Psikolojik Tanıda Resmin Önemi
EV FİGÜRLERİNİN YORUMLANMASI
Ev, çocuğun duygusal yaşamının oluştuğu merkezdir. Evin saydam olarak çizilmesi, yaşamı canlılığı, içini göstermeyen duvarların çizilmiş olması ise karamsarlığı, yaşam ifadesindeki güçlükleri, kendini anlatmakta karşılaşılan zorlukları ifade etmektedir.
Evlerdeki bacalardan yükselen kalın dumanlar, aile içinde yaşanılan kavgaları, çatışmaları, sürtüşmeleri gösterir.
Yüksek binalar ve gökdelenler, çocuktaki özlem ve komplekslerin, gerginliğin yansımasıdır. Ezilme ve başkaldırı vardır.
Evlerden çıkan yollar rehberliğe, yol gösterilmeye duyulan ihtiyaçtır.
Resimlerde, insan resimlerinin azlığı veya yokluğu sosyal ilişkilerde kopukluğu belirtir. İnsan figürünün çokluğu ise sosyal ilişkilerdeki gelişmişlik düzeyini belirtir.
Çizilen kuş resimleri özgürlüğe duyulan ihtiyacı belirtir.
Çizilen ağaçlarda meyve olması verimli olma isteği, yeşil yapraklı ağaçlar canlılığı, solmuş yapraklı ağaçlar ve yaprak dökümü ölüm isteğini, ağaç köklerinin olması içgüdüye önem vermesi ve bağımlılık duygularını yansıtır.
Resimlerde çok bulut veya koyu renkli bulutların olması, çözülemeyen problemleri ifade etmektedir.
ÇOCUK RESİMLERİNİN GENEL OLARAK YORUMLANMASINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR
Çocuğun bize kendisini yansıtması ve olaylar hakkında duygu ve düşüncelerini ifade etmesinde, yalın bir anlatım aracı olan resmin önemi büyüktür. Resim etkinliğinin aynı zamanda sözsüz dili oluşturması ve bu yolla anlatımın kolay olması, yaşı ve kişilik özellikleri nedeniyle sözlü iletişim kurmakta güçlük çeken çocukları tanımada da önemli bir teşhis aracı olmasını sağlamaktadır.
Çocuk resimlerini yorumlarken, dikkat etmemiz gereken bazı önemli noktalar bulunmaktadır.
Tek resimden yola çıkarak yapacağımız bir değerlendirme bize hatalı sonuç verebilir. Çocuğun diğer resimlerine de dikkat etmeli ve toplu bir değerlendirme yapılmalıdır. Resim değerlendirmesine başlamadan önce….. Çocuğun genel tutum ve davranışlarını, içinde yaşadığı psikolojik, sosyo-kültürel ve ekonomik durum, arkadaşlarıyla, kardeşleriyle ilişkileri, okul ve aile içi ilişkileri, çocuğun yaşını, cinsiyetini, ailede kaçıncı çocuk olduğunu varsa uyum ve davranış sorununun türünü, ailesinin genel özelliklerini, okul başarısını, çocuk hakkındaki genel izlenim ve görünüm, diğer önemli özellikleri de göz önünde bulundurulmalıdır.
Resim aynı zamanda öğrenilen bir davranıştır. Resim çizmede öğretmen faktörü de önemlidir. Çocuklar resim çizmeyi kendi kendilerine, ailelerinden, öğretmenlerinden veya arkadaşlarından öğrenebilirler. Konu seçimi yapmadan haydi bakalım bize bir resim çiz dediğimizde, çocuk ilgi ve ihtiyaçları doğrultusunda içinde yaşadığı psikolojik duruma uygun ve hayal gücünün de etkisiyle resim çizebilir. Serbest konu verdiğimizde çocuğun çizmiş olduğu resimdeki tema da çok önemlidir.
Resim, çocuğun küçük kas gelişimine yardımcı olduğu gibi bilişsel gelişimine de yardımcı olur, zekâsını geliştirir ve kişilik özelliklerini dışa vurur.
