma devam ettiği sırada öldü. Ölümünden kısa bir süre sonra da kale alındı. Yerine oğlu Selim geçti. Selim zamanında Kıbrıs ele geçirildi (1570).
Osmanlı donanmasının büyük bir kısmı, İnebahtı'da Haçlılar tarafından yok edildi. 2.Selim 1574 yılında vefat edince, yerine oğlu 3. Murad geçti. Sokullu Mehmed Paşa sadrazamlıkta bırakıldı. İran'la 12 yıl süren savaşlar, Osmanlıların üstünlüğü ile sonuçlandı. 1590'da Istanbul Anlaşması yapıldı.Tebriz, Karabağ, Gence, Kars, Tiflis, şehrizor, Nihavend, Luristan Osmanlı hâkimiyetine geçti. Osmanlı - Avusturya savaşları yeniden başladı ve Osmanlı Devleti'ne bağlı olan Erdel Kralıyla, Eflak ve Boğdan Voyvodaları da Avusturya İmparatoru Rudolf ile birleşerek, Osmanlı Devleti'ne isyan ettiler. Bu savaşlar sırasında III. Murad öldü. Yerine oğlu Mehmed geçti (1595).
1596'da Eğri Kalesi alındı. Hâçova'da Avusturya ordusu yenildi. Bundan sonra Kanije Kalesi alındı. 1601'de Avusturya'lıların kaleyi geri almak için giriştikleri saldırılar, Tiryâki Hasan Paşa'nın başarılı savunması karşısında bir sonuç vermedi. Sonra Estergon Kalesi alındı. Erdel, Eflâk ve Boğdan tekrar Osmanlılara bağlandı. 1606'da Avusturya ile Zitvatorak Anlaşması yapıldı. Eğri, Kanije, Oyvar Osmanlılara geçti.Avusturya savaşı devam ederken III. Mehmed öldü. Yerine oğlu I. Ahmed geçti.
1603'te Osmanlılar Avusturya savaşları ile uğraşırken, İran Şahı Osmanlı topraklarına saldırdi. İran savaşlarının bu ikinci safha" sına da, İstanbul'da yapılan bir antlaşmayla son verildi. Iran'lılar her yıl Osmanlılara iki yüz yük ipek vermeyi kabul ettiler. Şah Abbas 200 yük ipeği vermeyince, İran'a tekrar savaş açıldi. Bu defa bir başarı elde edilemedi. 1618'de yapılan yeni bir antlaşma ile savaşlara son verildi. Bu arada Anadolu'da Celâli Isyânları başladı. Devleti Aliyye zayıflamaya yüz tuttu. Askeri başarılar azaldı. Karayamcı, Deli Hasan, Tavil Ahmed, Kalenderoğlu, Canbuladoğlu gibi Celâli reisleri, senelerce merkez idâresine ve kapıkulu askerlerine karşı savaştılar. Bu isyanlar Kuyucu Murad paşa zamanında bastırıldı. I. Ahmed'den sonra tahta geçen I. Mustafa,hâstaydı. Bu yüzden tahttan indirildi. Yerine 2. Osman pâdişah oldu.
2. Osman zamanında Lehistan kazaklarının Osmânlı topraklarına saldırmaları yüzünden meydana gelen savaşa 2. Osman da katıldı. 2. Osman bu savaşta yeniçerilerin disiplinsizliğini gördü ve onları ortadan kaldırmaya, yeni bir askeri teşkilât kurmaya karar verdi. Yeniçeriler isyan ettiler. 1622'de 2. Osman tahttan indirildi ve öldürüldü. Yerine ikinci defa I. Mustafa getirildi.
