Antlaşmalar - Belgrad Antlaşması

Belgrad Antlaşması

Osmanlı Devleti’nin 1736’da Rusya ve 1737’de Avusturya’yla girdiği savaşlara son veren barış antlaşması (18 Eylül 1739).

İki ülkeyle, kısa aralıklarla iki ayrı antlaşma yapılmıştır.
Ukrayna ile Osmanlı yönetiminde yaşayan Kınm Tatarları arasındaki sınırların belirsizliğinden doğan anlaşmazlıkları bahane eden Rusya, 1736’da Karadeniz’in kuzeyini ele geçirmek amacıyla OsmanlIlara savaş açtı. Avusturya’da 1737’de Rusya’nın müttefiki olarak savaşa katıldı. Uğradığı askeri yenilgiler üzerine 18 Eylül 1739’da tek başına barış yapmak zorunda kalan Avusturya, Pasarofça Antlaşmasıyla (1718) Balkanlar’da elde etmiş olduğu güçlü konumundan vazgeçti ve Belgrad’ı da içine alan Kuzey Sırbistan ile Romanya’nın güneyindeki Küçük Eflâk’ı Osmanhlara bıraktı.

Savaşta üstün durumda olan Rusya Avusturya’nın savaştan çekilmesi yüzünden aynı ay içinde, beklentilerinin çok gerisinde bir barış yaptı ve almış olduğu Azak Kalesi’ni askerden arındırmayı, Karadeniz ve Azak Denizinde savaş gemisi bulundurmamayı, Karadeniz’deki ticaretini, bütünüyle Osmanlı gemileriyle yürütmeyi kabul etti.

Fransa’nın arabulucu ve garantör olarak önemli bir rol oynadığı bu antlaşmalar, Balkanlar’da 1768’e değin göreli bir istikrar sağladı.

Belgrad Antlaşması

1739’da Osmanlı Devleti'nin Avusturya ve Rusya ile yaptığı iki ayrı barış antlaşması. Rusların, 1736’da Orkapı’yı teslim alarak Kırım’ı talan etmeleri ve Bahçesaray’ı yakmaları üzerine Osmanlı Devleti harekete geçti.

Ancak, Osmanlı Devletinin, Rusya cephesinde kazandığı başarılar üzerine, Avusturya da üç koldan Osmanlı topraklarına girdi. Böylece iki cephede çarpışmak zorunda kalan Osmanlı kuvvetleri, bir müddet bocaladılar ise de kısa sürede toparlandılar. Bilhassa, Yeğen Mehmed Paşa, Abdipaşazade Ali Paşa, İvaz Mehmed Paşa ve Hafız Ahmed Paşa komutasındaki Osmanlı kuvvetleri, Avusturya ve Rus kuvvetlerini arka arkaya bozguna uğrattılar. Niş, Özi ve Kılburun kaleleri ele geçirildi. Belgrad kuşatıldı. Bunun üzerine, Fransa’nın arabuluculuğuyla, Osmanlı Devleti ile Belgrad Barış Antlaşmasını imzalayan Avusturya ittifaktan çekildi. 23 maddeden oluşan Belgrad Antlaşmasına göre; 1718’de Avusturya eline geçen Belgrad, Bosna, Sırbistan ve Eflak’ın bir bölümü Osmanlı Devletine geri verildi. Tuna ve Sava ırmakları iki devlet arasında hudut sayıldı. Antlaşmanın diğer maddeleri, Avusturyalıların inşa ettiği bazı askeri tesislerin yıkılması ile, esirler ve elçi teatilerini ihtiva etmekteydi. Antlaşma 27 senelik olmak kaydı ile imza edildi (18 Eylül 1739).

Avusturya ile barış yaptıktan sonra, Osmanlı kuvvetlerinin bütün güçleriyle üzerine geleceğini düşünen Rusya da uyuşmayı uygun gördü. Yine Fransa elçisi, Ruslara vekâleten sulh talep etti. Yapılan görüşmeler sonunda, Rusya ile de 15 maddelik bir ahidname imza edildi (18 Eylül 1739). Antlaşmaya göre Ruslar, Azak dışında işgal ettiği toprakların tamamını Osmanlı Devletine terk ediyordu. Azak Kalesi ise yıkılarak arazisi tarafsız bir hale getiriliyordu.

Osmanlı Devleti, Karlofça ve Pasarofça’da imzalamış olduğu muahedelerin zararlarını, bu antlaşma ile telafi etti. Ayrıca devrin iki büyük devletine karşı koyabileceğini de göstermiş oldu.