Bu kadar önemli olması nedeniyle, anne-babaya düşen görev gerekli malzemeleri temin etmek ve resim yapmaları için teşvik etmektir, bazen çocuğuyla birlikte resim yapmaktır. Fakat resmin boyutu ve rengi konusunda yönlendirilmemeli, bırakın ürünlerini istedikleri şekil ve renkte ortaya koysunlar. Özellikle 2-4 yaş arasında çocuğun tek istediği karalamaktır, bu esnada anne-baba mesela nasıl elma çizilir, nasıl boya yapılır şeklinde yol göstermeye çalışmaları duygusal bir kırıklığa neden olabilir. Onun için iyisi mi ebeveyn sadece karalama faaliyetinde çocuğa ilgi göstersinler.
Ayrıca kendisini sınırlı sözcük bilgisiyle ifade edemeyen çocuklar için, en kolay anlatım aracı resimdir. Çizdikleri resimler ile kendilerini ifade edebilirler. Çocuk çizdiği resimler de iç dünyasına ait bilgiler verir. Resimdeki nesnelerin, kişilerin çiziliş sırası-çiziliş biçimi, kullandığı renkler, resimdeki eksik öğelerin, resim içindeki karalamaların anlamları vardır. Aslında resim çocuğun iç dünyasının kâğıda dökülmüş halidir, bu yüzden çocukları tanımak için nasıl ki oyunlarına bakıyoruz aynı şekilde resimlerine de baka biliriz.
Yaptığı resimleri inceleyerek çocuk hakkında bazı bilgileri edinmek mümkün olabilmektedir. Çocuğun kendisini yansıtması ve olaylar hakkında duygu ve düşüncelerini ifade etmesinde, yalın bir anlatım aracı olarak resmin önemi büyüktür.
Çocuk resimlerini yorumlarken, dikkat etmemiz gereken bazı önemli noktalar bulunmaktadır. Tek resimden yola çıkarak yapacağımız bir değerlendirme bize hatalı sonuç verebilir, diğer resimlerine de bakmalı, sonrasında toplu bir değerlendirme yapılmalıdır
Kişisel Özellikleri Yansıtan Resimler
Özgüveni zayıf olan çocuklar resimdeki insan figürlerini kâğıdın ebadına göre küçük yaparlar ve kullandıkları renkler daha azdır. İnsan figürlerinde el ve ayakların çizilmemiş olması güvensizliği ve çevreye uyumda yaşanılan güçlüğü, iletişim eksikliğini, paylaşım azlığını, kendinden başka insanlarla birlikte olmamayı, bencilliği de ifade etmektedir. Güvensiz çocuğun resimlerindeki çizgiler daha çok silik ve kesik kesiktir.
Hiperaktif çocuklar, taşkın ve çok renkli resim çizerler, gerilimli oldukları için genelde karalamayı tercih ederler ve resimleri hep yarım kalır. Çizdiklerinde ise resimleri çok büyük olur.
Ev içinde şiddete maruz kalan çocukların resimlerinde şiddet içerikli çizimler görülebilir. Dayak atan anne-baba, ebeveyninin bağırması karşısında saklanan çocuk çizimleri VB. tüm bunlar çocuğun korkularını yansıtır.
Ailede iletişim kopukluğu, aileyi konu alan resimlerde açıkça görülmektedir. Resimde aile üyelerinin birinin veya birkaçının eksikliği, aile fertlerini çizmeyi ret etmesi, ebeveyn figürlerinin olmaması parçalanmış aileyi, sevgi eksikliğini, anne baba ve çocukların arasına nesnelerin yerleştirilmesi, aile bireylerinin arasına köPRü, yol, ırmak, ağaçların çizilmesi, iletişim problemlerinin bir göstergesi olarak kabul edilebilir.
Çocuklar ev çizimlerinde de ölen kişinin ayrıldığını göstermek için ölen kişiyi ayrı bir ev, kalanlarında yaşadığı başka bir ev biçiminde kâğıda yansıtabilirler.
Okul korkusu olan çocuklar, okul içinde kendisiyle birlik de anne-babasını da çizebilmektedir.
