Preveze deniz savaşı
Barbaros Hayrettin Paşa komutasındaki türk donanmasıyla Cenevizli amiral Andrea Doria'nın yönetimine verilen haçlı donanması arasında Preveze önlerinde yapılan deniz savaşı (28 eylül 1538).
Barbaros'un birbirini izleyen zaferleri, hıristiyan Avrupa'da büyük yankılar uyandırdı. Venedik’in çağrısı, papanın özendirmesi ve germen imparatoru Kari V'in ön ayak olmasıyla Venedik (10 kalyon ve 70 kadırga), ispanya (40 kalyon), Portekiz (40 kalyon), Papalık (36 kadırga), Malta (10 kadırga), Ceneviz (1 kalyonla 52 kadırga) gibi Avrupa’nın denizci devletlerinin katıldığı, öteki bazı hıristiyan ülkelerin de desteklediği (49 kalyon) 308'i büyük olmak üzere yaklaşık 600 savaş gemisi, 60 000 asker ve 2 500 toptan oluşan bir haçlı donanması imparatorluk amirali Andrea Doria'nın komutasına verildi.
Haçlı donanması toplanma yeri olan Kortu adasından yola çıkarak ağzında Preveze’nin yer aldığı ve içinde Barbaros’un gemilerinin yattığı Arta (Narda) körfezinin 2 mil kadar açığında demirledi (25 eylül). Böylece 122 gemi ve 20 000 askerden oluşan türk donanması, 600 düşman gemisinin tıkadığı Arta körfezinde kapanıp kalmış gibi bir duruma düştü. Ancak, körfezin ağzı iyice berkitildiğinden türk donanması tam bir güven içindeydi. 27 eylülde körfezden dışarı çıkan türk donanmasının beklenmedik saldırısı karşısında Andrea Doria, yanlış bir manevra yaptırarak kendi donanmasını tehlikeli bir duruma düşürdü. Bu durumdan yararlanan Barbaros, 40 gemilik bir filoyu hıristiyan donanmasını ikiye ayırmak üzere ileri sürdü.
Durumun kötüye gittiğini gören Haçlılar, ters yüz ederek Korfu doğrultusunda dümen kırdılar. Düşman gemilerini bir süre kovalayan türk donanması. Arta körfezinin dışında ve Preveze önlerinde demirledi. Ertesi gün haçlı donanmasını yeniden karşısında bulan Barbaros, kendisi ortada, Salih Reis sağ kanatta, Şeydi Alı Reis sol kanatta ve gönüllü ihtiyat filosunun başında da Turgut Reis olmak üzere hilal biçiminde savaş düzeni aldı. Bunun karşısında birleşik donanma borda düzeninde ve birbiri ardında 3 saf biçiminde dizildi. Gemilerin büyüklüğüne göre sıralanan bu 3 sattın birincisi kalyonlarla karakalardan (kalyon azmanı), İkincisi kadırgalardan, üçüncüsü de çektırı türündeki küçük gemilerden meydana gelmekteydi.
İki taraf bu savaş düzenleriyle birbirine yaklaşırken, Haçlılar için çok elverişli esen Güney rüzgârının apansız kesilmesi düşmanın ağır gemilerini hareketsiz bırakınca, Barbaros saldırı buyruğu verdi. Hafif türk gemilerindeki topların erim üstünlüğünden yarar lanılarak düşmanın ön saffında yer alan ağır gemilerin yok edilmesine başlanıldı. Bunun üzerine Andrea Doria ile yardımcılarından Venedikli amiral Capello, ikinci saftaki kadırgalarını harekete geçirerek türk donanmasını ıkı ateş arasına almak istediler. Ancak, Turgut Reis’in ani bir çevirme harenetiyle karşılaşınca çekilmek zorunda kaldılar. Birkaç saat süren savaşın bu en şiddetli döneminde Haçlılar'ın ön saftaki kalyonlarıyla karakaları artık hiçbir işe yaramayacak biçimde tahrip edildi.
Beklemeden bir yarma hareketine girişen Barbaros, düşmanın ön sattım ikiye bölerek Andrea Doria yönetimindeki kadırgalar filosunun üzerine yüklendi. Bu arada, Turgut Reis komutasındaki hafif filo da düşmanın arkalarına sarktığından, birleşik donanma hem safları yarılmış, hem de kapanmak üzere olan bir türk çemberi içine düşmüş oldu. Sabah saat 10'dan ikindi vakti 3’e kadar 5 saat süren Preveze deniz savaşı’nda kalyon ve karaka gibi büyük gemilerin 128'ini yitiren Andrea Doria, artık hiçbir umudun kalmadığını görerek donanmasına çekil buyruğu verdi. Dağınık düzende kaçan haçlı gemilerinin ardına düşen türk donanması, izleme harekâtını gece karanlığında da sürdürdü. Ancak, çıkan fırtınanın görüşü engellemesi yüzünden kovalama harekâtına son vererek. Preveze önlerindeki üssüne döndü. Türk deniz kuvvetlerinin avrupa hıristiyanlığına karşı kazandığı en büyük başarı olan Preveze zaferi, OsmanlI devletini Akdeniz'de tartışmasız en büyük deniz gücü durumuna getirdi.
Kaynak: Büyük Larousse
Preveze Deniz Savaşı (Preveze Zaferi)
