Nelson Mandela
Nelson Rolihlahla Mandela ya da kabile adıyla Madiba
(d. 18 Temmuz 1918 - ö. 5 Aralık 2013)


Nelson Mandela, ırk ayrımına karşı giriştiği eylemler yüzünden ömür boyu hapis cezasına çarptırılan Güney Afrikalı Siyah önderdir. Tutukluluğu sırasında, Güney Afrika'nın halk kahramanı ve önderi durumuna gelen Mande­la, bütün dünyada yürütülen insan hakları mücadelesinin de odağı olmuştur.

Mandela, Transkei'de bir kabile şefinin oğlu olarak dünyaya geldi. 1942'de Witwa-tersrand Üniversitesi'nin hukuk bölümünü bitirdi ve kısa sürede ırk ayrımcılığına karşı yürütülen eylemlerde etkin görevler aldı (bak. güney afrika).

1944'te Siyahlar'ın siyasal partisi olan Afri­ka Ulusal Kongresi'ne katılan Mandela'nın eylemleri çok geçmeden Güney Afrika hükü­metini rahatsız etmeye başladı. Bu yüzden yurduna ihanetle suçlanarak yargılandıysa da 1961'de aklandı. 1960'ta Afrika Ulusal Kon-gresi'nin yasadışı ilan edilmesinden sonra yönetime karşı silahlı eylemleri ve gerilla hareketini destekleyen Mandela, 1962'de ye­niden tutuklandı ve bu kez beş yıl hapis cezasına çarptırıldı. O hapisteyken, polis Jo-hannesburg'un Rivonia semtinde partiye bağ­lı bir örgüt merkezinde silah buldu. Mandela ve arkadaşlarının bu silahları saklayan yeraltı örgütü ile ilişkisi vardı. Rivonia Davası olarak bilinen yargılama sırasında, zor kullanarak hükümeti devirme girişimlerinde bulunmakla suçlanan Mandela, ırkçı yönetimin kendileri­ne silahlı mücadeleden başka bir yol bırakma­dığını savundu ve 1964'te ömür boyu hapis cezasına çarptırıldı.

Karısı Winnie Mandela, hükümetin eylem ve konuşmalarına çeşitli kısıtlamalar koyma­sına karşın, ırk ayrımına karşı savaşarak kocasının serbest bırakılması için yıllar bo­yunca çalıştı. Bu eylemleri sonucu, hakkında soruşturmalar açıldı, bir buçuk yıla yakın bir süre hapsedildi ve uzun yıllar yurtiçinde sürgünde tutuldu.

1980'lerin ortalarında dünyanın hemen her yanında Mandela'nın özgürlüğüne kavuşması için yapılan baskılar arttı. Sonunda, Afrika Ulusal Kongresi'nin ve öbür muhalefet grup­larının yasallaştırılmasının ardından, 27 yıldır hapiste olan 72 yaşındaki Mandela, 11 Şubat 1990'da serbest bırakıldı.