I. Mustafa kısa bir süre sonra tahttan indirilerek yerine IV. Murad padişah oldu. İran'la savaş yeniden başladı. 1624'de Bağdat İran'lılar tarafından ele geçirildi. Anadolu'da Abaza Mehmed Paşa İsyanı, İstanbul'da ise Kapıkulu Ocakları'nın isyanı çıktı. IV. Murad sıkı bir disiplin kurdu ve kanlı temizlik hareketleriyle asayişi yeniden sağladı. Devlet nizamına bir çekidüzen verdikten sonra, birinci İran seferine Cıktı. Revan'ı İran'lılardan geri aldı. İkinci İran seferinde de Bağdat'ı ele geçirdi. IV. Murad 1640'da ölünce, yerine kardeşi İbrahim geçti. 1645'de başlayan Girit Savaşında, Hanya Kalesi alınmakla birlikte adanın büyük bir kısmı Venediklilerde kaldi. Venedikliler donanmalarıyla Osmanlı kıyılarına saldırdılar. Bu arada Sultan İbrahim tahttan indirildi,yerine oğlu IV. Mehmed geçti. İstanbul'da kapıkulu ocakları, Anadolu'da Celâli isyanları ve Girit'te toprak kayıpları devam .etti. 1656'da Köprülü Mehmed Paşa. sadrâzâm oldu. Köprülü Mehmed Paşa, IV. Murad devrindeki gibi Osmanlı Devletine eski kudretini kazandırdı. Istanbul'daki âsiler temizlendi. Venedikliler üstüne yüründü. Venedik donanması yenilerek adalar geri alındı. Sonra Osmanlı Devletine isyan etmiş olan Erdel Kralı üstüne bir sefer yapıldı. Yanova Kalesi ve daha bazı kaleler alındı. Abaza Hasan Paşa isyanı bastırıldı. 1661'de Köprülü Mehmed Paşa'nın ölümünden sonra yerine oğlu Fazıl Ahmed Paşa sadrâzâm oldu. Avusturya'ya savaş açıldı ve Köprülü Fazıl Ahmed Paşa, "Serdâr-ı Ekrem"tâyin edildi. Uyvar ele geçirildi. 1664'de Zerinvar Kalesi alındı. Fazıl Ahmed Paşa sonra Girit'e hareket etti. Kandiye Kalesi ele geçirildi (1669). Bazı küçük kaleler Venediklilerde kalmak şartıyle Girit Adası Osmanlı Devletıne geçti. Kazaklara saldıran Lehistan'a karşı bir sefer yapıldı. Kamaniçe Kalesi ele geçirildi. Fazıl Ahmed Paşa 1676'da öldü ve yerine Kara Mustafa Paşa sadrâzâm oldu. Rusların eline geçmiş olan Çehrin Kalesi geri alındı.1683'de Avusturyâ'ya savaş açıldı. Viyana ikinci defa kuşatıldı. Kırım Hanının ihâneti yüzünden, Viyana'nın yardımına gelen Lehistan Kralı Osmanlı ordusunu yendi. Avusturya, Venedik ve Lehistan Osmanlı Devletine karşı birleşti. Daha sonra bu ittifaka Rusya da katıldı. Osmanlı Devleti yenildi. 1699'da imzalanan Karlofça Antlaşmasıyla Tamyvar dışında kalan bütün Macaristan Avusturya'ya, Mora Venedik'e, Podolya ve Kamaniçe Lehistan'a, Azak Kalesi de lstanbul Anlaşmasıyle Rusya'ya bırakıldı (1700). Düzen yeniden bozuldu. İstanbul'da ve Anadolu'da birçok isyan çıktı. IV. Mehmed tahttan indirildi. Karlofça ve İstanbul Antlaşmalarıyla uğranılan kayıpların giderilmesi için teşebbüse geçildi. İsveç Kralı'nın Osmanlı topraklarına sığınması ve yardım istemesi sebebiyle 1710'da Osmanlı Devleti, Rusya'ya savaş açtı. Sadrazam Baltacı Mehmed Paşa mandasındaki Osmanlı Ordusu Prut'ta Rus Ordusunu yendi. Savaştan sonra yapılan Prut Antlasmasıyle (1711) İstanbul Antlaşması uyarınca Ruslara verilmiş olan yerler geri alındı. Sonra Venedik'e savaş açıldı (1714). Karlofça Antlaşmasıyla Venedik'e geçmiş olan Mora ve öteki ada1ar geri alındı.1716'da Avusturya ile savaş başladı ve büyük kayıplar verildi. Avusturya'lılar Tamyvar'ı ve Belgrad'ı ele geçirdiler. 