Anne-babası boşanmış çocuklar resimlerinde anne ve babasını farklı evlerde çizebildikleri gibi anne-babasına olan özlemlerini resimde anne-babasına sarılmış bir çocuk resmederek de gösterebilirler.
Resimde küçük kardeşin anne babanın elinden tutuyor olması ve diğer çocuğun çok uzaklarda çizilmesi veya hiç çizilmemiş olması, sevgi yoksunluğunu, kardeş kıskançlığını, kendisini yok saydığını, iç çatışmaların bir göstergesi olabileceği düşünülebilir.
Bazı Çizimlerin Anlatmak İstediği Ay ve Güneş
Genelde bütün çocukların çizmiş olduğu resimlerde mutlaka ay ve güneş yer almaktadır. Bu tür resimlerde güneş, mutluluğu, sıcaklığı, güven ve gücü yansıtmaktadır. Bazı psikologlara göre ise bundan maksat babadır. Eğer çocuk babası ile iyi ilişkiler içindeyse güneş hep parlak, etrafına ışık saçan ve açık bir alandadır, ama eğer baba ile çocuk arasındaki ilişki iyi değilse güneşin dağların arkasındaki hali çizilir. Ay ise yokluğu yansıtır, genelde ölüm, kabir ve mezarlık gibi resimlerde ay çizilir.
Otomobil
Günümüz toplumunda otomobil gücün bir göstergesidir, dolayısıyla genelde erkek çocukların resimlerinde otomobil sıkça göze çarpmaktadır. Araştırmacılara göre çocuğun resimlerinde sürekli olarak otomobili çizmesi ve kendisini de onu sürerken yansıtması, teknolojiye, dış dünyaya ve mekanik yaşam sitiline ne kadar bağımlı olduğunu gösterir.
Hayvanlar
Çocuğunuzun resimlerinde değişik hayvan çizimlerini görmenizin birçok anlamı olabilir, doğru sonuca varabilmek için bu tür resimlerin çok çizilmesi ve onunla konuşmanız şarttır. Köyde yaşayan, hayvanat bahçesine giden yahut evde hayvan besleyen bir çocuğun hayvan resmi çizmesi çok doğaldır. Öyleyse yaşam tarzı da resimlerin anlatmak istediklerini bilmemizde önemlidir.
Bazen çocuk yapmış olduğu bir hata ya da günah duygusunu resimlerinde hayvan olarak çizebilir. Örneğin gece yatağına idrarını yapan bir çocuk sabah annesi tarafında azarlanmışsa, bu suçluluk duygusuyla kertenkele, yılan gibi sürüngen hayvanları çizecektir. İç dünyasında huzursuz olan çocuklar da vahşi hayvanların resmini çizer, örneğin yenidünyaya gelen kardeşini kıskanan bir çocuk kurt resmini çizer. Çizilen kuş resimleri de özgürlüğe duyulan ihtiyacı belirtir.
Ev
Ev, çocuğun duygusal yaşamının oluştuğu merkezdir. Evin saydam olarak çizilmesi, yaşamı canlılığı, içini göstermeyen duvarların çizilmiş olması ise karamsarlığı, kendini anlatmakta karşılaşılan zorlukları ifade etmektedir. Evlerdeki bacalardan yükselen kalın dumanlar, aile içinde yaşanılan kavgaları, çatışmaları, sürtüşmeleri gösterir. Evlerden çıkan yollar rehberliğe, yol gösterilmeye duyulan ihtiyaçtır.
İnsan
Resimlerde, insan resimlerinin azlığı veya yokluğu sosyal ilişkilerde kopukluğu belirtir. İnsan figürünün çokluğu ise sosyal ilişkilerdeki gelişmişlik düzeyini yansıtır
Ağaç
Çizilen ağaçlarda meyve olması verimli olma isteği, yeşil yapraklı ağaçlar canlılığı, solmuş yapraklı ağaçlar ve yaprak dökümü ölüm isteğini, ağaç köklerinin olması içgüdüye önem vermesi ve bağımlılık duygularını yansıtır.