İmdâd-ı Hazeriyye (İmdad-ı Hazeriyye)

İmdâd-ı Hazeriyye (İmdad-ı Hazeriyye)

Düzenleme ve tahsil bakımından imdâd-ı seferiyyeye benzeyen imdâd-ı hazeriyye ilk olarak 1717-1718 tarihlerinde toplanmıştır. Savaş olmadığı zamanlarda bütçe açığını kapatmak için halka tarh ve tahsil olunan vergidir. Savaş yıllarında toplanan imdâd-ı seferiyyeye bir alternatif olarak düşünüldüğü muhtemeldir. Bu tarzda imdâdiye türündeki vergiler savaş ve barış yıllarına yayılan, birbirini tamamlayan vergiler olmuştur. Hazeriyyenin miktarı seferiyyeye oranla daha az tutulmuş, iki ya da üç taksitte toplanmıştır. “Rûz-ı hızır” ve “rûz-ı kasım” tabir edilen taksitler halinde, halkın ileri gelenlerinin huzurunda şer‛iyye mahkemelerince tescil olunan “[[tevzî defteri]]”ne kaydedilirdi. Bu vergi sancaklarda bulunan kazalara toplu bir meblağ olarak tarh ediliyor, sonra avârızhanesi itibarıyla kaza halkına taksim ediliyordu. İmdâd-ı hazeriyye toplanırken, yaklaşık olarak imdâd-ı seferiyyenin yarısı kadar oluyordu.
Örneğin 1717 tarihinde Anadolu Eyaleti’nden 16500000 imdâd-ı seferiyye alınırken, 1750 yılında aynı eyalete hazeriyye 7500240 akçe olarak takdir edilmişti. Zaman farkına rağmen vergilerin aynı seviyede tutulmuş olduğu kanısına binaen, hazeriyyenin yaklaşık olarak seferiyyenin yarısı dolaylarında olduğu anlaşılmaktadır. 1758 tarihli sicil kayıtlarında da, “…Anadolu’dan ber mûtâd-ı kadîm tahsîl oluna gelen 62504 guruş ve 40 akçe hazeriyye malı senede iki taksîd ile tevzî ve taksîm…” bilgisi geçmekte ve toplam 7500520 akçe hazeriyye vergisi alındığı belirtilmektedir.
İmdâd-ı hazeriyye vergisinin düzenlenmesinde, ilk ortaya çıkış tarihlerinde farklı uygulamaların ortaya çıktığını görülür.


Ayrıca bakınız: Osmanlı İktisâdi Yapısı