1718'de Pasarofça Antlaşmasıyle savaşlara son verildi. Sonra Lâle Devri başladı (1718 - 1730). Matbaa da bu devirde açıldı. 1723'de başlayan İran savaşlarında, Kafkasya ve Irak'a sınır olan Iran topraklarında önemli yerler Osmanlı ordusunca ele geçirildi. Savaşa 1727'de Hemedan Antlaşmasıyle son verildi. 2. Sah Tahmasp tahta geçince, Osmanlılara geçen Hemedan ve Tebriz'i geri aldı. Istanbul'da Patrona İsyanı çıktı. İbrahim Paşa öldürüldü. 3. Ahmed tahttan indirildi. Yeni padişah I. Mahmud zamanında da savaşlara devam edildi. Bu sırada Ruslar Azak kalesini aldılar ve Kırım'ı istilâ ettiler. Kırım Şehirlerinden Bahçesaray, Akmescid, Gözleve Ruslar tarafından tahrip edildi. Avusturya da Osmanlı Devletine karşı savaş açtı. Osmanlı kuvvetleri bu savaşlar sırasında, özellikle Avusturya cephesinde düşmana başarıyla karşı koydu. 1739'da Belgrad Antaşmasıyla, Belgrad ve Semendire tekrar Osmanlılara geçti. Avusturya ile barış yapılmasından sonra Rusya da barış istedi. Antlaşmaya göre; Azak Kalesi yıkıldı ve her iki devletin tasarrufundan çıktı. Rusya'nın Karadeniz ve Azak Denizinde savaş ve ticaret gemisi bulundurmayacağı kabuledildi. Fransa'ya büyük imtiyazlar verildi. Bu defa yine İran gailesi çıktı. İran Şahı Şii'liğin de Kâbe'de, dört sünni mezhep yanında temsil edilmesi için özel bir yer istedi. Osmanlı Devleti bu isteği kabul etmediğinden, lran ile yeniden savaş başladı (1742).
Bu savaşlar Osmanlı Devletinin kazanmasıyla sonuçlandı. 1768'de Rusya ile yeni bir savaş başladı.Osmanlı orduları ağır yenilgilere uğradı. Kırım, Eflak, Boğdan Ruslar tarafından istilâ edildi. Mara Rumları Osmanlı Devleti aleyhine ayaklandı.Ceşme'deki Osmanlı donanması, Rus donanması tarafından yakıldı. 1774'de bu savaşlar Küçük Kaynarca Antlaşması i1e son buldu. Bu antlaşma gereğince; Kırım Osmanlı Devletinden ayrılıyor, Aksu ırmaği iki devlet arasında sınır oluyor, Kafkasya'da bir kısım toprak Ruslara bırakılıyordu. Bu senelerde yine Akka'da ve Arabistan'da isyanlar çıktı.1783'de Ruslar Kırım'ı tamamen aldılar. Bu arada Osmanlı Devletinde askeri istilah1ara girişildi. Mühendishanei Bahri Hümayun açıldı. 1787'de Kırım'ın yeniden alınması için Rusya'ya savaş açıldı. Avusturya da hemen Rusya'ya yardıma koştu. Osmanlı orduları iki cephede savaşmak zorunda kaldı. Avusturya'ya karşı başarılı sonuçlar alındı. Fakat Rusya karşısında savaşlar başarısızlıkla sonuçlandı. Fransız devrimi ve Osmanlı Prusya Antlaşması, Avusturya'yı savaşı durdurmak zorunda bıraktı. Avusturya ile Ziştovi Antlaşması imzalandı. Antlaşma gereğince Avusturya Osmanlılardan aldığı toprakları geri verdi. 1792'de Osmanlı Rus savaşı Yaş Antlaşması ile sona erdi. Özi Rusya'ya bırakıldı. Rusya da savaşlar sırasında işgal etmiş olduğu kale ve şehirleri geri verdi.Osmanlı Devleti Kırım'ı alma isteğinden vazgeçti.Bu savaşlar devam ederken, Osmanlı tahtına Ill. Selim geçti. Selim şehzadeliğinde ve padişahlıgı dönemindeki iki büyük savaşta, Osmanlı ordularının Avrupa devletlerinin ordularına göre geri kaldığını gördü. Yeniçeri Ocağından ayrı, "Nizam-ı Cedid" adında yeni bir ordu kurdu. Yeniçeri Ocagı, Topçu ocağı, Humbaracı ocağı ve Tımarlı Sipahiler ile donanma yeniden düzenlendi. Londra, Paris, Viyana, Berlin gibi Avrupa'nın büyük başkentlerinde devamlı elçilikler kuruldu. 