Kaju (Anacardium occidentale)

Kaju (Anacardium occidentale)
MsXLabs.org & Temel Britannica & Vikipedi

Kaju (Anacardium occidentale), sakız ağacıgiller (Anacardiaceae) familyasından bir tropikal iklim bitkisidir. Brezilya'da yetiştirilip Portekizliler tarafından dünyaya tanıtılmıştır. En yoğun bulunduğu bölge Ekvator çevresidir.
16. yy başlarında Portekizliler Brezilya'yı istila ettiklerinde kaju ağacını da keşfettiler. Portekizli denizciler kaju tohumlarını Brezilya'dan batı Afrika kıyılarına taşıyarak bu topraklara ilk yerleşen Portekizlilerin orada yetiştirmelerini sağlamışlardır. Kaju ağacının yayılımı için yağışlı ve nemli ekvator iklimi çok elverişlidir. İklimi dolayısıyla kaju ağacı batı Afrika kıyılarına kolayca adapte olup hızla yayılmaya başlamıştır. Afrika'nın batı kıyısında Gabon, Angola ve Namibya gibi ülkelerden de doğu Afrika'daki ülkelere, Mozambik, Kenya ve Tanzanya'ya da yayılmıştır.
Kaju ağacı Brezilya ve Afrika dışında Hindistan'da da yetiştirilmektedir. Günümüzde dünyanın en büyük kaju üreticisi ve ihracatçısı Hindistan'da Kerala Kaju Birliğidir. Brezilya ise kaju üretimi ve ihracatında dünya ikincisi, Afrika ise bu sıralamada üçüncü sırada yer alır. Hindistan'ın hasat zamanı Mayıs, Brezilya'da ise Ekim ayıdır. Kaju meyvesi çabuk çürüdüğünden ekonomik değere sahip değildir. Kaju fıstığının diğer fıstık çesitlerinden daha pahalı olma nedenlerinden biri her iklimde yetiştirilememesi ve her kaju elmasından ancak bir adet kaju fıstığı üretilebilmesidir. Toplanan kaju elmalarından çekirdekleri ayrılarak üzerlerindeki kabuk çıkartılıp kavrularak yenilir.

Binominal adı: Anacardium occidentale, L.

Bilimsel Sınıflandırma

Alem: Plantae (Bitkiler)
- Bölüm: Magnoliophyta (Kapalı tohumlular)
  - Sınıf: Magnoliopsida (İki çenekliler)
    - Takım: Sapindales
      - Familya: Anacardiaceae (Sakız ağacıgiller)
        Cins: Anacardium
        Tür: Anacardium occidentale

Meyvesi

Amerika'nın tropik kesimlerinde kendiliğinden yetişen kaju ağacının tohumlarından besin olarak yararlanılır. 16. yüzyılda Portekizli misyonerlerce Doğu Afrika ve Hindistan'a götürülerek oralarda yetiştirilmeye başlayan bu ağaç adını da Portekizce bir sözcükten alır.
Kaju (Anacardium occidentale) zengin topraklarda 12 metreye kadar boylanabilen bir ağaçtır. Açık yeşil renkli ve derimsi, oval yaprakları vardır. Dalların ucundan aşağıya doğru sarkan tohumların üst tarafında kırmızımsı turuncu renkli etli bir bölüm bulunur; uzaktan bakıldığında meyveye benzeyen, bu yüzden de "kaju elması" denen bu etli yapı tohumu taşıyan sapın genişlemesiyle oluşmuştur. Kaju elmaları hem taze meyve gibi yenir, hem de reçel yapılır; suyundan da genellikle, mayalandırılarak şarap hazırlanır.
İri fasulye tanelerini andıran kaju tohumları iki kat kabukla örtülüdür; dıştaki ince ve esnek, içteki sert yapılı olan bu kabukların arasında insanın derisine değdiğinde kabarcık oluşturan kahverengi bir yağ bulunur. Tohumdan özütlenerek çıkarılan bu yağ böcek ilacı ve plastik yapımında kullanılır. Tohumların dış kabuğu genellikle yakılarak, iç kabuğu ise kırılarak açılır. Kabukları ayıklanmış yağca zengin tohum içi başlıca kuruyemiş olarak tüketilir ve çeşitli yemeklere katılır; ayrıca sıkıştırılarak yemeklik yağ çıkarılır. Kaju ağacının yalnızca tohumlarından değil, odunundan ve zamkından da yararlanılır. Odunu sandık ve tekne, zamkı cila yapımında kullanılır.
Dünyada en çok kaju üreten ve satan ülke Hindistan, en çok satın alan ülke ise ABD'dir.

Tohumu

MsXLabs Üye Girişi