dünyanın hemen her yerinde kökleri için yetiştirilen bir bitkidir. Besin depolayarak etlenen bu kazık kökler çiğ ve pişmiş sebze olarak çok sevilir. Maydanozgiller familyasından olan havuç (Daucus carota), anayurdu Afganistan'dan dünyaya yayılmış ve çok eskiçağlardan beri Akdeniz çevresinde, 13. yüzyıldan bu yana da Kuzey Avrupa ülkelerinde tarıma alınmıştır. Bütün kuzey yarıküredeki çayırlarda kendiliğinden yetişen yabani havucun kökleri bildiğimiz sebzelik havuçlannki gibi turuncu renkte değil beyazdır. Üstelik çok daha cılız ve ince, dokusu da oldukça sert ve lifsidir. Bugün sebze bahçelerinde yetiştirilen iri, etli, renkli ve gevrek köklü havuç çeşitleri, uzun seçme ve çaprazlama çalışmalarıyla bu yabani havuçtan geliştirilmiştir. Köklerin biçimi, boyutları ve rengi çeşitten çeşide çok değişir. Bazıları kısa, kalın ve küt uçlu, beyaz, sarı ya da morumsu kırmızı renktedir. Ama en yaygın çeşitlerin kökleri canlı turuncu renkte ve koni biçiminde olur. İyice büyüdüğünde tepe çapı 5 santimetreyi aşan ve aşağıya doğru incelen bu sivri uçlu köklerin uzunluğu 15-30 santimetreyi bulur. Hatta Beypazarı'nda yetiştirilen yerli çeşitlerin konik kökleri, iyice büyümeye bırakıldığında 1 metre uzunluğa erişebilir. Ama bu kadar uzun köklü havuçların hem topraktan sökülmesi zordur, hem de kökün içindeki öz bölümü sertleşip odunsu bir dokuya dönüştüğü için lezzeti azalır. En^değerli havuç çeşitleri, silindir biçimindeki kökü 10-15 santimetreden fazla büyümeyen, gevrek dokulu, hafif tatlı, bol sulu ve posası az olanlardır. Rengi ne kadar koyu turuncu olursa, kökün besin değeri de o kadar yüksektir. Çünkü, havuca rengini veren ve karoten denen bu madde vücutta A vitaminine dönüşür (bak. vitamin). Bu nedenle havucun çiğ sebze ya da salata olarak yenmesi, suyunun sıkılarak içilmesi sağlıklı büyüme açısından çok yararlıdır. İkiyıllık otsu bir bitki olan havuç birinci yılında yapraklanır ve kökünü geliştirir, ikinci yılında da çiçek verir. Küçük beyaz ya da pembemsi çiçekleri top top kümelenerek dalların ucunda geniş şemsiyeler oluşturur. Yabani havuç birçok ülkede tarımcıların en korktuğu zararlı otlardan biri sayılırsa da, tarlalarda ya da yol kenarlarında açan bu dantel gibi zarif, beyaz çiçeklerin görünümü çok hoştur. Havuç besince zengin, iyi akaçlanmış, gevşek ve derin toprakları sever. Şubat-mart aylarında, en az 30 cm aralıklı sıralara oldukça bol tohum atılır. Ilıman iklimlerde bütün yaz ve kış ayları boyunca hasat sürer. Çiğ sebze olarak yenecek çeşitlerde köklerin daha körpe ve gevrek olması için, çoğu kez iyice etlenip kalınlaşmadan toplanır. Bazı ülkelerde, dilimlenip kurutulduktan ve hafifçe kavrulduktan sonra öğütülen havuç köklerinden kahveye benzeyen bir içecek yapılır. Bazı havuç çeşitlerinin çok iri, kaba ve sert dokulu kökleri de hayvan yemi olarak kullanılır.
Msxlabs & TemelBritannica