1789'da Mısır Fransa'nın saldırısına ugradı. Mısır kolaylıkla Fransızlar tarafından işgal edildi. Bu işgal karşısında Osmanlı Devleti önce Rusya, sonra da Ingiltere ile, Fransa'ya karşı anlaştı. Fransızlar tarafından işgal edilmiş olan adalar geri alındı. 1799'da Napolyon, Suriye'yi almak için Akka Kalesini kuşattı. Fakat yenilerek Mısır'a geri çekildi. Bundan sonra da Osmanlı Ingiliz kuvvetlerine karşı koyamadı ve Mısır'ı boşalttı. 1806'da Ruslar Eflak - Boğdan'a saldırdılar. İngiltere Osmanlı Devletini Rusya ile barışa zorlamak için, donanması Çanakkale Boğazından geçirerek Istanbul önlerine gönderdi.Fakat bu tehdit, bir sonuç vermedi. Ingiliz donanması geri çekilmek zorunda kaldı. Ingilizler Mısır'a çıkarma yaptı. Rus donanması da Bozca ada'yı ele geçirdi. Bu sırada İstanbul'da Kabakçı Isyanı çıktı. Ill. Selim tahttan indirildi ve öldürüldü. Yerine IV. Mustafa geçti. Fakat Alemdar Mustafa, IV. Mustafa'yı tahttan indirerek, yerine 2. Mahmud'u geçirdi. Kendisi de sadrazam oldu. Yeni bir ordu kuruldu ve adına "Sekban-ı Cedid" denildi. Yeniçeriler Babıâli'yi basarak, Alemdar Mustafa'yı öldürdüler (1808). Âsiler bu arada 2. Mahmud'u tahttan indirerek yerine IV. Mustafa'yı padişah yapmak istediler. Fakat 2. Mahmud kardeşi IV. Mustafa'yı öldürttü. Sekban-ı Cedid de kaldırıldı. Bu sırada Osmanlı Rus savaşı devam ediyordu. Rusçuk, Yergöğü ve Niğbolu'yu alan Ruslar Lofça'ya girdiler. Savaşa 1812'de Bükreş Antlaşması ile son verildi. Prut ırmağı iki devlet arasında sınır kabul edildi. Anadolu sınırı da değişmedi. Eflak Boğdan Osmanlı Devletine geri verildi. Mora Rumları ayaklandı. Bütün Mora âsilerin eline geçti. Mora ve Girit valilikleri Mehmed Ali Paşa'ya verildi. Mora'da. âsilerin eline geçmiş olan şehir ve kasabalar geri alındı.Buna Ingiltere, Rusya ve Fransa tepki gösterdi. 1827'de bu üç devlet Navarin'de Osmanlı - Mısır donanmasını yaktı. Rusya da savaş ilân etti.Ruslar Eflak ve Boğdan'ı aldı. Kalas, Ibrail, Isakçı, Tolçi, Maçin ve Silistre Kalelerini ele geçirdiler ve Edirne'ye kadar ilerlediler. Doğu Anadolu'da da Erzurum'a kadar geldiler. 1829'da Edirne Antlaşması yapıldı.Doğu Anadolu'da Anapa, Poti, Ahıska Ruslara bırakıldı. Rumeli'nde işgal edilen yerler Osmanlılara geri verildi. 1830'da Osmanlı Devleti, bağımsız bir Yunan Devleti'nin kurulmasını da kabul etti. Cezayir Fransa tarafından işgal edildi. Mısır Valisi Mehmed Ali Paşa da isyan etti. Mısır ordusu Kütahya'ya kadar ilerledi. Mehmed Ali Paşa'ya karşı 2. Mahmud Rusya'dan yardım istedi. 1833'de Kütahya barışı yapıldı. Buna göre, Suriye Valiliği Mehmed Ali Paşa'ya, Adana Valiliği de Ibrahim Paşa ya verildi. 1839'da Mısır'la yeniden savaş başladı. Nizip'te Osmanlı ordusu yenildi. Bu arada 2. Mahmud öldü. Yerine oğlu Abdülmecid geçti.
