Dünya Kentleri: İskenderiye

İskenderiye
MsXLabs.org & Temel Britannica

İskenderiye, bundan 2.000 yıl önce dünyanın en büyük kültür ve ticaret merkeziydi. Bugün Mısır'ın ana limanı olan bu kent, Nil Irmağı deltasının hemen batısında yer alır. Nüfusu yaklaşık 2.893.000 (1986) olan İskenderiye, Mısır'ın ikinci büyük kentidir.
İskenderiye'yi İÖ 332'de Büyük İskender kurdu. Kentte Yunanlılar, Yahudiler ve Mısırlılar için ayrı bölgeler vardı. İskenderiye, göl, çeşme ve anıtların yer aldığı güzel parkları ve bahçeleriyle iç açıcı bir kentti. Saray, tapınak ve resmi yapıların tümü mermerdendi.
İskenderiye kısa sürede doğu kervan ticaretinin odağı oldu. Hindistan ve Çin'den alınan baharat, halı, altın, mücevher, değerli ahşap eşya ve ipek giysiler karayoluyla İskenderiye'ye getiriliyor, oradan da denizyoluyla Akdeniz'in öbür limanlarına gönderiliyordu.
Büyük İskender ölünce, Mısır onun komutanlarından Ptolemaios'a verildi. İskenderiye'yi başkent yapan Ptolemaios, kentte papirüs üzerine yazılı 700 bin kitabın yer aldığı dünyanın ilk büyük kütüphanesini kurdu. Ptolemaios'lann soyundan başka bir kralın döneminde ise, bir üniversite kuruldu. Burada büyük matematikçi Öklit ders verdi. Astronomi, coğrafya ve öteki bilim dallarında çok önemli gelişmeler oldu. 72 bilim adamının İbranice'den Yunanca'ya çevirdiği Eski Ahit, Hıristiyan dünyasına ilk kez buradan yayıldı. Bu nedenle, Eski Ahit'in bu Yunanca çevirisine Latince'de 70 anlamına gelen "Septuagint" adı verildi.
Ptolemaios zamanında İskenderiye görkemli bir limana kavuştu. Limanın hemen girişine de bir deniz feneri yapıldı. Dünyanın Yedi Harikası'ndan biri sayılan ve 180 metre yükseklikte olduğu söylenen bu fener bir deprem sonucu yıkılıncaya kadar, 1.600 yıldan daha uzun bir süre, limana giren gemilere yol gösterdi (bak. Dünyanın Yedi Harikası).
İÖ 30'da Kleopatra Mısır kraliçesi iken, ülke Romalılar'ın eline geçti ve yaklaşık 700 yıl onların egemenliğinde kaldı. Bu dönemde ortaya çıkan ayaklanmalar sırasında İskenderiye büyük ölçüde yıkıma uğradı. İS 616'da kent Persler'in eline geçti. 646'da ise Mısır'ı istila eden Araplar, İskenderiye Kütüphanesi'ni yaktılar. Daha sonra Araplar Kahire'yi başkent yaptılar.
1498'de doğuya giden yeni bir denizyolunun bulunması üzerine ticaret yolu değişti. Karayoluyla İskenderiye üzerinden yapılan ticaret, Ümit Burnu'ndan dolaşarak yapılmaya başlandı ve limanın önemi azaldı. 1517'de Mısır'la birlikte kent Osmanlılar'ın eline geçti.
19. yüzyılda Hıdiv Mehmed Ali Paşa döneminde İskenderiye yeniden canlandı. Limandan başka ülkelere pamuk, şeker, buğday ve çeşitli meyveler gönderilmeye başlandı. 1869'da limanın yakınında Süveyş Kanalı açıldı. Bunun sonucunda İskenderiye yeniden birçok geminin uğradığı bir liman oldu.
İngilizler'e ve Fransızlar'a karşı başlayan kitle gösterilerini, İngilizler kenti bombalayarak yanıtladı. Daha sonra İngilizler kenti işgal etti ve sömürge yönetimi 50 yıl sürdü. 1946'ya kadar İngiliz donanmasının üssü olan İskenderiye'nin bugün eski görkemini anımsatacak Pompei Sütunu adlı 30 metre yüksekliğindeki granit kuleden başka bir iz yoktur.
Kentteki anıtlardan Kleopatra'nın İğneleri olarak adlandırılan iki dikilitaş 1878'de Londra'ya götürülmüştür.

Ayrıca bakınız: Dünyanın Yedi Harikası: İskenderiye Feneri

MsXLabs Üye Girişi