Avrupa devletleri, Mehmed Ali Paşa'ya çok baskı yaptılar. Suriye Valiligini terkettirdiler. Boğazlar 1841'de bütün savaş gemilerine kapatıldı. 1839'da Tanzimat Fermanı ilân edildi ve bu ferman birçok yenilikler getirdi. Böylece Osmanlı Imparatorluğu'nda Tanzimat Devri başladı.Bu arada Lübnan meselesi ortaya çıktı. 1846'da Lübnan Fransa'nın müdahalesiyle iki kaymakamlı hale geldi. Yine bu sıralarda Eflak ve Bogdan'da ihtilâller çıktı. Osmanlı Devleti bu hareketleri Rusya'nın yardımıyla bastırdı. Avusturya'ya isyan ederek Osmanlı Devletine sıgınan Macar mülteciler, Avusturya ve Rusya'nın bütün baskılarına ragmen, onlara teslim edilmedi. 1853'de Kırım Savaşı başladı. Osmanlı Devleti Tuna boyunda tek başına, Kırım'da ise Fransa ve Ingiltere ile birleşerek, Rusya'ya karşı savaştı. 1856'da Paris Antlaşmasıyla savaş sona erdi.1860'da Fransa, Lübnan ve Suriye'ye birlikler gönderdi. Lübnan için yeni bir nizamname hazırlandı. Bu sırada Abdülmecid öldü ve yerine Abdülaziz geçti, Onun tahta geçmesinden sonra, Balkanlarda yeni karışıklıklar oldu. Osmanlı Devleti, Balkanların isteklerini kabuI etmedi ve isyan bastırıldı. İsyanın bastırılmasından sonra Girit'te ayaklanma oldu.1868'de bir fermanla, Girit'in yeni düzeni ilân edildi.1876'da Abdülaziz tahttan indirilerek, yerine V. Murad geçirildi. V.Muradın akli dengesi bozuktu. 90 gün sonra onun da yerine Il. Abdülhamid geçirildi. Sırbistan Osmanlı Devletine karşı savaş ilân etti. Sonra Karadağ da Sırbistan'a katıldı. Osmanlı orduları, Abdülkerim Nadir Paşa ve Muhtar Paşa kumandasında, Sırbistan ve Karadağ ordularını yendiler. Sırp ordusu, Cernayev'in teşvikiyle Prens Milan'ı Kral iIan ederek,savaşa yeniden başladı. Osmanlı ordusu, Sırpları tekrar yendi. Osmanlı Devleti, Rusya'nın isteği üzerine savaşları durdurdu. 23 Aralık 1876'da İstanbul'da konferans başladı. Aynı gün, Osmanlı Devleti I. Meşrutiyeti ilân etti. Konferans bir karar alınamadan dağıldı. Sonra 1877 - 1878 Osmanlı Rus savaşı çıktı. Savaşlar, Balkanlarda ve Anadolu cephesinde yapıldı. Ruslar, Ayastefanos ve Erzurum'a kadar ilerlediler. Önce Ayastefanos, sonra da Berlin Antlaşmaları imzalandı. Abdülhamid Han, Meclis-i Mebusan'ı dağıtarak idareyi eline aldi. Berlin Kongresi başlamadan önce de Ingiltere, Kıbrıs'ı işgal etti. Avusturya, Bosna - Hersek'i. Fransa Tunus'u, Ingiltere de Mısır'ı aldı. Doğu Rumeli eyaleti de Bulgaristan'a bağlandı (1885). Albay Bassos kumandasında 10.000 Yunanlı,Girit'e çıktı. Girit müslümanları öldürülmeye başlandı. 1891'de Albay Bassos, adayı Yunan Kralı adına ele geçirdiğini ilân etti. Yunanistan, Rumeli sınırında Osmanlı sınırına saldırdı. Bu saldırılar karşısında, Osmanlı Devleti Yunanistan'a savaş açtı.Edhem Paşa kumandasındaki Osmanlı orduları, birçok savaşta Yunan ordularını yendi. Yunanistan barış istemek zorunda kaldı ve 1897'de Tanbul Barışı imzalandı. Bir müddet sonra Girit de Osmanlı Devletinden ayrılmış oldu. Makedonya'da 1902'de ihtilâl çıktı. 2. Abdülhamid Han, Hüseyin Hilmi Paşa'yı Selânik, Manastır ve Kosova müfettişi tayin etti.1908'de Meşrutiyet yeniden ilân edildi. Çok geçmeden de 2. Abdülhamid Han tahttan indirildi. Bu ise Osmanlı İmparatorluğu'nun yıkılması için atılan son adım oldu. Italya, Trablusgarp'a saldırdı. Oniki ada İtalyan donanması tarafından işgal edildi. Trablusgarp ve oniki ada, Italya'ya bırakıldı. Osmanlı orduları, dört Balkan devleti karşısında yenilgiye uğradı. Balkan devletleri, Çatalca'ya kadar geldiler. 30 Mayıs 1913'de Londra'da imzalanan antlaşmaya göre; Midye - Enez hattı Osmanlı Devletinin sınırı oldu. Edirne, Bulgaristan'da kaldı. Girit de elden çıktı. Bir müddet sonra Osmanlı Devleti, Kırklareli ve Edirne'yi geri aldı. Balkan savaşlarından sonra, Birinci Dünya Savaşı çıkti. Osmanlı Devleti, Almanya'nın yanında Fransa, Ingiltere ve Rusya'ya kary savaşa girdi (11 Kasım 1914). Savaş 4 yıl sürdü. Anadolu'da Ruslara, Irak, Suriye, Filistin ve Mısır'da Ingilizler'e karşı savaştı. Almanya, Avusturya ve Bulgaristan ile birlikte Osmanlı Devleti de, İngiltere - Fransa karşısında yenik düştü. 30 Ekim 1918'de Mondros Mütarekesi imzalanarak savaşlara son verildi. Bu sırada V. Mehmed Reşad ölmüş ve yerine IV. Mehmed Vahidüddin padisah olmuştu. Mütarekeden sonra İttihat ve Terakki ileri gelenleri, memleketi terk ettiler. Itilâf devletleri, Istanbul'a girdi. Kars Ermeniler, Ardahan Gürcüler, Antalya Italyanlar, İzmir Yunanlılar, Urfa, Antep, Maraş ve Adana Fransızlar tarafından işgal edildi.
Bu arada Anadolu da yeni bir- idare oluşturuldu. 23 Nisan 1920'de Büyük Millet Meclisi toplandı. Elde kalan toprakların müdafaa ve korunması, Meclis tarafından deruhte edildi. 1908'de Abdülhamid Han'ın tahttan indirilmesinden sonra, devlet idaresinde hiç fonksiyonu kalmayar padişahlık, 1 Kasım 1922'de kaldırıldı. Osmanlı Hanedanıın bütün fertleri için yurt dışına çıkarılma kanunu yapıldı ve Osmanlı ailesinin bütün fertleri, Türkiye'yi terkettiler.
Osmanlıların saltanatı bir tek sülaleden gelen tarihin en uzun ömürlü saltanatı olmuştur. Osmanlı Devletinin kurucusu bulunan Osman Beyin idareyi ele aldığı tarih olan 1281 tarihinden saltanatın kaldırıldığı tarih olan 1922 yılına kadar tam 641 sene saltanatları devam etmiştir. Osmanlılar ayrıca Yavuz Sultan Selim'in 1516 yılında halifelik ünvanını da almasından 1924 yılında halifeliğin kaldırılmasına kadar 407 sene müslümanların halifesi sıfatını da üzerlerinde taşımışlardır. Fakat şurası bir gerçektir ki gerek halifelik ve gerekse saltanat İkinci Abdülhamid'in tahttan indirilmesi ile tesirini tamamen yitirmiş bir mefhum haline gelmişti.
Bu durum göz önüne alınacak olunursa Osmanlıların halifeliği 393 sene devam etmiştir ve İkinci Abdülhamid Hazretleri ile son bulmuştur. İkinci Abdülhamid Hazretleri Hazreti Ebü Bekir radıyallahu anh hazretlerinden itibaren 98. halife bugün son halife olarak bildiğimiz Abdülmecid ise 101. halifedir.
Kaynak: menzil.net
